## Fabii Columnæ, Lyncei, _Nobilis Neapolitani_, _Genere Romani_, # Opusculum de Purpurâ. ### Romæ primùm, An. 1616. editum, #### Et nunc iterùm Luci datum ### _Operâ ac studio_ ## Johann-Danielis Majoris, ### Medicinæ D. #### _Cujus novissimè accesserunt_ annotationes quædam. ### Kiliæ, #### Imprimebat Joachim. Reumannus, Academ. Typogr. 1675. --- # [Caput 1. --- De Purpurâ Testaceo, Purpuram fundente, et Ejus Animali.](#caput-1-----de-purpurâ-testaceo-purpuram-fundente-et-ejus-animali-1) # [Caput 2. --- Cochleæ Iänthinæ cum Animali, exactior Icon et Historia.](#caput-2-----cochleæ-iänthinæ-cum-animali-exactior-icon-et-historia-1) # [Caput 3. --- Turbo Exoticus Umbilicatus.](#caput-3-----turbo-exoticus-umbilicatus-1) # [Caput 4. --- Buccinum parvum nostras, cum Animali.](#caput-4-----buccinum-parvum-nostras-cum-animali-1) # [Caput 5. --- Buccinum Exoticum parvum.](#caput-5-----buccinum-exoticum-parvum-1) # [Caput 6. --- Lepas Exotica variegata; et Lepas nova, Myrti Morbus.](#caput-6-----lepas-exotica-variegata-et-lepas-nova-myrti-morbus-1) # [Caput 7. --- Turbo Terrestris non-descriptus.](#caput-7-----turbo-terrestris-non-descriptus-1) # [Caput 8. --- Turbo alter Minor.](#caput-8-----turbo-alter-minor-1) # [Caput 9. --- Cochlea Terrestris Turbinata, et striata.](#caput-9-----cochlea-terrestris-turbinata-et-striata-1) # [Caput 10. --- Cochlea Marina Exotica Marmorea.](#caput-10-----cochlea-marina-exotica-marmorea-1) # [Caput 11. --- Concha πολυλεπτογίγγλυμος](#caput-11-----concha-πολυλεπτογίγγλυμος-1) # [Caput 12. --- Concha rarior Anomia, Vertice rostrato.](#caput-12-----concha-rarior-anomia-vertice-rostrato-1) # [Caput 13. --- Altera Neptunia major 3. Imbricata.](#caput-13-----altera-neptunia-major-3-imbricata-1) # [Caput 14. --- Concha Anomia 4. margine Undosa.](#caput-14-----concha-anomia-4-margine-undosa-1) # [Caput 15. --- Concha altera Anomia, striata, τρίλοβος, rario 1.](#caput-15-----concha-altera-anomia-striata-τρίλοβος-rario-1-1) # [Caput 16. --- Concha Fasciata, Gemmeâ Conretione repleta.](#caput-16-----concha-fasciata-gemmeâ-conretione-repleta-1) # [Caput 17. --- Concha Exotica, margine in Mucronem emissa.](#caput-17-----concha-exotica-margine-in-mucronem-emissa-1) # [Caput 18. --- Concha Natatilis Νηριτώδης minima, Persicæ dictæ Recentiorum congener; et Varietates aliæ Exoticæ.](#caput-18-----concha-natatilis-νηριτώδης-minima-persicæ-dictæ-recentiorum-congener-et-varietates-aliæ-exoticæ-1) # [Caput 19. --- Concha Exotica Vertice muricatim intorto.](#caput-19-----concha-exotica-vertice-muricatim-intorto-1) # [Caput 20. --- Concha utroque Latere se colligens, Exotica.](#caput-20-----concha-utroque-latere-se-colligens-exotica-1) # [Annotationes ad Columnam de Purpura.](#annotationes-ad-columnam-de-purpura-1) ## [Annotatio 1.](#annotatio-1-1) ## [Annotatio 2.](#annotatio-2-1) ## [Annotatio 3.](#annotatio-3-1) ## [Annotatio 4.](#annotatio-4-1) ## [Annotatio 5.](#annotatio-5-1) ## [Annotatio 6.](#annotatio-6-1) ## [Annotatio 7.](#annotatio-7-1) ## [Annotatio 8.](#annotatio-8-1) ## [Annotatio 9.](#annotatio-9-1) ## [Annotatio 10.](#annotatio-10-1) ## [Annotatio 11.](#annotatio-11-1) ## [Annotatio 12.](#annotatio-12-1) ## [Annotatio 13.](#annotatio-13-1) ## [Annotatio 14.](#annotatio-14-1) ## [Annotatio 15.](#annotatio-15-1) ## [Doctrinæ de Testaceis](#doctrinæ-de-testaceis-1) ## [Dictionarium Ostracologicum](#dictionarium-ostracologicum-1) ### [De Glossopetris Dissertatio](#de-glossopetris-dissertatio-1) --- ### _Reverendissimo ac Serenissimo Principi ac Domino_, ## Dn. Augusto Friderico, #### Heredi Norwagiæ, Electo Episcopo Lubecensi, Sleswigæ, Holsatiæ, Stormariæ, et Ditmarsiæ Duci, Comiti in Oldenburg et Delmenhorst, etc. ### Principi ac Domino Meo Clementisimo. _Salve, atque iterum humillimè mihi Salve, Serenissime Princeps, quem Regali ortum Sanguine, reducemque, ex Aulâ Regiâ, agitata propitio Mari Balthico ac Ventis Prora, incolumem iterum in has partes Cimbriæ advexit. DEO Ter-O. M. ante omnia ob id debentur Laudes: Hinc osculo devotionis adrepo Augustæ Dextræ Tuæ, Eique, in aliqua gaudii mei ostentationem, venerabundus subjicio editum meâ curâ perelagans Illustris Fabii Columnæ, Nobilis Neapolitani, Gente autem Romani, de Purpurâ Opusculum, quod Romæ antea (An. 1616.) impressum, propriâque Autoris manu, Tabulis æri incisis ornatum, sed difficilè hodie ampliùs reperiundum in Bibliopoliis, ut ab interitu vindicarem, tum et, ut esset præliminaris quasi portiuncula ededi à Me Theatri Naturæ Leopoldini, vel Physicæ Augustæ, Experimentali huic Seculo accommodandæ; transcripsi meâ Manu, ex Bibliothecâ Magni quondam Germaniæ Æsculapii, Sennerti, meoque impensu Figuris in Buxo factis, similiter exornavi; ac Nervum mihi incalescere ausus sum, ut Scriptum id de Regali materiâ, sicut jam antè Ecclesiastico Principi, Jacobo Sannesio, Romanæ Sedis Cardinali, ita nunc Episcopali Tuo Splendori, et Illustrissimis Meritis, dedicarem; cum aliquantò tutius ducam, quoties Clementiæ Tuæ recordor, ab aliquot annis mihi præstitæ, inter publicas Holsatiæ, Wagriæque de Reditu Tuo lætitias, ex alienâ fruge liberalem, quam planè mutum esse. Ad hæc peculiariter me ad Subjectissimum Cultum et Amorem obstrinxit jam pridem Tua Serenitas, dum minùs est dedignata superiori tempore, in Utinensi suâ Aulâ, plusculas horas constanter impendere, non minùs curiosè videndis, quàm clementissimè approbandis Experimentis variis, Anatomico-Opticis ad Explicationem Oculi, inque eo Visionis Inversæ, ad cognitionem item aliarum Partium, et ad Chirurgiam Infusoriam spectantibus, cum Technopægniis quibusdam aliis, humillimâ meâ curâ factis; et oblectationem Animi sui Excelsi ex his etiam minutiis venari._ _Quàm gratus itaque ac excellens aliàs est Rubor Rosæ præ Floribus aliis; vel Sanguinis Color in Corpore Animali; vel Auroræ in Cœlo, vel Minii in Terrâ, vel Purpuræ denique in Mari; tam grata mihi magis magisque renovabitur Indulgentiæ Tuæ Memoria, si, Serenissime Princeps, Columniana etiam hæc Purpura, in periculo obliviosæ noctis jam aliquo versarivisa, inter Augustos Clementissimæ Tuæ Dextræ amplexus reviviscere quasi, et novâ iterum Luce, pristinoque splendore frui possit. Subjungo Votum, ut DEUS diu feliciterque Serenitatem Tuam servet. Scrib. Kiliæ, d. 3._ 8 _bris. 1674._ Reverendiss. T. Serenitati ac Valetudini, omni curâ Devotissimus Joh. Daniel Major, Phil. et Med. D. Med. Pract. Prof. Publ. ibidem. --- ### _Illustrissimo et Reverendiss. Domino_ ## Jacobo Sannesio, #### S. R. E. Cardinali, ### Suâ, omniumque Observatione Dignisimo, ### Fabius Columna #### perpetuam Felicitatem precatur. _Quanti olim et usûs, et precii Purpura fuerit, AMPLISSIME CARDINALIS, vel solus_ Plinius _Historiæ suæ Naturalis libro Nono nos docere poterit; cujus hæc concepta sunt Verba:_ Nepos Cornelius, qui Divi Augusti Principatu obiit, Me, inquit, Juvene Violacea Purpura vigebat, cujus Libra Denariis centum venibat, nec multò post Rubra Tarentina. _Rectè sanè. Nam et hodie non solùm magni Romæ æstimatur: sed et in VESTRO AMPLISSIMO SE. NATU PURPURATORUM, utraque Purpura, tàm Violacea, quàm Rubra, sibi locum invenit, Indumentis Vestris serviens. Et Rubra quidem, quam Tyriam olim Tarentinamque appellabant, in quotidiano amictu jucunditatis uti, sic Majestatis profectò plurimum præsefert: in Violaceà verò, quam Conchylium Veteres dicebant, Mœroris et Gravitatis itidem signa elucescunt. Et quid mirum, cùm antiquitùs Romanorum quoque Procerum Imperatorumque Vestes Purpureus Color decoraret: unde et Leges exstant, ne Murileguli (sic Infectores illi denominabantur) purpureo illo Colore, Sacri Muricis nomine indigitato, alias Vestes aut tingerent, aut Imperiales adulterarent._ _Atque sic quidem Antiqui Conchyliis Purpuris, sive Buccinis, Colorem hunc præstantissimum effingebant: quibus postera Ætas relictis, vel propter Inscitiam, vel majorem impensam, ignoro equidem, Cocco et marino Bryo Vestes tingit purpureas; sicut transalpinam Galliam fecisse_, Plinius _refert:_ Herbis, _inquit_, Tyrium atque Conchylium tingit, omnesque alios Colores; nec quærit in profundo Murices. _Verùm cum Ego studiosè admodùm rimarer, quodnam esset Conchylium hocce, ad Purpuræ Tincturam aptum, illud tandem perquirendo inveni: inventum autem ut Lucem adspiceret, Commentariolo quodam meo enixè elaboravi. TU enim, CARDINALIS AMPLISSIME, unicus occurristi, tùm quia Sacrâ Purpurâ vestiris, tùm quia in fulgentissimo illo Purpuratorum Consessu magni momenti negocia summâ cum Laude, omniumque Admiratione sæpenumero tractas; tum etiam quando à gravioribus semotus aliquantulum Curis animum refocillare intendis, Naturalibus Studiis adeò delectaris, ut instructissimum, nunc Hortum tâm Exoticis, quàm Nostratibus plantis habeas; ex quo cum Purpureum illum elegantissimum, atque rarissimum Hyacinthum nactus fuerim, quem Tuâ Humanitate fretus, quod Tu Solus illo Romæ potireris, SANNESIUM nuncupavi; non abs re erit, si et hic cum Cochleâ meâ Purpureâ ad Te confugiat, quam vel sola Umbra Purpuræ Tuæ Cardinalitiæ fovere et illustrare poteris._ _Quod ubi à TUA benignitate impetravero, neque Zoilorum mordacem dentem, neque Invidorum sinistram Mentem pertimescam. Quodsi verò etiam gratum hoc meum studium intellexero, gratiorem ac festiviorem alteram, ac Rubram illam Purpuram, quam indagare non desino, quamprimùm sub eodem Tuo Amplissimo Nomine in studiosorum gratiam proferre elaborabo. Interim TE DEUS OPT. MAX. diutissimè incolumem præstet, altioribus TE Honoribus reservans. Vale._ --- ## Idem Autor Ad Lectorem Ostracoptam. _Testaceorum Tractatio multiplici varietate perjucunda, et vel ipsa Purpura nobilis paucos quidem cùm ex Antiquioribus, tùm ex Recentioribus Physicos detinuit. Ex omnibus tamen, qui de illis verba fecerint, Neminem ipsa Testis inhabitantia Animalia considerasse, variasque eorum effigies tradidisse, mirum sanè videri potest. Ut enim animadvertere incipimus, minimè parvi facienda est Animalis ipsius Imago et natura, ex cujus differentiâ etiam Testæ differentiam provenire est necesse. Observavimus diversum in Cochleâ, ac in Purpurâ Animal, variaque variis in Testis, nec etiam similia esse, quæ in Cochleæ modò formatis Testis, licet solâ magnitudine, vel Colore tantùm inter se eædem Testæ differant, ut in Ianthinâ Cochleâ, et aliis. Commune quidem habent Turbinata omnia, quod Limbo sint prædita quodammodo simili, quo gradiuntur, sive repunt; cervice verò et aliis non solùm à Terrestribus Cochleis differunt, sed inter se etiam Colore variare, manifestum est._ _Exponere igitur hîc voluimus Purpuram, rarioribus nonnullis Testaceis adjunctis, Testas simul, ipsaque Animalia, in Physicam Contemplationem adducentes, unde illorum differentia innotescere possit. In his interim eam inspice, et perpulcrâ fruere varietate: postmodum enim, DEO dante, in aliorum Testaceorum Observationibus, quæ exhibituri sumus, plenius quid videre licebit. Vale._ # Caput 1. --- _De Purpurâ Testaceo, Purpuram fundente, et Ejus Animali._ §\. 1. Purpuræ vox sive Nomen, ab Antiquioribus non tàm generis loco prolata, quàm Speciei ; quin Animal etiam Testaceum genere distinctum, ex quo purpureus ille Color eximebatur, eundemque; Colorem extractum, pallore variantem, complectens; Muricis etiam Conchyliique denominatio, Rerum atque Vocum confusionem apud Recentiores peperisse videtur. Verùm id Latinorum causâ potiùs, quàm Græcorum Lectione contigisse, patebit. §\. 2. Ut autem differentia Vocum atque Rerum innotescat, Confusio etiam distinguatur, Veterum Auctorum aliquot Loca priùs examinanda, et præponenda esse, operæ precium visum fuit. §\. 3. Purpura igitur Color, et Purpura Testaceum Animal, quod sub nomine Conchylii et Muricis ab antiquis acceptæ sint, apparebit: eaque nomina quando propriè vel impropriè, aut in genere vel specie illi comprehenderint, priùs distinguere conabimur. §\. 4. Conchylium, tanquam summum genus Concharum et Testaceorum, à _Plinio_* usurpatum censemus, de Purpurâ loquente, cum ait: _Lingua Purpuræ digitali longitudine, quâ pascitur perforando reliqua Conchylia_. Et de Lunæ potestate verba faciens* ait, _ideò cum incremento ejus augeri Conchylia_. Quod _Horatius_* Metro expressit, cum ait: _Lubrica nascentes implent Conchylia Lunæ._ Et alibi: --- --- --- _simul assis_ _Miscueris elixa, simul Conchylia Turdis._ _Plinius_* de Polypi naturâ: _Vescuntur Conchyliorum carnes, quorum Conchas complexu crinium frangunt_. Idem* de Testudinibus loquens: _In Mari Conchyliis vivunt, tantâ oris duritie, ut Lapides comminuant_. Et alibi* de Mullis inquit: _Laudatissimi Conchylium sapiunt_. Et alibi,* de Indiæ Insulis: _Bibaga Ostreis_ et _Conchyliis referta_. Quanquam et hæc inferiora loca pro Turbinatis tantùm accipienda si quis esse dixerit, medium genus constituere viderentur. *) _lib. 9. cap. 36._ *) _lib. 2. cap. 99._ *) _lib. 2. Sat. 4._ *) _lib. 9. cap. 29._ *) _lib. 9. cap. 10._ *) _lib. 9. cap. 17._ *) _lib. 6. cap. 21._ §\. 5. Nos verò pro inferiori Genere Turbinatorum, sive Concharum, Purpuram fundentium, ab eodem _Plinio_* Conchylium acceptum putamus, cum inquit, de Lanarum generibus et Tincturâ disserens: _De reliquarum infectu suis locis dicemus, in Conchyliis Marinis, et Herbarum naturâ_. Apud _Lucretium_* de Rerum Naturâ: _Purpureusque color Conchyli jungitur unâ,_ _Corpore cum Lanâ._ --- --- --- Et _Catulius_ de Nuptiis Pelei et Tetidos: _Tincta tegit roseo Conchylis Purpura fuco._ *) _lib. 8. cap. 48._ *) _lib. 6._ §\. 6. Sic etiam _Vitruvius_* antiquior _Plinio_, Conchas, ex quibus Ostrum præstantissimum omnium purpureorum Colorum arte conficiebatur, appellavit, cum inquit: _Id autem excipitur ex Conchylio marino, quo Purpura inficitur_, etc. Additque modum præparationis. Et in fine Nominis rationem afferens, inquit: _Et quod ex Concharum marinarum Testis eximitur, ideò Ostrum est vocitatum_. Apud Poêtas etiam Ostrum Color est Purpureus; ut apud _Juvenalem_*: _Et Princeps Tyrio vestem prætexuit Ostro._ Eundem Colorem _Virgilius_* Sarranum dixit: _Et gemmâ bibat, et Sarrano dormiat Ostro._ *) _lib. 7. cap. 13._ *) _Satyr. 2._ *) _lib. 2. Georg. v. 506._ §\. 7. Sed _Vitruvius_, tanquam Latinus, omisit verum Ostri Etymon, quod non est Latinâ derivatione factum, sed Græcâ. Testas quidem sive Conchas marinas Generis appellatione Græci dicunt Ὄστρεα et ὄστρεια, ex quibus Ostrum Latini purpureum colorem, et Ostracium ex Ostreâ dicunt. Græcis verò ex ὄστεον, quod est Ος, quia Ossium sit duritie Marina Concha, Etymon sumpsisse putat _Eustathius_, sicuti Latinos à Testarum duritie, Testas. _Athenæus_* tanquam generalissimum acceptum refert, cum ait: _Solenistræ dicebantur, qui hujusmodi Ostrea colligebant_, ut inferiùs narrat; scilicet à Solenistrum capturâ. *) _lib. 3. cap. 12._ §\. 8. Conchylium prætereà Infecturæ genus propriè dici, et à _Plinio_ sic etiam usurpatum, satis est manifestum, ut nos existimamus: de Infecturâ siquidem Coloris Amethystini et Cocci loquens* ait: _Et cum confecére Conchylia, transire meliùs in Tyrium putant_. Amethystinus quidem Color fiebat, eodem Autore, permixtis Pelagio et Buccino simul; aitque*: _Summa medicaminum in Libras Vellerum Buccini 200. Pelagii 111. ita fit Amethystinus Color eximius ille_. Et alibi* ait: _Concharum ad Purpuras et Conchylia eadem quidem est Materia, sed distat Temperamento. Duo sunt genera: etc._ Temperamenti differentiam _Idem_ docuisse videtur inferiùs,* cum ait: _In Conchyliatâ Veste cætera eadem sine Buccino, præterque jus temperatur Aqua pro indiviso humani potûs excremento, dimidia, et medicamina adduntur: sic giganitur laudatus ille pallor, saturitate fraudatâ, tantòque dilucidior, quantò magis vellera esuriunt_. *) _lib. 9. cap. 41._ *) _lib. 9. cap. 38._ *) _lib. 9. cap. 36._ *) _lib. 9. cap. 39._ §\. 9. Conchylium etiam pro Colore intellexisse putamus suprà, de Purpuræ differentiâ; Testaceo scilicet Animali, ad Tincturam apto, ibi*: _Calculosæ appellantur à Calculo maris, mirè apto Conchyliis_. Et superiùs: _Sed unde Conchylii precia, quis, virus grave in fuco, color austerus in glauco, et irascenti similis Mari?_ Et anteà* dixerat: _Sed quota est porsio hæc, reputantibus Purpuras, Conchylia, Margaritas? Parum scilicet fuerat, in gulas condi Maria, nisi Manibus, Auribus, Capite, totoque Corpore à Fœminis juxta Virisque gestarentur? Quid Mari cum Vestibus? Quid Undis Fluctibusque cum Vellere?_ etc. Et de Carthagine loquens alibi*: _Nunc omnis ejus Nobilitas Conchylio atque Purpurâ constat_. Et alibi,* de Coloribus ex Herbis loquens: _Transalpina Gallia herbis Tyrium atque Conchylium tingit, omnesque alios colores, nec quærit in profundo Murices_. *) _lib. 9. cap. 36._ *) _lib. 9. cap. 34._ *) _lib. 5. cap. 19._ *) _lib. 22. cap. 2._ §\. 10. Quod autem non sit aliqua Conchæ, sive Turbispecies, ad Purpuram inficiendam apta, quæ proprio nomine Conchylium specialiter, diversumque à Purpurâ et Buccino dicatur; jam satis ex supra-citatis Locis constare censemus. Veluti et hoc manifestum est, quod Conchylium nomen sit genericum Testatorum, scilicet Purpurarum, aut proprium Coloris illius purpurei dilutioris, Conchilium appellati, ut ex Capite trigesimo septimo, ac etiam præcedenti patet, in quo _Plinius_ clarè docuit, duo tantùm esse Genera Testaceorum, ad Purpuras et Conchylia Colores utilia, Buccinum scilicet et Purpuram, illorum notas afferens; atque eandem esse materiam. At Purpureum à Conchylii Colore, Temperamento tantùm differre: et quod ex Purpurâ solùm, absque Buccino, conficiatur: nec non Pelagiam Purpuram ad hunc colorem optimum conficiendum præferri, quæ calculosa dicebatur: nam Teniense levius atque dilutius erat. Prætereà pro quovis genere Colorum nulla alia materia recensetur à _Plinio_, nisi Purpuræ et Buccini Concharum ex Marinis; nec unquam Conchylii Animalis, sive Testacei, suâ specie distincti notas vel historiam, apud aliquem Antiquorum hucusque descriptam reperimus. §\. 11. Conchylii verò proprius Color, qui cœruleus erat, dilutior, vel plenior, ab eodem _Plinio_ describitur simul cum aliis purpureis, colore saturatiore variantibus, cum de Vestium æmulatione cum Floribus historiam recitat, ibi*: _In quibus unguento vicisse Naturam gaudens luxuria, Vestibus quoque provocavit eos flores, qui Colore commendantur, hos animadverto, Tres esse Principales: Unum in Cocco, qui in Rosis micat. Gratius nihil traditur adspectu, et in Purpuras Tyrias, Dibafasque, ac Laconicas: Alium in Amethysto, qui in Violâ: et ipse in Purpureum, quem Ianthinum appellavimus; Genera enim tractamus, in species multas sese spargentia: Tertius est, qui propriè Conchylii intelligitur multis modis: Unus in Heliotropio, et in aliquo ex his saturatior; alius in Malvâ, ad Purpuram inclinans; alius in Violâ Serotinâ, Conchyliorum vegetissima_. *) _lib. 21. cap. 8._ §\. 12. Ex quâ Descriptione Purpureum Colorem esse dicimus, qui magis ad rubedinem tendit, saturo satis Colore, ut Rosæ purpureæ; quem alibi* nigricantis Rosæ colore sublucentem dixit: alium dilutiorem, ut Violæ marinæ præcocis, quæ ἴον dicitur à Græcis. Altera verò Species Purpuræ illa videtur, quæ ex rubro magis ad cœruleum tendit dilutum, et dicitur propriè Conchylium, ut Heliotropii color vel purpureæ Malvæ; aut magis obscurum, ut Violæ, Serotinæ, quod est, Violæ purpureæ montanæ; de quo _Virgilius_*: --- _Violæ sublucet Purpura nigræ;_ qui alibi à _Plinio_ Austerus Color in Glauco, et irascenti similis Mari dicitur. *) _lib. 9. cap. 36._ *) _lib. 4. Georg._ §\. 13. Colorem hunc Conchylii sine Buccino fieri, tradit idem _Plinius_, eâ ratione, quia Buccinum ad Rubedinem Rosæ, aut Cocco similem, ferè tendit: Purpura verò magis Violaceam emittit Saniem. Ideò leguntur verba illa in _Plinio_: _Rubens color nigricante deterior_: Deinde Pelagio alligari Buccinum, ut ruborem inducat, eâ ratione, quia nimiæ ejus nigritiæ dat Austeritatem illam, nitoremque, qui quæritur, Cocci, ut Sanguinis concreti speciem referat. Color iste Tyrius dicebatur; qui, ut melior effet; priùs Conchylia conficiebantur Pelagio satiatis Velleribus immatura, viridique Cortina non satis cocta, ne nimis evaderet nigricans Conchylium; deinde in Buccini Cortinam permutabatur, ut Ruborem superacciperet, atque ita permixtis viribus utriusque alter altero excitaretur Colore, aut adstringeretur, ut _Idem_ refert. §\. 14. Conchylium postremò dictum fuisse Colorem hunc, eâ ratione videri potest, ut sicut Ostrum ab Ostraceis derivatum esse existimatur, sic Conchylium à Conchis vel Conchulis marinis; quod Etymon _Isidorus_* habet. Et apud Græcos Κογχύλιον etiam pro omni Testaceorum genere, maximè vesco, apud _Pollucem_* dictum invenitur. Sed clariùs apud _Athenæum_* ex _Epicharmo_, ibi: ἀγε δέ παντόδαπα Κογχύλια, Λεπάδασ etc. _affer omnigena Conchylia, Lepades, etc._ Et inferiùs ex _Diocle_: Κράτιστα Φύσιν ῥῖναι των κογχυλίων πρὸς διαχώρησιν καὶ ὄρησιν, μυάς, ὄστρεα, κτένας, etc. _Ex Conchyliis excellere ait alvo movendo, etc lotio ciendo, Mytulos, Ostrea, Pectines, etc._ Et inferiùs: _Conchyliorum firmissimas Conchas, Purpuras et Buccinum_. *) _lib. 19. Orig. c. 28._ *) _lib. 6. c. 15._ *) _lib. 3._ §\. 15. Ex his denique rejicienda est eorum opinio, qui _Dioscoridis_ Testimonio uti volunt, ex Onychis historiâ decerpto; ubi, _Crematum_, inquit, _Conchylium idem efficit, quod Purpura et Buccinum_. Et sic esse ab illis animal sive Testaceum distinctum. Sed nos à Purpurâ et Buccino distinctum Conchylium hoc esse _Dioscoridis_ putamus, non quia specie differat, cum sit genus Concharum sive Turbinatorum; sed quia sit _genus Palustre_, non marinum; sit que _Aromaticum_, ut _Idem_* refert, depascentibus illis Conchyliis Nardum herbam: quod Purpuram et Buccinum haut facere, quisquam refert. *) _lib. 6. de Dorycnio._ §\. 16. Nec minùs quàm alii hoc loco _Dioscoridem_ Conchylium pro genere Concharum sive Turbinatorum usurpasse censemus, ut ex Ipsius historiâ liquet, et alibi etiam, cum inquit: καὶ πάντα τὰ Κογχύλια ὠμὰ καὶ ὄπτα ἐθιόμενα, καὶ κάραβοι: _Et omnia Conchylia, cruda, quàm tosta comesa_ etc. §\. 17. Adde, Lacustres Conchas, sive Turbines, ad Tincturam aptas, nemo Antiquorum prodidit. Quare differre à marinis Infectoriis patet, sicut generis esse nomen. Non mirum igitur, si _Onychem_ eandem à _Plinio_ Ostracium dictam invenimus; Græco forsan more, ex Verbo _Ostracea_, quod universa Testacea complectitur, ἀπὸ τοῦ ὀστρακοῦ deductum: sicut _Ostrum_ dici Purpureum colorem, à Testis Marinis latinè, ex _Vitruvio_ jam retulimus. Easdem Vires crematis Operculis palustris Conchylii _Dioscorides_ reliquis marinis Purpuris tribuit. §\. 18. Sic etiam malè intellectus _Plinii_ Sensus in Textu adducto ab iisdem dici potest, ibi*: _Et per se Conchylio infecta Lana magnopere prodest_; Aurium scilicet malis; ut etiam apud _Galenum_: κατὰ τρόπους τἦς πορφύρας, sive Κογχυλίου. Et apud _Dioscoridem_, τὸν δὲ αὐτὸν τρόπον, καὶ κροκύδες καίοντας θαλασσίας πορφύρας, _Eodem_, scilicet, _modo uruntur Lanæ, marinâ Purpurâ infectæ_, sive _Lanæ flocci_. Illud κροκίδες idem cum Lanâ Conchylio infectâ _Plinii_. *) _lib. 2. cap. 83._ §\. 19. Nec etiam Conchylium à _Plinio_ Buccini loco acceptum putamus; ut alii; sed potiùs pro ipsâ Purpurâ, ex quâ tingitur; cum Purpura sine Buccino non rubescat, et ad cœruleum tendat, ut supra diximus de Pelagiis, Calculosis dictis ab eodem _Plinio_* qui varias Purpurarum species recitat ibi, à loco nomine desumto. Quare de Conchylio jam satis dictum censemus. *) _lib. 9. cap. 37._ §\. 20. Sed non minor in Muricis nomine Observatio facienda est, ut quid sit propriè, quomodo sit à _Plinio_ aliisque acceptum, et quid differat à Purpurà, vel Buccino, innotescat. Murex nomen pro communi genere Testatorum omnium, à _Plinio_* usurpatum, ex _Mutiani_ verbis liquet, de Remorâ loquens, ibi: _Mutianus Muricem esse latiorem purpurâ, neque aspero, neque rotundo ore; neque in angulos prodeunte rostro, sed simplice conchâ, utroque latere se colligente_. Et alibi* pro Turbinatorum genere: _Firmiores jam Testâ Murices, et Concharum genera_. Et pro Turbinatis ad Infecturam idoneis, ibi*: _nec quærit in Profundo Murices_. Et alibi* dixit: _Muricum vel Conchyliorum Testæ cinis_. etc. Quo loco Murex pro Purpurâ, vel Murex pro Turbinatis, et Conchylium pro universis Conchis acceptum videri potest. Et paulò inferiùs: _Muricum genera sunt, quæ vocant Græci Colycia, vel Corythia_: nos Corycia legeremus, à verbo κορύκια. Quod autem Muricem _Plinius_* pro Buccino dixerit, satis manifestè apparet, cum de Purpuris loquutus est: _Latent, sicut Murices_. Qui locus ex _Aristotele_* transscriptus, habet pro Verbo _Muricis_, Κήρυκες, ibi: τὰ μὲν γὰρ ὀστρακόδερμα τάντα φωλεῖ, ὁι ὀντὰ τέ ἐν τῇ θαλάττῃ πορφύραι, καὶ κήρυκες. Ut etiam inferiùs habetur: _Mutuoque attritu Lentorem cujusdam Ceræ salivant, simili modo, ac Murices_. _Aristoteles_ habet, κηριάζουσι γὰρ καὶ ὁι κήρικες: et idem _Plinius_* de Ortu Testaceorum habet: _Quæ durioris Testæ sunt, ut Murices, Purpuræ, Salivario lentore_, etc. Et inferiùs: _Purpuræ et Murices, ejus demque generis, Vere pariunt_. *) _lib. 9. cap. 35._ *) _lib. 9. cap. 33._ *) _lib. 2. cap. 2._ *) _lib. 32. cap. 7._ *) _lib. 9. cap. 37._ *) _lib. 5. d. Nat. An. c. 51._ *) _lib. 9. cap. 51._ §\. 21. Apud Poëtas pro qualibet Acuminatâ Re acceptum reperimus Muricis nomen. _Virgilius_: --- --- _et acuto in Murice Remi_ _Obnixi crepuére_. --- --- Inde Muricatum nomen _Plinius_* tribuit Sylvestrium Carduorum cacuminibus, cum dixit: _Utrique Folia pauca spinosa, muricatis cacuminibus_. Quare impropriè Buccino Muricis nomen impositum videtur, cum propter aculeatos sive muricatos orbes, et extuberantes, quos habet Purpurarum genus, qui non sunt in Buccino, ut idem _Plinius_ ait, potiùs Purpuræ convenire sit dicendum; etiamque Muricis Epitheta omnia ab Auctoribus tributa, Purpuris convenire pateat, sicuti Purpura Tyria apud Poëtas; ut apud _Ovidium_: _Nec quæ de Tyrio Murice Lana rubet._ Et _Horatius_: _Muricibus Tyriis iteratæ vellera Lanæ_. Et alibi: _Te bis Afro Murice tinctæ vestiunt Lanæ_. *) _lib. 23. cap. 13._ §\. 22. Tyrius color Purpureus à _Plinio_ Dibapha Purpura dictus est, quia bis tingebatur, et Pelagio primum Vellus mergebatur; quo nomine Purpura intelligitur, alio nomine Pelagia, ut diximus ex eodem _Plinio_* unde Tyrius Murex, est Purpura in Tyro tincta, ex Tyriis Muricibus, scilicet Purpuris. Sed et Murex Tyrius pro colore ipso acceptus fuisse, patet; ut etiam apud _Virgilium_: --- --- _Tyrioque ardebat Murice Lana._ *) _lib. 9. cap. 37. 38._ §\. 23. _Nomenclator Latinus_ in Verbo Murex, Muricem à Græcis Conchylium dici putat, esseque Purpuræ speciem, Mensis expetitam. Ad id _Martialem_ citat, qui ait: _Sanguine de nostro tinctas Ingrate lacernas_ _Induis: et non est hoc satis; Esca sumus._ Et _Isidorus_* refert: _Murex Cochlea est Maris, dicta ab acumine et asperitate, quæ alio nomine Conchylium nominatur, propter quod circumcisa ferro, lacrymas coloris purpurei emittat, ex quibus Purpura tingitur, et inde Ostrum appellatum; quod appellatum, quod hæc Tinctura ex Testæ humore elicitur._ *) _lib. 2. origin. cap. 6._ §\. 24. His igitur jam satis apertè ostensum fuisse arbitramur, Conchylium et Muricem esse Purpuræ Synonyma, quorum alterum à Conchis nomen, alterum ab Aculeis, qui alio nomine Murices dicuntur, sumsisse apparet: Purpuræ verò appellationem non solùm pro ipso Testaceo Animali accipi, sed etiam pro ipsa Tincturâ, et Colore; ut à _Plinio_,* ibi: _Sed quota hæc portio est, reputantibus Purpuras, Conchylia, et Margaritas?_ Et alibi*: _Conchylia et Purpuras omnis ora atterit_. Et* de Carthagine: _Nunc omnis ejus Nobilitas Conchylio atque Purpurâ constat_. Et alibi,* de Purpureo colore pingendo verba faciens: _Si Purpuram facere malunt, cœruleum sublinunt, mox Purpurissum ex Ovo inducunt_. Purpurissum verò, _eodem autore_, fit ex Cretâ Argentariâ et Purpuræ Sanie, quod idem cum Ostro _Vitruvii_ esse videtur. Et alibi* manifestiùs: _Concharum ad Purpuras et Conchylia eadem est materia, sed distat Temperamento_; ut suprà retulimus. *) _lib. 9. cap. 35. initio._ *) _ibid. in sine._ *) _lib. 5. cap. 19._ *) _lib. 35. cap. 6._ *) _lib. 9. cap. 36._ §\. 25. Quid autem distet Purpura à Conchylio, nunc videndum. Nam etiam objicitur, _Plinium_ distinxisse Purpuram à Conchylio, cum inquit: _Sed quota hæc portio est, reputantibus Purpuras, Conchylia, et Margaritas?_ Et alibi: _Conchylia et Purpuras omnis ora atterit_: et similia aliis locis. Quibus responsum jam esset ex supra memoratis observationibus; sed distinctiùs, ut omnia sint clara, addimus: Purpuram his locis à Conchylio esse distinctam, non Materiâ, quæ eadem est, (ut idem _Plinius_ retulit, cum dixit: _Concharum ad Purpuras et Conchylia eadem est materia_,) sed Colore. Nam, ut diximus, Purpura rubescit; Conchylium simile Violæ Purpureæ. Adde; Purpureo colori admixtum est Buccinum, quo carere asseritur Conchylium. Sed aliis locis à Conchylio distinguitur, tanquam Species à Genere; ut, cum idem _Plinius_ dixit: _Lingua Purpuræ Logitudine digitali, quâ pascitur perforando reliqua Conchylia_: Et similibus, ibi, _Conchylia_ genus est non modò Turbinatorum, sed etiam Concharum omnium. §\. 26. Hâc denique Distinctione facilior remanet Purpuræ Animalis investigatio, à nemine traditi; sed nec forsan à quopiam Recentiorum visi, quamvis illius Historia satis ab _Aristotele_* et _Plinio_* descripta inveniatur: quam hîc inserere et repetere, multum molestumque esset. Illas tantùm notas recitabimus, quas in testaceo à Nobis proposito, observare licuit. *) _lib. 4. de N. Animal. c. 4. et lib. 5. c. 15._ *) _lib. 9. cap. 36. et inde._ [_Murex trunculus._](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/001.png) §\. 27. Testa hæc parva est, Regiæ Nucis, adhuc carnoso regmine obducta, magnitudine, (quanquam ejusdem generis inanes Testas quadruplo majores habeamus, atque maximas asperiores) à vulgari Purpurâ _Rondelitii_, quæ Neapoli Sconciglio appellatur, in his differens; Cortice quippe rugosiore, colore fusco, aut cinericeo, veluti Limo obducto, quandoque flavicante, et Fasciis distincta oblique purpurascentibus, Turbinis effigie oblongiore, ac etiam angustiore, eò quod non sit ita ventricosa: Aculeis illis, sive Muricibus longis, caret; verùm illorum vice brevibus et crassioribus horret Tuberculis, quo etiam modo et reliquæ Testæ supradictæ _Rondelitii_ Purpuræ non rarò inveniuntur. Non enim omnes illius generis Testæ longioribus Clavis horridæ observantur; sed brevibus admodùm Tuberculis, ut in Nostrâ propositâ. §\. 28. Differt etiam, quia bevi admodùm tubulo, vel Canali, oris pars superior definiatur, ut in Buccino, sed circa columellæ partem aspero, et auriculato vel umbilicato, à tribus vel quatuor prominentiis, quæ anteà Tubuli sive Canales, ex quâ Lingua ad usum proferebatur, fuére. Ab his dependent tuberosæ, atque parùm muricatæ Striæ, Testam per longum exasperantes, ut in extremâ oris margine, quâ Testæ os definitur, observatur: quibus signis illius Annos numerari posse censemus; quamvis Orbes _Aristoteles_, et illum sequutus _Plinius_,* velint esse, cum dixit: _Patet per Orbes, quibus totidem, quot annos habent_, etc. Non enim ex _Orbibus_, quibus claviculatim contorquentur Testæ omnes, Anni earum observari debent; cùm Nos totidem Orbes, et quandoque plures, habere parvas et exiguas ejusdem generis Testas, quos maximas habere, observavimus in plerisque Turbinatorum generibus, si Orbis nomine quamlibet orbiculatam ventricosam partem, claviculatim intortam Testarum, esse dicas, ut Græcè legitur, καὶ καθ' ἕκαστον ἐνιαυτὸν φαρενά ἐστι ἡ ἄυξησις τοῖς διαστήμασι, τοῖς ἐν τῷ ὀστράκῳ τῆς ἕλικος. Et Latinè: _Et in singulos Annos manifestum est Incrementum Distinctionibus illis, in Testaceo Volutarum_. *) _lib. 9. cap. 36._ §\. 29. Nos autem, quot habent Distinctiones in Volutis, quæ ab antiquioribus Oris, sive Canalis ad Linguæ usum Extuberantiis ortum ducunt per longum Volutarum, tot Annos habere, certiorem notam esse putamus. In _Rondeletii_ Purpurâ clavatâ quamlibet muricatam [Oram] anni illius Incrementum apertiùs ostendere dicimus. In Buccino verò Striato, ac etiam in Turbine Magno _Ejusdem_, quem nos _Plinii_ Buccinum censemus, et in vulgari Buccino, manifestius apparet augmentum Testæ, ob lævitatem, et laxiorem, minùsque frequentem limbosam extuberantiam, quæ dimidium ferè singularum Volutarum orbem intercipere observatur. §\. 30. Hujus limbosæ majoris Extuberantiæ causam esse puramus, quia cum statuto tempore quotannis lateant Conchæ, Scopulis Oris margine adhærente, vis illa, Testæ incrementum addens, compressu adhærentiæ Saxo, non potest marginem oris Testæ produceve in orbem; quare crassescere circa extremum oris oportet. Manifestum esse apparet, quia non paucas habuimus Testas villosas omnes, præter recentem illam additionem ex Anni præteriti distinctione, quæ lævis et nitida erat; novumque incrementum esse, nemo ambigit. Atque ex hâc observatione non tantùm Annos septem Purpuras vivere, sed bis septem et plures, esse censendum: Buccinas verò, ob celeriorem auctionem, et laxiores distinctiones, pauciores. §\. 31. Nec obstat _Aristotelis_ et _Plinii_ auctoritas; cum Testæ omnes, ut diximus, parvæ atque maximæ, totidem habeant claviculatos Orbes, magnitudine illorum annosæ ab infantibus differentes, nec habitu aut proportione variantes. Imò in exiguis quandoque plures Orbium anfractus observavimus; quos deinde atteri ob tenuitatem, aliis supercrescentibus, censemus, ob Animalis volutationem, et Testæ imbecillitatem. At mediocris magnitudinis Testæ non minores Orbes habent maximis: quod si esset, longioris Turbinis essent majores parvis; quod contrà observatur, cùm omnes eundem Orbium numerum, et suam Symmetriam retineant. §\. 32. Causa esse potest, quia Testæ, quæ brevi et obtuso turbine sunt, et Effigie ventricosæ, oris marginem producendo, non gradatim in claviculæ speciem, per inferiorem orbem adscendunt; sed per eundem orbem pluries circumaguntur, descendendo potiùs quàm adscendendo, ut ventriosiores efficiantur, non longiores. Testæ verò, quæ magis oblongo sunt turbine, aliæ bis eundem orbem ambiunt, aliæ semel tantùm; ut sunt Turbines illi tenues digitali crassitie, qui detectos habent Orbes, atque in Persico Turbine, à Nobis aliàs exhibito, et aliis Turbinibus verioribus apparet. Qui Conchas Persicas Cochleam _Rondeletii_ maximam rugosam, Muricem Coraloidem _Ejusdem_, et similes observavit, illarum Oris marginem imam, circa Orbem levem inveniet, atque Orbem magis operientem, ita ut Annis potiùs obtusiore Turbine annosior Testa, minùsque conspicuo inveniatur. Quare fallax est Orbium numerus ad Observationem Annorum. §\. 33. Sed ad Testam redeamus propositam. Intùs lævis est, Vitri modo splendens, colore obsoletè purpureo, vel cœruleo, aut flavicante, obliquè percurrentibus purpuro-nigris Maculis ex Oris margine in internâ ventriosâ parte. Operculum habet rugosum, tenue, fuscum, animalis capiti annexum et innatum, incrementum accipiens cum ipso Animali: nota est, rugosa superficies orbiculatim. Animal continet, effigie Cochleæ terrestris, carne flavicante, densis Maculis, ex cœruleo purpurantibus depicta, aliis exiguis luteis immixtis, præfertim in cervice. Corniculis verò à Terrestri Cochleâ variat: hujus quidem in acutum desinunt, et Oculi non in summo, ut in Terrestribus, sed supra medium Corniculorum observantur, ubi cornicula veluti resecta, per longum tenuiora efficiuntur. Oculis verò aliquando tueri Corniculis supra illos incurvatis, ut in Picturâ notatur, observavimus; ac etiam partem illam, supra Oculum, Corniculorum contrahere, ut nonnisi reliquum appareat, in Oculos desinens, crassius. At quando intueri putatur recta, tota exserta et firma Cornicula, extensaque habet. §\. 34. Differt etiam, quia Linguam ex Canali exserit, parum extra Canalem, Cochleis deficientem, colore purpureo, et ab illâ Aquam exspuere vidimus, fistulæ modo, contrahentem, branchiarum vicem explentem. Cum graditur, Limbo utitur extenso, ut Cochlea, Corpus deinde contrahens, iterumque Limbum producens, quem latum habet. Testam aliquando gaudet circumagere, illam in totum extollens, corpore in basis modum ad hoc elato. Colore tantùm obscuriore differt ab aliis vulgaribus aculeatis Purpuris _Rondeletii_, dictis etiam _Sconcigli Spinosi_ vulgò; sicut et hæc etiam _Sconciglio_ appellatur, sed aliis distinctiùs vulgò _Carosa_ nomine dicitur, quasi spinis detonsa et carens, quam copiosè Neapoli propè Urbem in arenosis Piscatores venantur, Pulmonum frustulis, junceis Cratibus superimpositis allicientes, ut _Aristoteles_ olfacere censuerit. §\. 35. Hanc Littoralem potiùs, in Arenosis degentem, quamvis in profundo Mari, diceremus Purpuram, purpurocœruleum colorem fundentem: sed quare non omnes Purpuram fundant ejusdem generis, et eodem tempore captæ inter quamplurimas, quæ tot anno capiuntur, et semper aliquæ colorem habeant, hucusque ignorare fatemur. §\. 36. Venales habentur in foro quotidie; Cibis quidem expetuntur, elixæ ac tostæ, vel aliis modis. Capiuntur etiam propè Misenum Promontorium in Puteolano Mari, loco, nunc vulgò _Mare Mortuum_ appellato, ubi Maris æstus non recipitur, Portusque censetur olim ab Agrippâ et Augusto constructus. Hujus tantùm Testæ effigies ab aliis Recentioribus vario nomine imposito conspicitur depicta; à nemine verò hucusque interno Animali observato, nedum purpuream Saniem fundente. _Plinius_ Puteolanas Purpuras laudat: an de his intellexerit, aliorum sit judicium. Capiuntur etiam toto Maritimo tractu Australi, in Sinu Formiano olim dicto, nunc Molæ oppidi, ubi primùm in Mensâ tostas esitantes Purpuram fundere, et digitos, et linteos inficere observavimus. §\. 37. Harum usum, sicuti Buccinorum, non tantùm propter inscitiam ac magnam impensam ac molestiam neglectum putamus; sed ob maximam Fuci copiam, quem vulgus _Roccella_ denominant, quo nunc Infectores pulcherrimam Purpuram conficiunt, Sericia inficientes variis colorum gradibus, minore labore ac impensâ, et maximo lucro: tantùmque nobis hodie cùm Esca sint, non possunt _Martialis_ exprobrationem evitare, cum inquit: _Sanguine de nostro tinctas, Ingrate, lacernas_ _Induis; et non est hoc satis: Esca sumus._ §\. 38. Tarenti hucusque accepimus, Officinarum vestigia Purpurariorum conspici, atque etiam ex Testarum fragmentis acervos esse, quæ olim forsan, ut _Plinius_ refert, Augusti tempore fuere, Nepotis Cornelii testimonio, ibi*: _Me_, inquit, _juvene Violacea Purpura vigebat, cujus libra denariis centum veniebat, nec multò post rubra Tarentina_. *) _lib. 9. cap. 29._ §\. 39. Rubens Color nigricante deterior, à _Plinio_ dicitur; nisi Color sit nigricans adspectu Sanguinis concreti, qui non sine utriusque, Purpuræ et Buccini, mixturâ fieri poterat, quâ vel Amethysti, vel Tyrii, juxtà medicaminis quantitatem, Color fiebat, ut idem _Plinius_* retulit. *) _lib. 9. cap. 38. et inde._ # Caput 2. --- _Cochleæ Iänthinæ cum Animali, exactior Icon et Historia._ Depinximus atque descripsimus hanc, à Nobis aliàs obiter observatam Cochleam minùs rectè. Nunc autem Anno 1609. in oppido, dicto _Torre della Nuntiata_, in Vesuvii Montis radice, ad Maris oram, inter Pompejanum et Stabii Ruinas, Majo Mense, flantibus Occidentalibus, maximoque Maris impetu illic æstuantibus undis, abjectas inter alia Cochleas multas, ex his adhuc viventes colligi curavimus: Maris Aquâ repleto quodam vase, Conchisque injectis, ut vivere possent, illarum Animal observavimus prodiens. §\. 2. Abomnibus Cochlearum Terrestrium et Maritimarum Animalibus reliquis, quas hucusque vidimus, hujus Animal valdè differt. Huic Penis arrecti facies est, glandem habens, in cujus extremo Fabam exprimit, rimam pro ore in medio, fœmininum ferè Sexum referens, rubescente magis internâ parte, cum reliquum Animal ex obsoletâ cœruleâ Purpurâ candicet: circà medium utrimque Appendices habet binas, quarum altera exterior major; earumque acies magis saturo colore purpurascunt. [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/002.png) §\. 3. Ima pars Animalis propè testam rugosa est, et denique limbosa, ut in congeneribus; non tàm oblonga, nec acuta, sed rotundior; sub quâ copiosam, extuberantem satis, atque veluti cartilagineam Spumam vitream fundebant omnes, non secùs, ac aquâ diluto sapone multo, et concussâ, atque paleæ vel alterius rei exiguâ fistulâ intinctâ, et inflatâ, paulatim evenit, ut puerorum mos est Neapoli; quæ Sphærulæ veluti vitreæ inflantur, et denique à fistulâ dimittuntur ex fenestris. Jocum non jucundum! §\. 4. Copiosum spontè evomunt Conchæ istæ succum Purpureum Violaceum, ut seipsas inficiant et colligentium manus: et paxillo, vel acu sauciatâ Animalis cervice, tres aut quatuor guttæ ex testâ decidunt, et quidquid tangunt, inficiunt, purpureo cœruleo colore admodùm hilari, ut nihil suprà commendari possit; charta vel album aliud Lineum infectum, quandoque variat maculis, colore ad rubrum inclinantibus: adeòque infectura hæret, ut vix lotione ex mi queat; undè et ipsa Testa infecta reperitur, quæ, ut diximus aliàs, tenuis est, circa imas Volutas candicans, tribus tantùm Volutis constructa, Limbo circà umbilicum elato admodum, quod nec in aliis Cochleis observatur, et ab illis differre hâc etiam notâ conspicitur. # Caput 3. --- _Turbo Exoticus Umbilicatus_. [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/003.png) §\. 1. Hunc Romæ apud quendam industrium hominem cum aliis non negligendis testis vidimus, atque raritate allecti, iconem delineavimus, notasque addidimus. Differt ab aliis Recentiorum, et à me descriptis, quod obtusus sit cacumine, circa medium tenuior; deindè æneæ nolæ effigie in latitudinem se diffundens, atque, quod præcipuum huic est, in medio Umbilicatus. §\. 2. Crassa est Testa, gravis, cortex superior rugosus, candicans, ad pallidum vergens; maculis obliquis roseo colore variegatus tam circa Umbilicum, quàm in reliquis Volutis; derasus, vel cortice extimo mundatus, argenteo Margaritarum nitore quodammodo splendet, non admodum, ut in parvis nostratibus, nitido. §\. 3. Quinque Voluminibus definitur: inter quæ veluti limbus apparet. Similis quodammodò Turbo hic videtur pyramidali Trocho _Aldrovandi_; sed illius nulla exstat delineatio, nec Umbilicus apparet; triunciali Diametro quoque versu, ut æquilaterum retusis angulis trigonum repræsentare videatur. # Caput 4. --- _Buccinum parvum nostras, cum Animali_. [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/004.png) §\. 1. Buccinum hoc frequentissimum in nostris scopulis littoralibus Neapoli, et in Foro Piscatorio; nam esculentum est, atque cibo gratum, facilisque digestionis. Hujus Animal magnum est respectu Testæ; Caro ex flavo albicat; Corpus variegatum obscuris micis purpureis, et infernè parum ad cœruleum tendens; Limbo, ut Cochleæ, graditur lato, in extremâ posteriore parte bisulco, veluti insectum, caudato. Cervix crassa est, lata, in cujus lateribus Cornicula, ut in Purpurâ diximus, in medio veluti resecta; in quibus oculi eodem illo modo insunt, atque natura: Linguam habet longam admodùm, canaliculatam, ex quâ Aquam haustam exspuit: et cum graditur, elatam gerit, et incurvam ex adverso. Convolvitur confestim quoquo versu, et supinè cum impetu quodam, inter alia congenera manens in catino reposita, et vivens, ignoramus an præ timore contactûs aliorum. §\. 2. Testa levis est, parva, et obeso admodùm superiore orbe, pollicis ad summum magnitudine, flavicans: sed circà Volutarum imum caftaneis notis diftincta; reliquum verò Testæ variegatum, undosis candicantibus parum lineis. Centri pars cælata conspicitur, ut sunt Turbinuli illi Striati oblongi; quare observandum est, an minimæ aliâ sint effigie? §\. 3. Operculum animal habet, ut congenerum: et mortuo, vel evanido animali aliquá de causá, vacuam teftam Cancellus hofpitatur, ut etiam in variis teftis obfervatur. §\. 4. Natatilis Tefta eftcum ipfo animali, ac etiamcum Cancello in aquâ imposita; et Cancelli pes major est sinister. Amplo est ore testa, atque parum in extrema striato. Si quis Neritem hanc esse diceret, nihil nisi magnitudo refragari posset; responderet magis, quàm Cochlearum tot species non turbinatæ, ab aliis propositæ. # Caput 5. --- _Buccinum Exoticum parvum._ §\. 1. Tuberculis nigro-flaventibus, et Lineis elatis candida Testa exornatur; quæ cassa est et marmoreâ effigie, candidaque. [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/005.png) §\. 2. Figura parum abest à nostratibus parvis Buccicinis; nec aliud referre ex inani Testâ exterâ postumus. # Caput 6. --- _Lepas Exotica variegata; et Lepas nova, Myrti Morbus_. [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/006.png) §\. 1. Magnitudine nostrates grandiores æquat Exotica; et elegans Lepas hæc ab aliis memorata, magis cava, rotundiore ambitu, nec in angulos desinens, colore ad extremam testæ partem flavente, veluti fasciata, maculis fuscis binis per interstitia exornata, interiùs candicante Alabastritidis lapidis modo; in Umbilico verò iterum flavo et splendido colore, animalis umbram fere describente. Exteriùs verò obliquè rugosa parum, colore ex pallido candicante, Maculis radiatim nigro-flaventibus. In supernâ parte flavescit ex russo; Apexque candicat. Dono accepimus à N. V. ac Doctissimo _Francisco Peregrino_, Romæ, cum aliis etiam Rarioribus, Buccino supra-dicto, ut Cochleâ Marmoreâ, aliisque. [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/007.png) §\. 2. Sed quia hujus Lepadis occasione in mentem venit aliud Lepadis genus, non descriptum, terrestre, quod Morbus est, aut Scabies, sive Impetigo Arborum et fruticum; idemque animal est ex morbo Myrti genitum, testudinatum: Hoc loco iconem et observationem addere non ingratum studiosis fore existimavimus. §\. 3. Romæ, Anno 1610. in domestico Viridario domûs _Joan. Baptistæ Raimundi_, Viri doctissimi, et Arabicæ Linguæ, et aliarum periti, supra templum Sancti Andreæ _delle Fratte_ appellatum, in quâ degebat, ex Myrti ramis imis adhuc viventes ferè testudinatas Lepades plurimas hærentes collegimus, quarum Iconem ejusdem magnitudinis expressimus, effigie testudinis terrestris, illiusque more, tabellis angulosis constructas, colore cinereo ad Purpuram inclinante, infernâ parte, quâ hærebant caudici, cavas, quarum aliquot adhuc servamus, præter illas, dono Amicis communicatas; nec aliud ex eis notare potuimus. §\. 4. Impetiginis, Scabiei, et Morbi in Fico et aliis, ortum et causam _Theophrastus_ de Causis Plantarum lib. 5. et de Plantis lib. 4. tradidit: quem Curiosus Lector videre poterit. # Caput 7. --- _Turbo Terrestris non-descriptus_. §\. 1. Rarior hic, et præter morem à Naturâ elaboratus, atque à nemine observatus: cujus Orbes non in sinistram partem convolvuntur, ut in omnibus Testaceis marinis ac terrestribus; sed contrario modo ex sinistrâ in dexteram Orbes in amplum os, juxta orbis proportionem, desinunt; incisuram in imo habens, Buccinorum modo, octo vel novem orbibus definitur, in imo flavicantibus, reliquis cinereis ex flavo, et in summo magis candicante novissimo. [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/008.png) §\. 2. Stamine conjuncti acu videntur orbes, candidis junctis sive Lineis inter orbes micantibus, quibus depinguntur; et oculis gratiores redduntur, ob punctorum distinctionem. §\. 3. Animal intus, Cochlearum modo, exiguum, ideò neglectum, continet, quamvis Cochlearum usum præstare posset. Testa levis est. Oritur non modò in saxis montanis, et rupibus; sed etiam hortorum, ac etiam domorum parietibus aëri expositis. # Caput 8. --- _Turbo alter Minor_. Est et alter, simili modo ex sinistrâ parte in dexteram convolutus, non adeò frequens, qui nitidâ testâ est, et adeò splendidâ, ut arte expolita censeatur, flavicante ex pallido cinereo, quatuor tantùm orbibus composita, oblongiore et angustiore Ore, quia sublimiùs volutæ eriguntur, et ideò oblongiore testâ est proportione, quamvis paucioribus orbibus sit constructa; iisdem locis oritur, ejusdem magnitudinis, ut icon est, tàm superior, quàm Cochlea describenda. [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/009.png) # Caput 9. --- _Cochlea Terrestris Turbinata, et striata_. §\. 1. Quia in modum Turbinis producit Volutas, Turbinatam Cochleam appellare libuit. Quinque constat Anfractibus: et quia distinctiùs Orbes percurrit in longum, more Turbinum producitur testa, Umbilicum ferè relinquens in centro, et eodem orbium ordine striantur orbes perquam densè, ut elegantissima videatur. Os rotundum habet, quemadmodum orbis desinit; geritque Operculum crassum et cohleatum, ut in marinis observatur. Colore ex pallido flavicant magis, minusvè. [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/010.png) §\. 2. Terrestres has Cochleas, ut ab aliis diversas, et rariore effigie, relictis aliis multis, huc intrudere, ad excitandum studiosorum animos, et addere visum fuit, qui Montes tantùm habent propinquos, Mare verò longo intervallo disjunctum, ut pulcriora quærant. # Caput 10. --- _Cochlea Marina Exotica Marmorea_. §\. 1. Variat hæc à maritimis nostratibus crassitie testæ, atque hiatu, qui non rotundus, nec à columellâ, ut in aliis, definitur, sed parte mediâ testæ, rectâ ferè Lineâ, et planâ, obliquè veluti recisa testa conspicitur: et in anteriore, et rotundâ parte cochleæ parum infrà extremum observantur denticuli plures elati; ac etiam ex adverso in medio lineæ veluti Concharum cardines; quare Operculo quodam crasso fortè tegi posse suspicamur, alio quàm in nostratibus modo. §\. 2. Differt etiam, quia unicâ tantùm Volutâ sive circuitione definitur, illâque vix conspicuâ. Maculis in cute nigris, magnis, inordinatis insignitur, et per obliquum rugis etiam vix apparentibus circà os exasperatur. [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/011.png) §\. 3. Huic similem _Aldrovandus_ pro _Nerite_ suo de Testaceis volumine, tertio et quarto Loco depinxit, colore variantem: quantùm verò à Nerite Antiquorum distet, jam aliàs diximus, tàm brevem crassamque testam natare minimè posse; nec illum observasse censemus. §\. 4. Variant magnitudine, testæ crassitie, nam alias vidimus nigras foris, intùs candidas, tenuioris testæ, quæ clathrata Lineis erat per rectum et obliquum: alteram candidam intùs, crassâ testâ et majore, foris colore cinereo, maculis parvis albis, rugis obliquè profundioribus, ut quodammodo aspera sit tangenti. # Caput 11. --- _Concha πολυλεπτογίγγλυμος_. §\. 1. Pluribus hæc testa notis ab aliis Conchis differt, propriamque habet notam, innumeram seriem exiguorum cardinum, rectâ per obliquum lineâ, et admodùm longâ, Testæ connexum, efficientium; quod hactenus in aliis minimè observavimus. §\. 2. De hâc etiam _Plinium_* sensisse, dici posset, Concharum varietates enumerantem, cum ad differentiam earum, quæ brevi nodo ligantur, ut sunt vulgares, ait, (_Toto latere Connexis_) quod in hâc rectè conspicitur; quamvis de Solene etiam intelligatur. *) _lib. 9. cap. 33._ [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/012.png) §\. 3. Differt Cervice ad latum obliquè dependente: quod quamvis aliis testis etiam sit commune, quia hujus longiùs à connexu abest, planâ remanente inter cervicem et cardines testâ veluti recisâ, et complanatâ, Lineis multis undosis sculptâ; non parum ab aliis evariat: crassa insuper est respectu molis testa, externè admodum densè striata, ac etiam obliquis densioribus rugis exasperata, ut imbricata etiam dici possit. Internâ parte circâ os tantùm brevibus striis connectitur dentium vice; reliquâ cavâ, levi. §\. 4. Ex hujusmodi, Conchæ in Montanis obrutæ, atque temporis diuturnitate corruptæ, terrâque illâ in saxeam naturam versâ, lapides illi, Cordis figuram æmulantes, construuntur, cavam Conchæ partem replentes, quos vulgò Bucardia vocant: quorum plures apud nos varietates, juxtà Concharum et locorum differentias, effigie, materiâque provenientes videre licet; quamplurimas apud _Imperati_ Muséum amplissimum. # Caput 12. --- _Concha rarior Anomia, Vertice rostrato_. §\. 1. Anomias Conchas illas esse dicimus, quarum altera pars cohærens aliquo modo, ab alterâ, Effigie aut magnitudine, aut utroque modo differat. Ἀνόμιος siquidem contrarium est Verbi ὅμοιος, quod est, _Similis, Par, Æqualis_; scilicet _Dissimilis, Impar, Inæqualis_. Ideò inter cæteras notas à _Plinio_* memoratas, quibus Concharum varietates distinguit, plurimas, cum Inæqualitatis Notam non invenerimus, Anomias Conchas appellare libuit; vel _Plinii_ more illas, _Vertice Rostrato_ dicere; quarum etiam Differentiæ sunt plures. *) _Loco antè-cit._ §\. 2. Nunc de hâc in Civitate Andriæ repertâ, verba faciemus: in quo Loco si quis curiosior perquirere vellet illas etiam Rariores, non paucas inveniet adhuc incognitas et invisas: Naturamque in his eftormandis multùm lusisse animadvertet. §\. 3. Hujus igitur Effigies lævis, depressa, parùm oblonga, ab aliis Conchis in hoc præcipuè differens, quod altera Conchæ pars oblongior est, collum, cervicemque totam, quæ oblongior est, et rotundior, atque acutior, prominetque, suprà cervicem alterius diffundit, ut infrà illius collum altera cervix connectatur. Concha parva est, candida, tenuis, obliquè parum additamentis rugosa, sed non ob id aspera, sed levis. [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/013.png) §\. 4. Repletam invenimus candidâ _tophaceâ Concretione_, quâ totus ille clivosus locus, sive collis, est editus, qui non magis terrenâ concretione tophaceâ, quàm variarum concharum fragmentis, et integis etiam innumeris, est compactus, hanc et alias in vallecula illâ, sive fossâ quâdam, parum subtùs Ecclesiam D. Mariæ de Andriâ, extra urbem milliari sitâ, excepimus: illic enim, ob gratias à Sanctissimâ DEI Genitrice acceptas referendas, fuimus, sicuti et alii magnâ cum frequentiâ vota solventes, concurrunt quotidie. Ecclesia quidem illa magnis donis et Miraculorum Signis ornatur; nec non sumtuosâ Structurâ, ipsa Ecclesia et Monasterium. [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/014.png) §\. 5. Hujus similem apud doctissimum _Imperatum_ nostrum in suo Muséo, rerum omnium Naturæ satis copioso Thesauro, observavimus; quæ margine erat parum undosa, et longiore Conchæ parte canalem vix conspicuum in dorso, altero verò medio, contrario modo extuberante: omnesque peculiari notâ sunt præditæ, quod cervice prominente rostratâ, pertusâ, oriuntur, quâ turbinatorum more Aquam haurire et exspuere, sylvestris Lepadis, aut Auris marinæ modo, possunt. Icon magnitudinem æquat. Huic _similem_ majorem multò, _Lapideam_, depinximus in _Prima parte_, nomine _Conchæ gibbosæ_. # Caput 13. --- _Altera Neptunia major 3. Imbricata_. §\. 1. Duplò majorem alteram Neptuni reperimus Albanen. diœcesis etiam undosa, margine in _Tophaceis_ sive sabulosis illis _Concretionibus_, in quibus Castelli sive Arcis fossa est, et maxima variarum Testarum congeries conspicitur: nec unam repieries integram; sed omnes inter se congestas et implicatas, ut non Naturâ, sed maris impulsu fractas, et ejectas cum Sabulone, et molem illam tophaceam construxisse testarum fragmentis repletam, sit censendum: quare Mare aliquando variis in regionibus excrevisse et æstuasse satis constat, locaque immutata. §\. 2. Mirum quidem est hujusmodi testas recentes, et vivas hodiè non reperiri, quamobrem è longâ Maris alluvione profectas, et advectas censemus potiùs, quàm Naturam desiisse, similes parere. Tres pollices longa, duos lata est testa, habetque in medio veluti alteram concham super-elatam imbricis modo, ut in aliis observatur, præsertim Pectunculis. # Caput 14. --- _Concha Anomia 4. margine Undosa_. Differt hæc à superiore congenere colore ad pallidum inclinante, quæ etiam repleta erat Concretione candidâ terreâ, et quod margine sit undosâ in spiras contortâ, M. literam repræsentante, dorsumque habeat elatum, non cavum; alterâ parte triplici canali distinguatur. Sed omnes cervicem habent perforatam. Ex _Imperati_ nostri Muséô habuimus inter alias. # Caput 15. --- _Concha altera Anomia, striata, τρίλοβος, rario 1_. §\. 1. Ex eodem genere et hæc videtur, major Concha et crassior; cujus obesa Valva minor est, atque tribus simul junctis Testis, mediâ magis extuberante, constructa videtur, et senis striis, totidemque strigibus in singulis Lobis, quibus margines denticulatæ fiunt, insecta; præterquàm pars interjecta inter Lobos, quæ rectâ lineâ marginem definit. Alterâ parte, quâ valvæ in caput prominet, medium habet Lobum depressiorem, et oblongiorem, reliquis à latere brevioribus, et elatis, eodemque modo striatis; quâ parte tota Concha expansis alis aviculam incurvam repræsentare videtur. Conchæ cortex, castaneo colore fuit, ut ex fragmento, quod in cervice adhærebat, observavimus. [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/015.png) §\. 2. Lapideam quidem naturam interior pars, cujus effigiem damus, adepta erat, colore ob vetustatem flavicante; intus verò, candicante. Et hæc ex ditissimo naturæ promptuario _Imperati_. §\. 3. Harum et parvas, Avellanæ nucis magnitudine, binas habemus, quarum altera paucis, altera verò pluribus, et tenuibus striis est dissecta, reliquis eandem effigiem retinentibus: orbiculatæ sunt, et metallicâ substantiâ concretæ. §\. 4. Hæ omnes Anomiæ brevi Nodo ligantur, ob Cervicis angustiam: et forsitan à _Plinio_* sub illâ differentiâ, his verbis expressâ, (_brevi Nodo ligatis_) quæ multis Concharum generibus etiam convenit, comprehensæ, ut suo loco dicemus. *) _lib. 9. cap. 33._ §\. 5. Aliam exiguam admodùm, lapideam, idem _Imperatus_ communicavit, quæ veluti gemma nitida est, cervice cœruleâ, reliquis obscurioribus, et lateribus flavicans. §\. 6. Differunt ab aliis supradictis, quod cervix foramine caret; et ideò quamvis Testa sit affinis, animal non idem naturâ erit, cum hiare oporteat, ut aquam haurire, et exspuere possit, non habens testam in cervice perforatam, ut quatuor superiores. # Caput 16. --- _Concha Fasciata, Gemmeâ Conretione repleta_. §\. 1. Morosi videntur Nobis quidam, qui has et similes Concretiones negant, ex Testaceorum internâ cavâ parte sibi effigiem parare, atque Naturam contendunt, propriis initiis Animantibus aut Vegetantibus, Lapideas hasce aut consimiles perficere Conchas et Buccinas, Cochleasque, atque innumera alia. [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/016.png) §\. 2. Non negamus, quin multa alia sint, propriâ formâ sic concreta; sed nullam illa habent cum cæteris rebus naturalibus, quæ vixerint, communitatem, nec aliquid simile rectè, aut perfectè referunt, ut sunt, quæ locum corruptæ rei replent. [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/017.png) §\. 3. Inter alia et hæc testimonium perhibebit veritatis, rarissima Conchæ concretio, quæ non externam, sed internam tantùm partem refert, Lineis obliquè ductis gradatim, ut in Testæ internâ parte fuerant, et exiguas Cervices, Lieamque Cardinum et marginis. Tota terreâ crustâ, et veluti sordida, colore ochræ foris est; intùs verò prope marginem, ab alterâ ex Valvis, quæ forsan perforata, aut fracta fuit, origo stillati et ingressi humoris apparet, in Crystallini lapidis Speciem, Electri, aut Chrysolithi colore, atque in plures angulosas connexas pyramides concreti. Quod si humor ille vegetam habuisset naturam, et extremam partem splendidam, et propriâ effigie insignitam efformasset; non sordidam, ac alienam Conchæ induisset, ut manifestè apparet. §\. 4. Nos hujusmodi Concharum internas repletiones ex variis lapidum, et tophorum generibus concretis, ac etiam Concharum variis generibus, Cochlearum, Turbinum, aliarumque rerum quamplures habemus; ex quibus refellitur istorum opinio, cùm maximè, quia in multis adhuc Testa viget cum silice interno; tùm etiam, quia fragmenta Testarum plerumque reperiuntur, et in integris interna concretio non omnem vacuum implevit, sed inanem medium locum reliquit, se in angulosas gemmas contrahens per circumferentiam. §\. 5. Hujus etiam copiam fecit ditissimus ille naturalium rerum promus noster _Imperatus_, apud quem varias gemmeas concretiones et varii lapidum generis Testas, Cochleas, Buccinas, Concham margaritiferam, Nautili speciem; pedem, et ungulam, Partesque plurium Animalium immutatas in lapideam naturam videre poteris. # Caput 17. --- _Concha Exotica, margine in Mucronem emissa_. §\. 1. Peculiare huic rariori, quod præter Strias, aliis Conchis communes, quæ huic læves et latiores duplò ferè sunt stigibus; striæ ipsæ iterum ab angusto, et elato limbo, itùs fistuloso, supra illarum dorsum decurrente in alias tenues novenas strias efformantur, et loco strigium esse videntur: et Conchæ margo extrema Rostrata efficitur singulis novenis striis, quæ internâ parte cavæ apparent. [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/018.png) §\. 2. Conchæ Cervix magna est, et crassa, ut clausa Testa se tangat cum alterius valvæ cervice, mediumque locum occupat conchæ, quæ circà illas in latus ampla fit obliquè, ut diametrum æquet, habeatque ternas connexiones pyxidatas; quarum minima, quæ proximior majori limbo, sive rostro est, media major, tertia longior: In imâ omnium strige, rugosa obliquè Lineis apparet concha. §\. 3. Hanc _Plinium_ novisse, vel similem, censeri potest, et descripsisse sub illâ notâ, _margine in mucronem emissa_; quamvis hæc in plures desinat mucrones, totaque margo mucronata; quare Concha μαχαιροραβδωτη, appellari potest. Quatuor uncias diametrum æquat. Concha tota candida, non nimis crassâ est Testâ, quam Romæ habuimus; et similem _Imperatus_ habet. # Caput 18. --- _Concha Natatilis Νηριτώδης minima, Persicæ dictæ Recentiorum congener; et Varietates aliæ Exoticæ_. §\. 1. Sitnè Concha hæc, vel potiùs Cochleæ natura, sive suâ specie ita exigua, vel potiùs infans adhuc et tenella, dubitamus. At quod à Persicis differat, asserere possumus. Concha est, unguis majoris digiti magnitudine, unguis tenuitate, sed fragilior, colore ex pullo candicans, amplo admodum hiatu, ut infrà se turbinem colligat. Caret illo Lunato sinu, circa columellæ summum, quo Lingva exseri possit, ut in congeneribus. [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/019.png) §\. 2. Animal intus habet magnum: sed quia non recens, sed exsiccatum in Ipsâ Concha vidimus, non aliud, quàm quod triplici veluti Loliginis ossiculo munitum esse observavimus; quorum aliquod Operculum, et carni annexum esse, non dubitamus. §\. 3. Omnes quidem Testas, quæ convolvuntur turbine, Operculum habere observatum est, nec nisi dimoto illo saxis adhærescunt, ut jam _Aristoteles_ docuit, præter Aurem marinam illam, quam nos Veneris aurem diximus; cui quamvis sit Conchæ vertex muricatìm sive turbinatìm intortus, et cochleatus in conchas; deest tamen Operculum, quia non animal habet, turbinatorum generi simile, sed Lepadum, quibus natura illud ademit, saxum pro illo, cui adhærere prorutelâ possint, tribuendum; et pro tubulo, ad linguæ usum, Foramina, quæ plura habet. §\. 4. Hanc _Imperatus_ noster nobis dono dedit; nec non et alios congeneres exoticas communicavit; de quibus, quia locus est, agemus, notas tantùm varietatis addentes, cum ex illarum picturâ satis Testæ differentia colligi possit. [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/020.png) §\. 5. Prima et major, longa est semipedem, et unciam, lata palmū, colore ex cinereo flavicans, intus pallida, nitida, circa columellam externè rugosa, aspera, et magis flavicans, turbine infrà basim posito, ut vetustate minùs semper promineat, et includatur. Natat in Aquâ, ut congeneres, additoque pondere circa interiora, lata magis pars altera opposita, velificare videtur; ventoque impelli potest. Altera magis rugosa, foris colore ex fulvo ad castaneum vergente, intus candicat; sed Zonis distinguitur flavis et cinereis, turbine prominente, ex canali, distinguente Volutas duas, quibus testa contorquetur. Natat, ut superior: minor verò duplò, sed crassiore Testâ. Lunatæ sunt in extremo columellæ, ad Linguæ usum. [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/021.png) # Caput 19. --- _Concha Exotica Vertice muricatim intorto_. §\. 1. Describuntur à _Plinio_ Concharum genera, in quibus magna ludentis Naturæ varietas observatur, et nos quotidiè in admirationem adducimur, varias intra manus nostras ex variis locis habentes, ut qui omnium Icones, et Descriptiones tradere vellet, maximum admodum Volumen impleret, extra aliàs ab aliis descriptas. §\. 2. Hanc mutilam, unâ tantùm valvâ imâ, dono accepimus Romæ à _Fabricio Christiano_, reconditarum rerum Viro curioso, ac Argentariæ officinæ domino, inter alia plura, et perpulchra Testacea. Hujus similes nostro mari haud conspicuas se præbent: quare Exoticam Concham, sicuti alias, esse non dubitamus: ac à _Plinio_ forsitan illis verbis comprehensa, (_Vertice muricatìm intorto, vel ad Buccinam recurvis_,) cervice quidem retorquetur, ac si non Concha, sed Cochlea fieri deberet. [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/022.png) §\. 3. Nec aliud dicere possumus de eâ, nisi quod crassâ sit Testâ, et albicante, ac etiam ob vetustatem exesâ; in cujus superficie rubri Coralii corniculatum cespitem, latâ ac tenui radice, veluti si cera liquefacta rubra superinducta esset, Testæ superficiei, natura excitavit; vel si Coralii materies initiò molle quid, ac muscosum viscidum initium habuisset, ut opinamur. # Caput 20. --- _Concha utroque Latere se colligens, Exotica_. Parva est, unciam longa: angusta Testa, lævis; obliquè circa medium extuberans, ac si anulo cincta esset: rimam pro ore habet lævem. Crassa Testa est, candida, diaphana, splendens: et cum sit exotica, nihil aliud referre possumus, nisi varietatem, quâ naturæ solertiam admirandam proponimus. Animal exiguum: nec profundè contineri in ipsâ Testâ, dijudicamus ex _Imperati Muséo_. [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/023.png) [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/024.png) Finis. [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/025.png) --- # Annotationes ad Columnam de Purpura. ## Annotatio 1. ### Ad Titulum: _De Fabii Columnæ, Lyncei, Personâ ac Scriptis: deque Academiâ Romanâ Lynceorum, ac hujus Fundatore, curiosissimo Principe, Federico Cæsio_. §\. 1. _Familiæ_ COLUMNARUM, in Italiæ ac Orbis Urbe Româ, maximè-illustri, splendorem non parvum addidit _Fabius Columna, Lynceus, Nobilis Neapolitanus, genere Romanus_, qui circa initia præsentis seculi floruit, et Scripta quædam eximii commatis edidit, cum Iconibus plusculis, propriâ suâ manu æri incisis. Suntque hæc: 1\. _Phytobasanus_, sive Plantarum aliquot, quoad vires et faciem, Historia verior, ab aliis non animadversa, quàm quæ apud Theophrastum, Dioscoridem, Plinium , Galenum, aut alios habetur. Accessit Piscium aliquot, Plantarumque novarum Historia: Edita Neapoli, An. 1592. 2\. _Ecphrasis_ Minùs cognitarum rariorumque suo Cœlo orientium Stirpium; quâ non paucæ à Theophrasto, Dioscoride, Plinio, Galeno, et Antiquioribus aliis descriptæ, præter illas, de quibus in Phytobasano descriptæ, præter illas, de quibus in Phytobasano actum est, declarantur. Nec non de Aquatilibus, aliisque Animalibus libellus. Edita istorum una pars Romæ, Ann. 1606. altera ibidem, Ann. 1616. 3\. _Tractatus de Purpurâ_, ab Animali Testaceo fusâ; deque hoc ipso Animali, et Testaceis quibusdam Rarioribus aliis: cum Dissertatione, instar Appendicis, additâ, de Glossopetris. Romæ itidem editus, Ann. 1616. Quem Libellum perelegantem , cum rarissimè ampliùs, et non nisi in Bibliothecis Germaniæ perquam-paucis exstare deprehenderim; jam à plusculis Annis de Verbo ad Verbum transscripsi, ex Bibliothecâ privatâ magni illius Germaniæ Medici, _Dn. D. Dan. Sennerti_, penes Filium ejus, _Dn. D. Michaëlem Sennertum, in Acad. Wittebergensi, Medicinæ Prof. Celeberrimum_, superstite; Capita quævis in Paragraphos distinxi; Figuras Æri ab Autore incisas, meis sumtibus in Belgio, Buxi Ligno exsculpi curavi, ut quævis tantò commodiùs ipsi Textui, Locoque competenti posset inseri; et cum Indice Rerum et Verborum sufficiente, Annotatiunculam hanc et sequentes addidi: quas boni consultum, nec totum id institutum meum, Illustrem hanc Purpuram à Nocte oblivionis vindicandi, improbatum iri à Lectore benevolo, certissimè confido. Et 4. _Annotationes Additionesque in Opus Universum Historiæ Medicæ Mexicanæ_, vel Novæ Hispaniæ, à _Nardo Antonio Reccho_ editæ in Folio, Romæ Ann. 1651. et _Cardinali Francisco Barberino_ dedicatæ. §\. 2. Ex cujusmodi Scriptis, aut plusculis fortè reliquis, sicut peculiaris quædam _Nobilissimi Autoris_ Polymathia, et curiosa prorsus, constansque in observandis Naturæ deliciiis, ad Rem Botanicam præsertim, et Zoologiam Marinam spectantibus, industria effulget, salvâ Autoritate splendoris Sui Gentilitii: ita præstaret, in Superlativo, quàm Positivo, scripsisse de eo _Marcum Aurelium Severinam_, itidem Neapolitanum, parte 4. Zootomiæ Democrit. pag. 350. dum ait: _Fabius Columna, Naturæ indagator nobilis_: Rectius pleniusque _Johannes Faber_ (ipse etiam Academicus Lynceus) judicium de eo fert, his verbis (Histor. Mexican. pag. 550.) _Dn. Fabius Columna, Lynceus, sedulus maximè rerum naturalium scrutator; qui non modò in Juris Scientiâ multum pollet: sed in Mathesi (Opticâ præcipuè) ac Plantarum Animaliumque Cognitione Neapoli nunc ab omnibus, ceu Oraculum consulitur_: ex quibus patet simul, quo Loco vixerit. §\. 3. Veruntamen et Romæ aliquando, aut iteratò eundem _Columnam_ egisse, colligo ex Ipsiusmet verbis, dum libr. de Purp. cap. 17. §. 3. scribit de Conchâ quadam Exoticâ: _Crassâ est Testâ, quam Romæ habuimus_. §\. 4. _Lynceus_ verò dicitur, à Lynce, Symbolo Academiæ vel Sodalitii Literarii Lynceorum, cujus Membrum Illlustre ac Socius exstitit, instituti ac sustentati Romæ, non sine magnis Impensis, ab _Illustrissimo ac Excellentissimo Federico Cæsio, Montis Cœlii Marchione, S. Angeli, S. Poli, et Aquasparthæ Duce_, omnium scientiarum genere ornatissimo, et literatorum Mecænate summo: qui verô inter surgentes tam Regii instituti glorias, Ann. Chr. 1630. Ætatis suæ quadragesimo saltèm quinto, mortuus est; hóc acerbiùs lugendus, quò funestiùs tota isthæc Academia visa est, cum _Cæsio_ suo Autore, iterum cecidisse. §\. 5. Interim Scopus _Laudatissimi Principis_ fuit hic, ut non minùs Collegæ, Lyncis instar, argutos in Mysteria Naturæ ferrent Oculos, addito, ut par est, Studio Mathematico (vid. Hist. Mexic. p. 532.) quàm Principes alii, ad promovendos hos aut similes Conatus, invitarentur; et deposito omni præjudicio, per Experimenta fide dignissima, longè latèque prospiceretur Emolumento Rei literariæ publico. §\. 6. Ideoque non Viros modò Celebriores in istam Collegii Societatem facilè pellexit; in quorum numero mienent Experientissimus _Johann-Baptista Porta, Ingeniosissimus Galilæus à Galilæis_ (proh quanta Cœli physico-mathematici sidera!) _Casianus à Puteo, Claùdius Achillinus, Franciscus Stellutus, Johannes Faber, Bambergensis, Simpliciarius Pontificius_, qui scripsit Expositiones Animalium Novæ Hispaniæ, ad _Recchi_ Historiam Mexicanam; et noster ille _Fabius Columna_. §\. 7. Sed magnificis imprimis ejusdem _Principis Cæsii_ sumtibus, et Prodigalitati penè dixerim, debetur, quòd amplissimum istud _Recchi_ Opus, post quadraginta Annorum moras, (vid. histor. Mexican. pag. 789.) quibus sub prælo latuit, tandem ab Academicis, Anno 1651. in publicam lucem est productum. Imò Societates similes integras foris etiam constituere, in omnibus Mundi partibus tandem, et speciatim in Africâ et Americâ, Sagacissimus Princeps constituit; sed res eventu vix fuit secundata. Interim curiosum _Ipse_ à scriptione calamum non abstinuit, quo minùs Volumen quoddam _de Plantis Imperfectis_ scriberet, ut ex Histor. Mex. p. 874. colligo. Nec non _Tabulas Phytosophicas_, seu Viridarium omni Plantarum genere, et selectâ prorsus doctrinâ refertum; quod ànemine anteà visum, et delitescens quasi in Tenebris, _Franciscus Stellutus, Lynceus_, publicæ tandem Luci impertiit, exstans in Historiâ Mexicanâ, à paginâ ejus 905. usque ad 950. postquam nempe _Principi isti_ nihil fuit antiquius cariusque, quàm à severioribus Studiis, negociorumque Curis, (Hist. Mex. p. 903.) suas in Hortis delicìas habere. Et ex contextu Tabulæ illius passim patet, quamplura alia scripta _Principem_ amplissimâ suâ Mente esse meditatum: qualia sunt, _Volumen Taumatombriæ_, sive de Meteoris insolentioribus (Hist. Mex. p. 903.) _Cœlispicium, seu de Stellis_; (ibid.) _Mathesis Physica_, sive de Prodigiis artificiosis ex Geometriâ, Mathesi, Technicis: (Hist. Mex. p. 951.) _Theatrum Plantarum_ (ibid.) _Encyclopædia_ (ibid.) et plura alia: ut, si _Hunc_ non dedecuit literaria ista Sedulitas, qui inter Proavos et Majores connumeravit Imperatores, Reges, Pontifices, Principes, Patriarchas, Archiepiscopos, Episcopos, Præsules, Fortissimos Exercituum Duces; neque aliorum Principum Gloriæ similis Curiositas officere ullo modo possit. ## Annotatio 2. ### Ad Capitis 1. §. 3. _De Nomine Purpuræ, aliquibus Ambiguitatibus involuto, et plusculis aliis, circa id spectandis_. §\. 1. Sollicitum se non sine causâ præstat _Autor_ in resolvendis Ambiguitatibus, quæ Vocem Purpuræ circumstant: nam multis ait Confusionem, et causam errandi peperisse. Quod periculum proin ut imposterum declinet, convenienter satis hîc admonet, _Purpuræ Appellationem_ sumi nunc _propriè_, nunc _impropriè_; nunc _in genere_, nunc _in specie_. §\. 2. Sed hæc aliquantò clariora, ut puto, ex Tabulâ hâc nostrâ fient. Nimirùm, ut ordinatiùs agamus, _Purpuræ Vox_ sumitur vel _Propriè_; partim _in genere_, pro Animali Testaceo Marino Turbinato qualicunque [vel Cochleâ marinâ, vulgò Conchylio] Sanguinem aut Succum saturatò rubrum vel cœrulescentem reddente, Tincturæ aptum: _in specie_, pro muricatâ, (h. e. aculeatâ) illâ marinâ Cochleâ; Tincturæ preciosissimæ vestimentalis ergò olim quæsitâ, adhibitâque; cujus Icon ex Autore in Capitis hujus l. §. 26. affertur. Atque iterum dupliciter: _vel pro Toto isto Animali_, Testâ suâ aculeatâ vestito, gerenteque suo Faucibus preciosum illum Cruorem, quo Lanæ et Serica, aut inde paratæ Regum et Senatorum Vestes imbuebantur: Cujusmodi in specie dictam _Purpuram_ Autor, tùm hîc, tùm inferiùs (§. 24.) ait, nunc _Muricem_, nunc _Conchylium_ fuisse appellatum. _Muricem_ quidem per Tropum, Partis pro Toto; Murices enim propriè sunt Cuspides vel Eminentiæ aculeatæ duræ, quibus Testacea multa, ac inter illa Purpuræ, forinsecus armantur: _Conchylium_ verò κατ' ἐξοχὴν, quod Purpura videlicet sit Concharum aut Testaceorum quasi omnium Regina. Quibus Nominibus (h. e. Muricis et Conchylii) iterum tamen subsunt Ambiguitates aliquæ, ab ipsomet _Columnâ_ perspicuè sat discussæ, in præsentis cap. 1. §. 8, 9, 10, 14 et 20. _vel pro Succo præsertim aut Sanguine Animalculi jam-dicti_, Tincturæ Regalis promocondo. §\. 3. _Impropriè_ ac tralatitiè, multifariàm: videlicet 1\. _pro Veste ipsamet Regiâ aut Senatoriâ_, Purpureo humore Tinctâ. 2\. _Imô pro Magistratu_ Romano, aut postmodùm quovis alio, Vestes istiusmodi tinctas gerente, aut etiam non gerente: 3\. _Pro Colore saturatò rubro aut purpurascente aliarum rum Rerum_; quales e. gr. sunt hæ: 1\. _Testaceum Bivalve_, à Clar. _Oleario_, in Descriptione Cameræ Gottorpiensis Tab. 29. fig. 3. delineatum, et pag. 61. pro verâ Purpurâ habitum; sed minùs rectè, etiamsi Testula illa, quam ibi describit, Purpureo Colore micet. Verba ita sonant: _Es ist auch eine rechte Purpur-Muschel, dann Sie inwendig überall hoch-purpur-farbe: von aussen gegen dem Centro ist die helffte Purpur in weiss vermischet_. Quin potiùs, quod salvâ Celeberrimi Viri existimatione, et quondam Amici benemeritissimi, in contrarium ingenuè monere liceat; _1._ Simile non est idem: Tinctura, quo Testa ista naturaliter imbuta exstitit, Purpuræ similis fuit, et multa alia Conchyliorum genera, tam hoc, quàm aliis Coloribus, superbâ varietate et elegantiâ ornantur; proptereà tamen ea, quæ Purpuræ Animalis, aut aliarum rerum Fulgorem æmulantur, non ipsamet statim Purpuræ sunt. _2._ Oppidò multæ Testaceæ Purpurarum, propriè dictarum, domunculæ, vel Conchæ duræ, in quibus Cochlearum more se recondunt, Purpureum Colorem nullum, ex Succo tingente contraxerunt, quia opus non est, aut inter distinctiva Purpuræ Signa ab aliis Testaceis, non reponitur, ut quemadmodùm intùs gaudent Latice, ad tingendum apto, ita eodem etiam viventes jam, Testam suam imbuant, et sint ostentabundæ pictrices suæ domûs. _3._ Ac imprimis Purpuræ veræ jam dictæ, cum Speciebus affinibus, toto Genere distant à Purpurâ Olearianâ. Hæc enim, ut ex Icone, æri incis â, licet colligere, ad Testacea Bivalvia, vel duas Testas habentia pertinet; propriè-dictæ Purpuræ verò, cum Cochleis reliquis omnibus, sunt non-nisi Univalves. §\. 5. 2\. _Homo Æger, Febre exanthematicâ laborans_, et ab eâ rubrè quasi pictus in Cute. Per quam Febrem Exanthematicam hîc subintelligitur vel 1\. _indifferenter qualiscunque_ quo-usque, ni fallor, Clarissimus quondam Lubecensium Medicus, _D. Paulus Neucranzius_, in suis de Purpurâ (Morbo) Lucubrationibus, vocem Purpuræ extendit. 2\. _sigillatim, de Febris Petechialis specie_, quæ superioribus, in hoc Seculo, Annis epidemia primùm Lipsiæ exstitit, et _Febris Puerperarum_ dicta eò, quia solas tum aliquandiu Puerperas invadens, funestam earum stragem edidit, Germanicè ibidem _Frisel_ dicta est, â voce Frieren, h. e. frigere, quod cum horrore plerumque invaserit, vel, quod asperam redderet Cutim, qualis à Frigore esse solet in deplumatis Anseribus: vel etiam _Febris Petechialis nova_ (eo Tempore) ob stigmata multa, parva, rubra, maculis morsûs pulicum similia, plus minùs in Cute turgescentia cum calore urente; aut _Febris Purpurata Riverio_, Cent. 1, obs. med. 21. vel unico nomine _Purpura_, ob causam modô-dictam; aut cum epitheto, _Febris Purpura Miliaris_, quod singulæ maculæ floridæ in centro insidentem plerumque acquirerent elatam Pustulam ichorosam, adeò, ut dum cutis vel tota, vel præcipuè in Dorso, Collo, Pectore, efflorescentiis istis, et pustulis, granorum Milii æmulis, existeret largè obsita, maximam sui partem Milio vel Ovis Piscium conspersa videretur. Habitaque est febris ista meritò periculosa, tàm per Experientiam multorum Tragicorum eventuum; quàm aliàs quoque, ratione Symptomatum, (Vigiliarum, Sitis immensæ, Delirii) et subitaneæ Retrocessionis: quæ debebatur Sero cuidam subtili Scorbutico, vel Lymphis viscerum volatilibus ebullientibus, mobilibus valdè: quo genere Morbi ipse quondam Hamburgi, sub Typo primùm Tertianæ malignæ Scorbuticæ, hinc planè continuæ Exanthematicæ, laboravi. Nam quamvis Malum id primis post adventum suum in Germaniam Temporibus Puerperas Lipsienses, aut in viciniâ, specialiter quasi tantùm afficere visa esset: deinde tamen longè latèque ad plures alias insuper Germaniæ ditiones, hominumque sexum utrumque, et omnem penè ætatem dimanavit, ita ut Viros æquè ac Fœminas, Juvenes ac Senes, passim invaserit; cujus exempla pluscula, aliqua etiam meæ curæ subjecta, iteratò mihi nota reddita sunt. Imò sicut _Febris_ illa _Purpura_ interdum Sudaminibus istiusmodi in medio macularum destituitur: imò citra Febrim notabilem quoque ac Maculas, Sudamina aliquibus erumpunt, quæ non convenientiùs, quàm reciprocato super Cutim exasperatam echino vestimentali, ex Setis porcinis facto, tolluntur, et solo Pruritu, maturitatis indice, hominem ad scalpendum vel simile quid, irritant. §\. 6. Unde verò descendat _Purpuræ Vox_, in diversas Opinionum partes abire uniuscujusque arbitrio relinquitur, salvâ Animarum pace, vel totius Romani Imperii: ex quibus mihi hæ videntur celebriores; dum nempe 1\. Aliqui dictam putant, _quasi Purum Putum_ אוּר _Ur_, vel Ignem, Hebræis dictum: 2\. vel _quasi Purum Putum Urens_, postquam _tò Urere_ ab hoc _Ur_ vel Igne derivatur, Substantiâ omnium subtilissima, summè mobili, lucidâ, (in statu congregato) corporibusque aliis Splendoris gratiam conciliante. Cujusmodi Etymologiæ verò videtur non tutò satis innitendum. Si enim ab _Urendo_ nomen haberet, cujus prima Syllaba est longa; in voce _Purpuræ_ conveniret mediam Syllabam quoque produci, non corripi: quod puto esse manifestum. Et, unde etiam accessit Literar P? 3\. Vel _quasi_ Πῦρπῦρ, aut Purum putum Ignem, vel Lucem; ut geminato hoc Ignis, Substantiæ fulgidissimæ, titulo maximè fuleurans splendor Purpuræ notetur. Sed neque hæc Vocis deductio exactè quadrat. Sunt enim, ut notum, Cinnabaris, Minium, Coralia, Rosæ, Scarlatum, multò fulgurantioris Rubedinis, Purpurâ; et appellationem istam sic aliquantò digniùs mererentur. Imò in Purpurâ non tàm Splendor aliquis rutilans, quàm in obscurum potiùs tendens Cœruleum Rubescens, vel Rubrum, Cœrulescens, præcipuè commendatur. 4\. Vel _quasi_ πόρον φέρειν, _Porum Ferre_, vel Meatum: et Venam Cruoris Purpurei intelligunt. Sed præterquam quod Anatomicis minùs usitatum est, _Pori_ appellationem tribuere _Venis_ Animalium; dubito etiam, an Syllaba Græcorum, φε, facilè in _Pu_ Latinum mutata, in ullis nominibus aliis inveniatur; ut meram potiùs Vocum Allusionem existimem. 5\. Vel ex Hebræo פׇרַר _Separavit, dijunxit_, vel פׇּרַץ _Rupit, Effregit_; quod Testa Purpuræ Animalis, ad Succum preciosisimum obtinendum, frangenda priùs fuerit: quæ originatio utcunque speciosior videtur, sed incerta; cum multa alia, imò fere innumera, Corpora æquè Fragilia aut Ruptilia sint, quæ exiguam admodùm cum Purpurâ familiaritatem habent: et videtur item Allusio tantùm quædam esse, ad Radicales Hebraicæ Vocis literas פ et ר, quàm vera Originatio. §\. 7. Quin potiùs quando habemus Fontem manifestissimum alium, quid ullos obscuriores laboriosè insectemur? Quod enim Πορφύρα Græcis, id ad amussim velut, Latinis _Purpura_ dicitur: et Derivata utrobivis perspicuè conspirant: _1._ _Purpuro_, Πορφύρω, h. e. purpureo Colore tingo, vel facio, ut aliquid Purpuræ in modum effulgeat; Vox veteris Poëtæ, quam probat _Gellius_, lib. 18. c. 2. versum hunc adducens: _Spiritus Eurorii virides cum purpurat Undas_. Inde _2._ _Purpurati_ Patres, qui Purpuram gestabant; Reges, Principes, Senatores Romani, aut hodie Cardinales. _3._ _Purpurarii_: qui erant tàm Infectores, quàm Negociatores. Et Infectores præsertim quales homines fuerint, quæque eorum Officinæ ac Fraudes, _Autor_ ipse _noster_, in capitis hujus §. 37. et 38. explicat. Diciturque Græcè Πορφυρόπωλις, Purpuræ Venditrix. _4._ _Purpureus_, _a_, _um_, Πορφύρεος, ον, i. e. Ruber, puniceus, florens, ac roseus. Unde Juvenile decus Genarum _Virgilius_ 1. _Æn. v. 594._ his verbis describit: --- --- _Lumenque Juventæ_ _Purpureum, et lætos oculis afflarat honores_. §\. 8. Et quoniam inter Colores Simpliciores, Rubro rutilante nullus fortior, vel Cœrulescente, ob quandam cœli imaginem, haut facilè ullus amabilior, venerabilior, aut adspectu amœnior est, qui duo sub communi _Purpuræ_ nomine continentur; ideóque Poëtæ præsertim, in vocibus latiùs extendendis liberi admodum, _quidvis Pulcrum_, amœnè coloratum, aut splendens, continuò etiam Purpureum vocarunt, ut _Flammam Euripides_ (in Troadibus) _Lumen Virgilius, 6._ Æn. _Nivem Pedo_, antiquus quidam sic-dictus, _Mare Euripides_ iterum l. d. _Comam_ Nisi, _Ovidius, Oculos Flaccus_, ipsosque _Olores_ vel Cygnos, _Horatius_ lib. 4. od. 1. v. 10. Quod tamen ad _Mare_ attinet, de quo sic canit _Virgilius_ lib. 4. Georg. v. 372. _In Mare Purpureum violentior influit Amnis;_ id citra Tralationem etiam dicere poterat, respectu Imaginis Auroræ, purpureo schemate ex superficie Aquarum ad Oculum reflexæ. §\. 9. _5._ _Purpurina_, Pigmenti genus; de quo distinctiùs paucula, ad præsentis Capitis §. 24. notabo. _6._ _Purpurissa_, _Purpurissum_, (à πορφυρίζω, in purpureum colorem vergo:) simile Pigmenti genus; de quo ibidem. et _7._ _Purpurites_, Πορφυρίτης, lapis, inter Marmora rubra principatum obtinens, columnis, mortariis, ac aliis rebus, violentiæ obnoxiis, parandis aptus: de quo vide _Ol. Wormium_ libr. 2. Mus. Sect. 2. cap. 4. pag. 44: sed diversus â _Purpurite_ seu Purpurâ lapidescente, argenteis Maculis adspersâ, quam in effigie nobis exhibet Musèum Metallicum _Aldrovandi_ lib. 1. cap. 3. pag. 89. ## Annotatio 3. ### Ad Capitis 1. §. 6. et 7. _De Ostro, ejusque Nomine ac Denominatis_. §\. 1. _Ostrum_ rectè quidem _Autor noster_ hoc Cap. 1. §. 6. vocat _præstantissimum omnium colorum purpureorum_, per Artem priscam Tinctoriam ex Purpurâ, (Animali Testaceo) _factorum_: sed quò minùs quis seducatur Æquivocationibus, notandum, _Vocem Ostri_, non hoc samoso solùm et maximè excellenti significatu capi de eo, quod diximus: sed tùm _pro ipso Succo, nativo adhuc_ penitus, nullamque coctionem sui passo, tùm generalissimè, pro quovis, aliarum etiam rerum Colore purpureo ac rubro sumi apud Autores passim, præcipuèq, Poëtas, quibus impunè licet, Voces nullas non longè latèque, ad distantissimos quosque significatus extendere. §\. 2. De _Modo Parandi Ostrum_ in peculiari Annotatione inferius, ad §. _Autoris_ 23. et 24. præsentis Capitis agetur. §\. 3. Interim ne quid intactum principiò statim, quoad Nomenclaturas Rerum, transsiliat industria mens _Columnæ_; ecce, ad _Etymon Ostri_ mox (§. 7.) enucleandum vertit se; et rectè Vocem à Græco Ὀστέον, quod denotat Ος, deducit, cùm in Duritie et Ossa et Testæ Purpurarum non parum conveniant. Ob eandemque causam _Ostrea_ quoque dicta putantur, quod Testis durissimis duabus, tanquam Osseis claustris, communita sint, frangendis cum impetu, antequam delicatam carnem contentam vescam, prædari detur: et nunc ab _Ostro_, nunc ab _Ostreâ_, plusculæ voces aliæ; quæ sequuntur. §\. 4. _1._ _Ostrearius Panis_, ab Obsoniis sic dictus _Plinio_ lib. 18. cap. 1; quam Nominis rationem Ipse fert; videturque innuere Panem Veterum, cum Ostreis vescerentur. _2._ _Ostreatum Tergum_, h. e. durum, asperum, et velut Ostrearum Testis armatum, _Plautus_ habet alicubi; ni fallor, in Pænulo. _3._ _Ostrifer Locus_, qui Ostreum vel Ostream producit: utrumque enim, tam Ostreas, quàm Ostrea, orum, dicimus. §\. 5. _4._ Ὄστρειος, quod Latinè vertendum _Ostreus vel Ostreius_, i. e. purpereus, vel Ostri colorem habens. _5._ _Ostrina Tunica_, _Propertio_, quæ ostri rubescentis Tincturam refert, vel ostro tincta: §\. 6. _6._ Ὄστρακον, Cortex, Testa. _7._ _Ostracium_, Pavimentum, vel Area domûs aut Conclavis, Fragmentis Testularum, naturalium æquè ac imprimis fictilium ex latere cocto, strata, interposito et complanato supernè cum illis cæmento aut calce, inspersis calculis; Germanicè Estrich, quod verò östrich scribendum videtur rectiùs. _8._ Ὀστρακόδερμα, Animalia, loco Cutis, vel Involucri mollis, Putamen durum vel Testam habentia; uno verbo, Testacea. Ὄστρακον enim, Testa, ut modò dictum est, et Δέρμα, Cutis. §\. 7. _9._ _Ostracismus_, Ὀστρακισμὸς. Quo nomine intelligitur celebris illa apud Athenienses quondam, sed iniqua haut rarò, insignium Virorum, tanquam Reipublicæ perniciosorum, aut suspectorum certè, ad Annos 10. aut 15. Relegatio, facta per Ὄστρακα aut Testulas, h. e. Testularum suffragia et Collectionem, quibus nomen eorum adscriptum erat, qui non tam ob flagitia aliqua, (quæ potiùs Exsilium pariebant) quàm quod Facultatibus, Favore populi, abundantiâ Clientium, potentiâque gauderent præ reliquis, videbantur quammaxmè ex Aris ac Focis eliminadi, ne scil: Autoritate nimiùm invalescerent. A Latinis _Exsilium Testulatum_ vocari, innult _Aldrovandus_ lib. 4. Mus. Metall. c. 7. pag. 596. Et Syracusani tenuerunt similem, Viros sæpe optimos, è Repupl: ejiciendi modum: sed, loco Testæ, Folio Oleagino sunt usi, ut _Vossius_ (in Etymologico) memorat. _10._ _Ostracophoria_; quasi _Testilegia_ dixeris, aut Sortilegium per Testas: vel Dies ipsa, Ostracismis ferendis destinata. §\. 8. Ac denique _11._ _Ostracites_: quo nomine Corpora varia continentur; Nativa, Factitia, et Ambigui ordinis. §\. 9. _Nativis_ annumerantur hæc: _1._ _Ostracites Dioscoridi_ vocatus, vel Saxi crustosi species, aut Lapis scaber, et sic superficiem scabram Testæ Ostrearum utcunque æmulans; sed iis multò major; poliendæ aut lævigandæ Cuti utilis _pro Pumice_, ut loqui placet _Plinio_ lib. 36. cap. 19; scissilis verò imprimis in Testas veluti, sic, ut superiore ablatâ, in minores alias findi possit, intercedente semper Crustâ; digitisque percussus, tanquam olla, sonum edat: in Montanis circa Bononiam hodie frequens, notante _Aldrovando_ (lib. 4. Mus. Metallic. cap. 1. pag. 462.) nec non in Hercyniis, circa Hildesheimium, ponè Antrum à Nanis dictum, ut notat _Diligentissimus D. Frid. Lachmund, Amicus meus_, Oryctograph. Hildesh: Sect. 3. cap. 1. illudque rubrum: cum quo confer _Joh. de Laet_ de Gemm. et Lapid. lib. 2. c. 10. Colore autem ferrugineo aut fulvo à se notatum _Cl. Olaus Wormius_ (lib. 1. Mus. sect. 2. cap. 12. pag. 79.) memorat. Junioribus Græcis visum est, Λιθόστρεον vocare: sed rectiùs nomen id Ostrearum Testis in Lapidem conversis, attribuitur. Quin Ceramiten præstaret dicere, nam Κέραμος Tegulam denotat. Germanis, _Agricolam_ sequutis, Topf-stein, aut multò convenientiùs Scherben-stein. Nam hoc Topf-stein etiam ambiguum est, et tam lapidem hunc, de quo in præsenti paragrapho agitur, quàm Urnas Fossiles, mox dicendas, notat. §\. 10. _2._ _Ætites fissilis_, parum ab Ostracite modò-descripto differens, ob Scabritiem externam similem, fissilitati junctam, quâ plures semper lapides uno contineri videntur, nisi quod Terram, vel aliud quid, in sinu suo gerat, pro Ætitarum more quasi omnium. Cujusmodi _Ostraciten_, proin, _Ætitæ speciem_, ex quatuor constatem Crustis, inclusâ in medio Terrâ luteâ, exhibet _Lachmundus_ antè-citatus cap. 2. pag. 32. _Clarissimus Bauschius_ verò in pereleganti suo, de Ætite, Opusculo, Ætitem toties-fissilem non habet. Et _3._ _Hæmatitis_ speciem aliquam, Ostracitæ Dioscoridis similem, in Rerum Naturâ inveniri, autor est _Aldrovandus_, l. antè c. cap. 7. pag. 594: cum Hæmatitarum plerorumque fibræ alias in longitudinem corporis, tanquam jacula, striatim tendant. Cujusmodi Hæmatitem ex Ostracite fieri à Naturâ, per ustionem, sicut ex Magnete Ars Hæmatitem efficit, similiter Urendo, inculcat nobis _Johannes de Laet_ lib. 2. de Gemm. et Lap. cap. 10. §\. 11. Quid quod in ipsismet _Gemmarum_ generibus _Ostracitem_ aliqui ponant; nominatim _4._ Achatem. Ita enim _Plinus_ lib. 37. c. 10. ait: _Ostracias sive Ostracites est Testacea durior: altera Achatæ similis, nisi quod Achates politurâ pinguescit. Duriori tanta inest vis, ut aliæ Gemmæ sculpantur fragmentis ejus_. Ubi nota τὸ _Aliæ_. Itaque Ostracites hic _Plinii_, ipse etiam Gemma, et in specie Achates erit. Imò _5._ _Sapphirascentem Ostraciam_ quandam colligas licet ex his verbis modô laudati _Johannis de Laet_, qui l. d. scribit: _Nomine Germanico Lux-Saffier mihi ostensa est gemma saturatissimi Indici colore. Qui ostendebat Gemmarius, magni precii esse dicebat; præduram ita, ut alias Gemmas incideret_. §\. 12. Porrò _6._ _Ostracitem_ de _Lithostreis_, h. e. _Ostreis_ vel toties, vel quoad Testam aut Carnem in _Lapidem conversis_ dici, quemadmodum Rationi maximè consentaneum est, ob certitudinem Observationum: ita Exempla _Virorum Celebrium_, qui talia notarunt, sunt in promtu: quorum quatuor hîc tantùm memorabimus; _Aldrovandum_ in Italiâ, Bononiensium Gesnerum aut plusquam-Plinium; _Borellum_ in Galliâ; _Wormium_ accuratissimum, et _Stenonem_ ingeniosissimum in Daniâ. _Aldrovandus_ ait lib. 1. Mus. Metall. cap. 2. pag. 53: _Vidimus genus Ostrei petrificati, cum Armaturâ Coloris aurei_. Ejusque iconem dat pag. 55. subtitulo: _Ostracites Chrysoplites_. Et lib. 4. cap. 1. pag. 463. depictam exhibet Testam Ostreorum, in Lapidem mutatam, Coraliorum rudimentis exornatam; ac ideò _Ostracitem Coralioidéum_ nuncupat. Ac libri ejusdem capite 7. pag. 594. _Petrificati Ostrei_ mentio injicitur, cum Armaturâ durâ lapideâ, cinerei coloris. _Borellus_, se in Galliâ Ostrea magna lapidea et vidisse, et collegisse testatur Cent. 3. Obs. Med. 38. _Olaus_ autem _Wormius_ Ostreas in Lapidem Chalcanthinum in Angliâ conversas, nigras, odore Sulfureo, inque humido Aëre facilè resolubiles, nomine _Ostracitæ_, Muséo suo intulit, lib. 1. sect. 2. cap. 13. pag. 87, hæc addens: _Sunt verò et aliorum Ostreorum Testæ aliquot, in lapides duros, cœruleos, et cinereos mutatorum exempla, quæ Siliceam præferunt duritiem, nec, ut priores, in humido liquescunt, sed, ut alii lapides, perennant_. Ac subjungit Ostreæ carnem in lapidem subrotundum, flavum, diaphanum conversam Novissimèque _Steno_, in Prodromo Dissertationis suæ de Solido intra Solidum, ordine succincto agens de Testaceis Petrefactis illis primùm, quæ in littoribus Maris, deinde iis, quæ è Montibus eruuntur, pag. 59. meminit, Ostreorum Testas Se observasse, miræ magnitudinis, lapideas, cavernosas: ut opus hoc pacto minimè sit, in tantâ Testimoniorum, adeò illustrium, luce, ampliùs à contradictionibus aliorum mihi metuere, si initio statim paragraphi hujus dixissem, _Lithostrea_ passim dari: qualia utique mihi etiam Venetiis, intra ædes Nobilium, notata sunt. Actumque à me de _Petrefactione Corporum_ aliquantò fusiùs est An. 1664. in dissertatione Epistolicâ, de Cancris et Serpentibus Petrefactis tum editâ; quorsum benevolos Lectoris oculos remitto. Hæc de _Naturalibus_. §\. 13. _Factitiis_ autem Rebus etiam aliquibus _7._ _Ostracitæ_ vocabulum dari, exemplo _Cadmiæ_ et _8._ _Ollarum Fossilium_ porrò liquet: quas tamen Nativis etiam rebus vulgò annumerant; et, certo respectu, non prorsus malè. Unde illas inter _Ambigui Ordinis Res_, dictas superiùs (§. 8.) tantisper referre liceat: et, quod de _Cadmiâ_ hîc notemus, breviter est hoc: Ejus, in Re Medicamentariâ, præcipuè haberi differentias has, præeunte Clarissimo Viro, _Johann. Schrödero_, lib. 3. Pharm. cap. 19. â figurâ externâ petitas, ut alia dicatur Botrytes, quæ Uvæ speciem referat; alia Calamites, quæ Calamum; alia Placites, quæ Crustas; alia demum _Cadmia Ostracites_, quæ Testas. §\. 14. Supersunt itaque _Ollæ vel Urnæ Fossiles_, quas etiam _Ostracitas_, Germanicè Topf-stein vocari, jam anteà est dictum: utut paulò convenientiùs (clariùs certè) Erd töpfe dicantur, vel etiam Erd-Schalen, Erd- oder Berg-krüge, Berg-Töpfe, etc. (à loco Inventionis) vocari possint. Atque illas cur nec simpliciter pro _Nativis_, nec simpliciter pro _Factitiis_, sed _Rebus Ambigui aut Dubii Ordinis_ habendas ducam, Rationem claram esse existimo; quod nimirum non omnes ejusdem sint Generis, sed ad duas has summas Classes redigendæ. §\. 15. _Aliæ_ ex Argillâ, vel Terrâ tractabili quavis aliâ, Aquis subactâ, _à Figulo sunt factæ_, et, ad durabilitatem ipsis conciliandam, Ignibus coctæ, prout Lapides murarii, vel Lateres, Tegulas, Urnas, Ollas, Urceos, et Vasa Fictilia alia uri, moris est: cum alteris, de quibus jamjam etiam dicetur, confundendæ neutiquam. §\. 16. _Aliæ_ enim é contrario insuper ex Glebâ quidem etiam, sed siccâ penitus, nec unquam subjectâ Figuli manibus, paratæ: quam nimirum Natura ipsa subtùs in Molem aut Terram rubram, ope Subterraneorum Ignium, priùs coxerat, ut _Torno dein subjici_, inque Ollas, Urceos, ac Pateras per industriam humanam formari possent, suffragante _Johanne de Laet_, qui lib. 2. Gemm. et Lapidibus, cap. 10. ex _Gesnero_, hæc profert: _Plurii_, inquiens, _Pagus est Rhætorum egregius, ultra Alpes proximè Clavennam oppidum, Lacui Lario (quem Comensem hodie vocant) vicinum, in monte proximo effossi lapides quidam pulli coloris et molliusculi, ad lebetës et varia vasa tornantur: et inde in diversas Italiæ, vicinasque Regiones exportantur. Jo. Augustinus Pantheus Chemista, hunc Lapidem Lebetum vocat, et ni fallor, alio nomine Petram Columbinam, nescio quam ob causam. In Siphno (inquit Plinius lib. 36. c. 22.) Lapis est, qui cavatur, tornaturque in vasa, coquendis cibis utilia, vel ad esculentorum usus: quod et in Comensi Italiæ lapide accidere scimus_, etc. _Talia_ item _sunt apud Chattos Saxa_, (pergit Autor) _in fusco cinericea, in quorum formas quodvis metallum liquidum funditur. Hoc genus in Siphno, et in Italia circa Comum excavatur, tornaturque in vasa coquendis cibis utilia, quæ circumdantur circulis ferreis, etc._ Ex quibus abundè patet, _Tornatiles Urnas_ has, cum _Fictilibus_ istis, de quibus in præcedenti Paragrapho, non esse confundendas. §\. 17. Atque easdem _Fictiles_, quæ aliàs κατ' ἐξοχὴν _Fossiles_ vocantur, _Funerales aut Cinerales_ placet dicere, ab usu præcipuo, quo priscis Ethnicis habebantur: nimirum, ut Cinere ac Ossibus Mortuorum suorum repletas, tectasque lapide, vel aliâ re, telluri committerent; majores, mediocres, parvas; spe forsan aliquâ (per Traditiones obscurè acceptâ,) futuræ Resurrectionis: cujusmodi spes Ægyptios imprimis, cadavera Mortuorum non comburentes, sed balsamo, cedriâ, bitumine, aut aliis rebus condientes, ad conservanda eadem quamdiu à Corruptione, traxisse, non vana opinio est. §\. 18. _Fabricius_, citante _Albino_ (Weissnisch: Berg-Chronic: Tit 23. pag. 177. 178.) persuasione Vulgi potiùs, quàm propriâ opinione actus, _Ollas_ illas _à Pygmæis in Terrâ relictas_ refert, qui quondam in Antris Thuringiæ, et vicinarū regionum, habitaverint: unde Zwerg-Töpfe ibi quoque appellentur. Imò vivere etiamnum in subterraneis passim, Pygmæorum Gentem, et plura istiusmodi Vascula fingere. Quam fabulam autoribus suis defendendam, firmiterque credendam, lubens mittimus. §\. 19. Hoc verò â ratione minùs alienum est, quod sibi persuadet _Boëthius_ (lib. 2. d. Lap. et Gemm. c. 212.) _Molles esse in Terrâ_ (intellige, Friabiliores,) _exemtas_ in aere _lapidescere_. Ista Friabilitas, et fatiscentia facilis, ab Humiditate Nitroso-Salsâ Terræ in aliquibus regionibus, longiusculi Temporis tractu, supervenire ipsis potest: quâ exhaustâ, vi radiorum solarium aut atmosphæræ aliàs siccioris, ad siccitatem pristinam redeant, et utcunque magis resistant tactui. Unde in Lusatiâ quoque hunc modum effossionis earum tenere _Albinus_ ait Incolas, ut reperto, per exploratorium instrumentum, Urnæ indicio, inventas easdem non statim eruant, sed circumfossas linquant in Terrâ aliquandiu subsistere, ut sensim siccescendo, cum minore ruptionis periculo dein eximi ac asservari possint. §\. 20. Reperiri enim sub Terrâ interdum, tàm in _Lusatiâ_ modò-dictâ, ubi gewachsene Töpfe à vulgo appellentur, quàm vicinâ eidem _Misniâ, Saxoniâ, Thuringiâ, Hassiâ_, et _ad Rhenum_, Fictilia Veterum, tàm Funeralia, quàm Oeconomicis etiam usibus destinata, coloris ac figuræ variæ, ex eodem _Autore_ discimus. Inque _Hercyniæ Tractibus_ præsertim hodie id non esse admodùm insolens, tum privatim per literas edoctus sum, ab accuratissimo Fossilium, ejus Regionis, scrutatore, _D. Frid. Lachmundo_, Hildesheimensium, Sympolitarum suorum, Medico; tum puplico scripto idem confirmat _Becherus_, Patinæ fossilis Hildesheimensis, nigræ, aureaque armaturâ radiantis, mentionem faciens lib. 1. Phys. subterr. sect. 6. cap. 3. num. 30: ne silentio prorsus transgrediar vel _Holsatiam_ porrò, in cujus Insulâ quadam, Sylt, antiquioribus Frisiis habitatâ, sub Præfecturâ Tunderensi, ex Collibus, plurimas Ollas Fictiles nigras erutas, ossibus cineribusque plenas, _Clar. Danckwerthus_ (Topograph. Hols. part. 2. cap. 5. p. 89. a.) memorat: vel _Silesiam_ meam, tam in Montanis, Bohemiam respicientibus, non longe à Boberâ fluv. [ad quem Germaniæ Cygnus, _Opitius_ natus est;] quàm in citeriore ejus parte, propè Oderam vel Viadrum fluvium; uti jam dicetur. §\. 21. Monstrat enim inclytæ Silesiæ Metropolis, _Vratislavia_, Patria mea charissima, in publicâ, quæ ibidem habetur, Bibliothecâ Templi Mariæ-Magdalenæi, in Scrinio conveniente repositas _Ollas Fictiles 16._ effossas Ann. 1614. d. 15. April: in Pago _Ransern_, qui milliari uno ab Urbe dissidet, sub ditione _Illustris Senatus_ ibi, ad Viadri ripam, in purissimâ Arenâ, dum Aggeri reparando cura intenderetur; in quibus majores nostri Mortuorum suorum Cineres condidère: majusculas, mediocres, parvas; duras affatim; et aliquas earum lineis insculptis ornatas, alias rudius elaboratas; ansatas item aliquas ab uno vel utroque latere; alias sine ansis; scabras quodammodo, nec lithargyro obductas. Omnes verò orificii vel aperturæ strictioris, Ventrisque amplioris. Ex quibus mediocres tres elegi, et in defectu Artificis, dum charta hæc jamjam prælo esset subiicienda, rudi scalpello in Ligno sculptas, delineare conatus sum in addito hîc Schemate, intimando altitudinem earum et diametros, quâ parte maximè ventriosæ sunt. _Prima_ nimirum, Signo ☉ notata, Amplitudinem habet, cujus diameter Unciarum 4 1/2: Altitudinem verò 3 1/2 Unc. circiter. [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/026.png) _Secunda_, Signo ☾ notata, amplitudine (diametraliter) æquat Uncias 3. Altitudine Uncias 2 1/2. Et _Tertia_, sub Signo ✶ æquat Amplitudine Uncias quasi 6. Altitudine Unc. 2 1/2. §\. 22. In _Italia_ Sepulcrales Romanorum Urnæ proprio nomine _Ossuaria_ sunt dicta, ac _Cineraria_; Græcè Ὀστοθῆκαι, vel ὀστοδοχεῖα. Eaque non Fictilia solùm, sed ex Marmore quoque, imò Argento, ac Auro facta esse, convenienter _Kirchmannus_ nos admonet lib. 3. de Funerib. Romanorum, cap. 8. et quoad molem parva, minutaque Vascula exstitisse, quodammodo ex _Propertii_ lib. 4. eleg. ult. addiscimus, qui ait: _Non minùs immites habui Cornelia Parcas,_ _Et sum, quod digitis quinque levatur, onus:_ quorsum etiam alludit elegantissimus Poëta Christianus, _Prudentius_, his verbis, hymn. 10. Cathem. vers. 145. _Non si cariosa vetustas_ _Dissolverit ossa favillis,_ _Fueritque cinusculus arens,_ _Minimi mensura pugilli._ ## Annotatio 4. ### Ad Capitis 1. §. 8. 9. 10. 11. 12. et seq. _De Vocis Conchylii significatu multiplici, et acceptionibus perplexis_. §\. 1. Missis iis, quæ circa Purpuræ ac Ostri Vocabula, notanda vîdebantur, volebam modò ad Res ipsas, ubi opus, digredi. At identidem in primo, quod dicitur, limine detineor; et circa _Conchylii_ appellationem obscuritates quasdam quoque invenio. In quibus tollendis, ut par est, _Autor_ quoque diligentiam quandam adhibuit; sed foret optandum, ut in verbis perspicuus magis, inque ipso contextu ordinatiùs disponendo, felicior fuisset. §\. 2. Quapropter defectui etiam huic medelam paraturus, hac Methodo procedo, quâ omnis tandem evanescet Obscuritas. Notandum nimirum, alias Æquivocationes in voce _Conchylii_, alias in voce _Conchæ_, illius primitivo, haberi; et iterum alias utrique communes esse; quod levi additâ diligentiâ, ex sequentibus potest elici. §\. 3. Ad vocem _Conchæ_ enim quod attinet, tres ea potissimùm Significatus habet; dum accipitur vel 1\. _pro Testaceo Animali quovis_, sive sit Univalve, sive Bivalve; in quibus, tanquam summis duobus Testaceorum Generibus, Autores consistunt communiter: sive Trivalve, aut Plurivalve, quæ addenda existimo. Elegans, quoad Genersalissimum Vocis Sensum, interim notari meretur locus _Plauti_, in Rudente, (2. 2. 5:) _Salvete Fures maritimi, Conchitœ, atque Hamitæ,_ _Famelica Hominum natio; quid agitis? ut peritis?_ nisi forsan _Conchitæ_ hîc, specialissimè pro Purpurilegis aut Muricilegis capiendi sint. In genere verò, dum _Concha Testaceis omnibus attribuitur_, tribuitur ea Vox porrò vel Totis istiusmodi Aquatilibus, Ostracodermis: Duriori potiùs parti eorum, Testæ, in oppositione ad Carnem, in eâ contentam. 2\. _pro Turbinatis_, ut _Autor_ noster docet hoc Capite de Purp. §. 10. 15: quæ Turbinata interdum pro Summo Genere Testaceorum Univalvium habentur. Sed iterum haud aptè. Habentur enim etiam _Univalvia_ alterius ordinis, quæ propriè-sic-dictorum more, ex orificio aut Limbo aperturæ patentioris, in Ventrem Volutæ alicujus notabilem, indeque spiraliter in umbilicale Extremum non revolvuntur, ut Conchæ Veneris dictæ, Aures Marinæ, Dentalia, Lepades. Et ob hanc revolutæ in spiram ventriositatis similitudinē pro in aliquæ aliæ Res, Translatione non ineptâ, _Conchæ_ titulum posteà acceperunt; e. g. _Portiunculæ Ossis petrosi, ad Aurem internam_ spectans; de quâ _Riolanus_ lib. 4. Enchir. An. cap. 4. et lib. 6. c. 12. imprimis verò statim lib. 1. c. 1. videatur: vel in Hydraulico opere, et artificialibus _Fontibus Hortorum, Pelves æneæ aut marmoreæ_ magnæ, Aquam ex Tubulis occultis lætè recipentes: vel in Triclinio, _Pateræ argenteæ, Vitreævè grandes_, in Salutipotationis usum et abusum. Vel in Officinis Chirurgicis _Pelves_, quæ inter tondendum Barbam adhibentur. Ut de _Pictorum Conchuliis_ tam nativis, (collectis in littore) marinis, aut fluviatilibus, quàm figulinis, stanneis, vitreis, non multa addam; imprimis quod pereruditè ac pleniùs de his tractat _Celeberr. Joh. Schefferus_ in suâ Graphice, §. 58. pag. 184. 3\. _pro Turbinatis saltem Palustribus_, non marinis; ut colligere est ex _Column_. de Purp. h. l. §. 15. 16. 4\. _aut ex marinis, pro Buccino majore, vel Cochleâ marinâ magnâ_, in latitudinem, vel ventrem ampli orificii retortâ, et adhibitâ loco Tubæ â Tyrrhenis, ante inventionem Tubæ, ut _Schrevelius_ annotat ad illud _Ovidii_ lib. 1. Metam. Fab. de Tritone, Neptuni buccinatore vel tubicine: --- --- _humeros innato Murice tectum_ _Cœruleum Tritona vocat, Conchaque sonanti_ _Inspirare jubet._ --- --- et versum hunc _Virgilii_ ex 6. Æn. adducit: _Sed tum fortè cavâ dum personat æquora Conchâ._ 9\. _Conchylium_ dein, (Græcè Κογχύλιον) similiter viâ Significatûs non constanter unius apud Autores, sed triplicis aut quadruplicis incedit. Dici enim illud legimus 1\. _pro Testaceo Animali quovis_, suffragante _Columnâ_, in hujus cap. §. 10. 25. sicut Conchæ vox, in antè-dictis, generalissimè Ostracodermis vel Testaceis omnibus, attributa est. 2\. _præcipuè autem vesco_, ut patet ex _Columnâ_ ibidem, §. 14. 3\. _pro genere Infecturæ, aut Colorè_, eximii illius Succi vel Sanguinis Purpuræ, qui in Catinis solebat confici, suffragante iterum _Columnâ_ l. d. §. 8. 9. 10. 12. 10. 25. 4\. _Et quidem Colore Cœrulescente Purpureo_, exinde resultante; vid. _Col._ de Purp. c. 1. §. 11. 12. unde Conchyliata Vestis, pro Colore isto purpureo infectâ dicitur. ## Annotatio 5. ### Ad Capitis 1. §. 11. 12. 13. _De Essentialibcon Purpuræ Differentiis_. §\. 1. Sed jam directè ad ipsas Res. _Purpurei Coloris Differentias_ quasdam _Columna_, Cap. 1. §. 11. 12. et 13. (quibus adde §. 39.) proponit, et laudem eâtenus meretur: an verò ordine tali id agat, ut Lector Memoriâ satietur, iterum penè dubito; et quivis, cui placet, privatim periculum facere de se Ipse potest. Equidem Sensum ex verbis fideliter primò extraham, hinc luculentiorem utcunque tractandi ordinem monstrabo. §\. 2. Sensus _Autoris_, in dictis Paragraphis 11. et sequentibus expressus, est hic: Conchylii, vel Purpuræ Cœruleæ Colorem fuisse dilutiorem, vel pleniorem; _§. 11._ Purpurea Colore saturatiore variasse? _ibidem._ Purpureum Colorem _Plinio_ esse, qui ex Cœruleo magis ad Rubedinem tendat, saturato satis Colore, ut Rosæ purpureæ, quem alibi nigricantis Rosæ Colore sublucentem dixerit; _§. 12._ Alium Eidem dilutiorem esse, ut Violæ præcocis marinæ? _ibidem._ Alteram speciem Purpuræ, _Plinio_ iterum videri, quæ ex Rubro magis ad Cœruleum tendat dilutum, dicique propriè Conchylium, ut Helitotropii, vel Malvæ purpureæ? aut tendat ad Cæruleum magis obscurum, ut Violæ purpureæ montanæ; _ibidem._ Huncque colorem _Illi_ dici Austerum in glauco, et irascenti similem Mari; vel _Virgilio_ Purpuram, nigræ Violæ sublucentem; _ibidem._ Colorem Conchylii, (h. e. Purpuram cœruleam) sine Buccino fieri; _§. 13._ Buccinum enim ad Rubedinem Rosæ, aut Cocco similem, ferè tendere, juxta Plinium: Purpuram verò emittere magis Violaceam Saniem; _ibidem._ Nitorem Cocci quæri, ut (Purpura ad rubedinem ducenda) Sanguinis concreti speciem referat; _ibid._ Istumque Colorem Tyrium dictum esse; _ibid._ Conchylium in coquendo evadere non debuisse nigricantem nimis: ideoque in Buccini Cortinam permutatam esse, ut ruborem superacciperet; _ibidem._ Et Rubeum Colorem nigricante deteriorem, _Plinio_ dici, nisi sit adspectu Concreti Sanguinis; _§. 39._ §\. 3. Ex quibus, eo Ordine lectis, quo juxta ductum _Columnæ nostri_ hîc adducta sunt, admodùm dubito, an æquè distinctam _Purpuræ Veteris Differentiarum_ cognitionem tàm commodè statim, aut primâ fronte, eruere quis possit, atque efficere in jam-sequentibus conabor, exorsurus à primo Ovo, quod dicitur, seu summâ _Colorum distributione_. §\. 4. _Colores_ Rerum nimirum distinguere soleo in _Ineffabiles_, (h. e. qui distinctam sui cognitionem respuunt, et cernuntur magis, quàm discernuntur; e. g. in principio Vertiginis ac Lipothymiæ.) _ac Effabiles_, (h. e. qui peculiari nomine aliquo indigitari possunt ac solent de Rebus, in quibus primò inventi fuerunt aut excellunt.) Suntque vel §\. 5. _Simplices_, principales, aut fundamentales: et hi vel _Extremi_, (ut vulgò etiam subdividuntur) duo _Albus_; (accuratè aliàs loquendo non tàm Color, quam lucularum purissimarum congeries, ex specularibus superficiebus confusi Diaphani, ad oculum reflexa.) _Et Niger_ (Apparentia potius, ex aberratione Radiorum Luminosorum, procul ab Oculo, contingens.) _Intermedii_ tres: quorum §\. 6. _Unus, Exquisitè medius_, omniumque fortissimus, _Ruber_. Isque adeò fortis ac efficax, ut irritandis majoricum etiam Bestiis sit aptus, juxta Locum _Scripturæ, 1. Maccab. 6. v. 34._ et _Justiniani_, lib. 4. Instit Jr. tit. 1. §. 11. _duo reliqui Laterales_, Rubro proximi, _Flavus_, aut Citrinus, mediocriter validus, sed Rubro imbecillior: _Et Cœruleus_, aut Sapphirinus, mediocriter imbecillis, sed Nigro validior, ortus ex Radiis luminosis sparsis, debiliùs ad Oculum refractis. §\. 7. _Compositi_ aut _mixti_, ex æqualiter utcunque combinatis videlicet Simplicibus oriundi; iisque vel _duobus præcipuè_, ad vitandam Confusionem; _tribus aut pluribus_; imò Simplicibus et Compositis; vel planè Compositis et Compositis, ut _Decompositi_, sed distinctum Oculorum judicium tantò longius eludentes, exin resultent. §\. 8. Cujusmodi vel ex Simplicibus plusculis _Compositi_, h. e. _Valde-Compositi_, vel etiam planè _Decompositi Colores_, ad nullas ampliùs subdivisiones nos adigent, conspicui e. g. in Collis Anatum, Caudis Pavonum, striatis Herbarum quarundam Foliis, Soli ac Visui obliquè obversis, Plumbo recens-suso, et calente adhuc, Pelliculâ Exstinctionis Calcis vivæ, Bullis Saponariis, in aërem projectis, Texturâ Sericeâ multicoloris fili, et misturâ confusionéve Pigmentorum indifferenter multiplicium, aut Rebus aliis: nam emergit talium rerum inexplicabilis varietas, pro diversâ, et infinities penè mutabili commixtionis lege; ac tandem tamen cogimur à Decompositis ad Composita, et ab his ad simpliciores combinandi rationes, in animo retrogredi, usque dum ipsos fundamentales Colores, anteà dictos, in quibus judicium Visûs determinatò acquiescat, iterum contingamus, Aut, si tres saltem Simplices intermedii, h. e. Flavus, Ruber, Cœruleusque jungantur, luridus, lividusvè, cadaverosus, aut aliàs oculis ingratus Color inde enascitur, ob maximè perturbatas Radiorum Refractiones. §\. 9. Ad _Compositos_ itaque _Colores_, qui proximè resultant ex combinatione _Duorum Simplicium_, quod attinet; eorum celebrantur præcipué Tres: Aureus, Viridis, ac Purpureus. Plures tamen alii, quantumlibet minùs flammei aut floridi, propterea non sunt negandi, utpote verè existentes in Mundo, et sua etiam habentes Phænomena, à Colorum Simplicium phænomenis vel specificè, vel gradualiter distincta, ut distinctiùs, evidentiùsque ex subjectâ Tabulâ hâc liquet. Quâ videlicet ex _Albo_ _Et Flavo_ fieri conspicitur _Flavescens_; vel Flavum Albo vicinum: _Et Rubro_, Color _Carneus_, vel Incarnatus: _Et Cœruleo_, Cineraseens: _Et Nigro_, Cinereus. _Flavo_ _Et Rubro, Aureus_, Fulvus, Croceus. _Et Cœruleo, Viridis_, gratissimus omnium, teste _Syracide_, c. 41. v. 22. Cujus rei ratio in moderamine accurato Refractionum sita est, quam dat Flavus, inter Album lucidissimum, Rubrumque fortissimum intermedius; et Cœruleus, inter Rubrum istum impetuosum, ac Nigrum planè inermem, intermedius. _Illustris Cartesius_ ad commendandam _Viriditatis gratiam_ Simili utitur, à Pane, quem nemo facilè fastidit, et Octavâ in Musicis, quæ universaliter item delectet, petito; _libr. de Homine, §. 20_: _Et Nigro, Fuscus_; aliis etiam Leoninus. _Rubro_ _Et Cœruleo_, PURPUREUS: cujus Differentias, ne Tabulam hanc fusiùs extendamus, proponemus in mox sequente Paragrapho. _Et Nigro, Subruber_ vel Brunus. _Cœruleo_ vel Cyaneo, _et Nigro, Subcœruleus_, vel Nigro propè, propiùs, aut proximè accedens. §\. 10. Cujusmodi Differentias _Kircherus_ etiam (_libr. Mund. Subt. Sect. 1. cap. 5. pag. 14._) strictim tetigit, easque tali circiter Schemate, à me aliquantulùm distinctius hîc, pleniùsque exhibito, adumbrat; et Dispositionem istam sine dubio ex Opticâ _Fr. Aguilonii_ (lib. 1. propos. 39. pag. 40.) desumsit, ut conferre Autorem utrumque volentibus, patebit. [Figura --- _a._: Incarnatus. _b._: Viridis. _c._: Subruber, brunus. _d._: Cinerascens. _e._: Fuscus. _f._: Cinereus.](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/027.png) §\. 11. Interim tempus est, ut directè nunc, stratâque Ordinis viâ meliore paulùm, aut commodiore, quàm quæ apud _Columnam_, cœterà _doctissimum_, habetur, ad declarandas _Purpuræ Differentias_ pergamus. Quæ mihi videntur duplices: _Essentialis una_, quâ _Purpura_ (Veterum præsertim) habita est vel 1\. _Rubra, in Cœruleum tendens_, h. e. aliquantò plus hahens Rubri, quàm Cyanei: quam _Petr. Joh. Faber_ (lîb. 4. Panchym. sect. 5. cap. 14. pag. 502. b.) putat _ortum habere ex purissimo sulfure rubeo, quod eluceat in principiis seminalibus horum Piscium, et, ut Sanguis in Animalibus_ (Sanguineis Terrestribus putà) _rubeat_. §\. 12. Quæ et _Tyria_ vocata, teste _Columnâ_ in Epistolâ Dedicat: et _Sarrana_, et _Phœnicea_ aut _Punicea_, et _Tarentina_, et _Hyacinthina_. Ac _Tyria_ quidem dupliciter, _vel à Tyro, Nymphâ, Amasiâ Herculis_, qui illius Amore, Purpuræ Usum primus introduxerit, si _Polluci_ credimus, quem _Polyd. Vergilius_, lib. 3. de R. Invent. c. 6. citat his verbis: _Tyrii ferunt, captum Amore Herculem cujusdam Nymphæ indigenæ, cui nomen Tyros. Quam sequebatur canis: qui irreptantem scopulis Purpuram conspicatus, peresâ carunculâ, sua sibi Labra cruore puniceo infecit. Cum igitur ad puellam adisset Hercules, delectata illa inusitatâ Tincturâ, affirmavit, sibi cum illo posthac nihil fore rei, nisi ad Se Vestem afferret, etiam Canis illius Labris splendidiorem. Quocirca Hercules, inventâ Animante, collectoque Sanguine, munus Puellæ detulit primus, ut Syrii dictitant, Puniceæ Infecturæ Autor_: Vel à _Tyro Urbe_, ac Tyriis, ejus Incolis: quòd hi Capturâ et Usu excellentium Purpurarum olim essent celebres, et Infectores optimi. Sanè, per _Tyriam Purpuram_, maximè intellectam fuisse _Rubram_, nimisquam clarè patet ex his _Claudiani_, (d Nuptiis Honor 1, v. 114.) _Amplexu careat Purpura Regio;_ _Et Vestes Tyrio Sanguine fulgidas,_ _Alter Virgineus nobilitet Cruor._ Et _Tyriam vestem_, tanquam ex Purpureis optimam, notanter poni à Poëtis passim invenias. Ex quibus memoriæ subeunt _Virgilius_ 1. Æn. v. 340. cum _Martiali_ lib. 4. epigr. 28. et lib. 6. epigr. 11. Idemque, quem modò citavi, _Virgilius_ 3. Georg. v. 17. _Ostrum_, (h. e. Purpureum colorem, Arte ex suô Testaceo excoctum) _Tyrium_, tanquam nobilissimum celebrat, ibi: _Illi Victor ego, et Tyrio conspectus in Ostro,_ _Centum quadrijugos agitabo ad flumina currus._ Vel _Sarrana_ etiam dictaest Rubra _Tyriorum Purpura_. _Sar_ enim Phœniciœ olim Urbs, quæ posteà Tyrus: ac inde _Sarranum Ostrum_, i. e. Tyrium, vel præstantissimum. _Virgil._ 2. Georg. vers. 506: _Ut gemmâ bibat, et Sarrano dormiat Ostro._ Id quod _Sandysius_, Anglus, aptè declarat, lib. 3. Itinerarii, (German. edit, pag. 466:) agens incidenter ibi de Panni, preciosâ hodienum Tincturâ imbuti genere, _Scharlach_, his verbis: _Welcher Nahme scheinet von Ihr, (Urbe Tyro) herkommen Zu sein. Dann Tyrus wird Sar genennet, weil Sie auf einem Felsen, davon Syria den Nahmen hat, lieget; etc. massen dann die Arabier Scan für San, und Scar für Sar aussprechen_. _Phœnicea item, aut Punica_, à φοινίσσω, cruento, vel φοίνιξ, quod ἐρυθρὸν vel rubrum denotat: unde _Phœnices_, populi, vel Rubicundi, dicti, quod apud Ipsos Tinctura Purpuræ vel inventa olim, vel certè celebris fuerit; alio nomine _Pœni_ aut _Puni_: quos eosdem cum Phœnicibus esse, ex _Salmasio_ docet _Ant. Thysius_, notis ad _Sallust_. Bell. Jugurth. p. 242: et _Malum Punicum_ dicitur, quod Grana ipsissimum ex Rubro purpurascunt, aut, ut _Ovidius_ aptè canit lib. 4. de Pont. eleg. 15. v. 8. _Punica sub lento cortice Grana rubent._ Vel _Hyacinthina_ etiam; postquam _Hyacinthi_ haut semel Poëtis vocantur _Purpurei_. Et in specie non tàm Cœruleos illos Flores, Hyacinthi Orientalis nomine hodie cognitos, quàm _Lilia Rubra_, tanquam Sanguine tincta Hyacinthi Pueri, subintelligenda suadet _Balduinus_ (de Calceo Vet. Cap. 35. p. 335. 336.) _Ovidii_ versiculos (ex lib. 10. Met. Fab. 5.) adducens: _Ecce Cruor, qui fusus humi signaverat herbas,_ _Desinit esse Cruor, Tyrioque nitentior Ostro_ _Flos oritur, formamque capit, quam Lilia; si non_ _Purpureus Color his, argenteus esset in illis._ Aut denique _Tarentina_; ut in _Columnæ nostri_ ad Cardinalem Sannesium Dedicatione, Purpuræ suæ, videre est. 2\. _Violacea aut Cœrulea, in Rubrum tendens_, h. e. aliquantò plus Cœrulei habens, quàm Rubri: quam Mœroris et Gravitatis testem, Veteres _Conchylium_ dicebant, momente _Columna_. L. jam d. et ipsius Contextûs cap. 1. §. 11. 12. addens in mox-sequente §. 13. sine Buccino fuisse factam, quia Buccinum fecit, Purpuram ad Rubedinem tendere. _Accidentalis altera_, in specie _Gradualis_; quâ videlicet Purpura tàm Rubra, quàm Cœrulea diversas Ruboris sui aut Cyanei Intensiones aut Remissiones habet: quod fusiùs aliquantùm jamjam declarabitur. ## Annotatio 6. ### Ad Capitis ejusdem Loca eadem: _De Gradualibus Purpuræ Differentiis: et Cocco_. §\. 1. _Essentiales_ Purpuræ _Differentias_ sequuntur _Accidentales_, sub quorum Genere _Graduales_ stant. Perque eas intelligo Diversitatem eam, quâ Purpuræ juxta distinctos _Excessuum aut Defectuum Gradus Rubedinis suæ ac Cœrulescentiæ_, in tot discrimina, et veluti species novas, ultrò citròque à Se abeunt, quot alterutrius sunt Atomi Coloris, vel Corpuscula, in mixturis conspicua quidem, sed non determinabilia (quoad numerum) ullâ humanâ solertiâ, sed soli DEo cognita; et imitanda tam difficulter omnia, imò pleraque saltem, in Pigmentorū synthesi, quàm desperati res plena laboris foret, aut communiter est, exhibere exactè graduales Colorum omnium Differentias, quæ vulgò tantùm in Capillitiis Hominum occurrunt; in multiplici Foliorum Virore; aut Tuliparum, vel aliorum Florum, mirabiliter-discrepante Rubedine. §\. 2. Et potiùs _Differentiæ eæ_, quas fortè datur distinguere, habent se, ut _Claves, Toni, aut Semitonia in Musicis_: quorum quidem, vulgò notorum, videtur unus alterum immediatè consequi; sed certè in ipsâ Naturâ Soni, ejusque Exaltationibus ac Depressionibus, multò plures occurrunt Discrepantiæ, judicium Auris eludentes, quia consistunt in strictissimis quibusdam Minutiis, non secus, atque in _Ulnâ_ vel _Lineali_, pedem Geometricum, vel 12. Uncias longô, non animadvertimus, an in unâ vel alterâ Unciâ inter metiendum alias res, excessus aut defectus admittantur Punctulorum duorum, trium, aut quatuor. Si verò anomaliæ illæ nimiæ sint; evidenter quoque cadunt sub visum, et differentiam notabilem pariunt, peculiari nomine, fracti vel integri Unciarum Numeri, mox mox exprimendam. §\. 3. Itaque in _distantioribus Purpuræ Differentiis_ est necessariò acquiescendum, tanquam Variationes plùs perceptibiles in Organo Visûs subministrantibus: neque si judex earum aliquis abeò callidus, exercitatusque sit, (quale quid de Mercatoribus putatûr) ut triginta, quinquaginta, imò vel centum Purpuras, sciret quambene discernere; veruntamen juraret, singularum Paribus alternatim sumtis, non posse identidem novas species intercedere; et harum quibusvis combinationibus iterum alias; ad Millenatios usque ac ampliùs. §\. 4. Quin, ut ea, quæ et cerni communiter à nobis possunt, et discerni, hîc maximè sectemur; _Purpura_ tam Rubra, quàm Cœrulea, juxta _perceptibiles_ Colorum _Gradus_, ejusque Intensiones ac Remissiones, rectissimè distinguitur _in genere_, in Saturatam, de quâ h. l. §. 5. Et Dilutam: de quâ §. 6. ac _in specie_ dein, in _Rubram_; Eamque vel Saturatam; de quâ §. 7. Et quidem dupliciter: excelsè; de quâ §. 8. et seqq. Et profundè: de quâ §. 17. Et Dilutam: de quâ §. 18. Et Violaceam aut Cœruleam: eamque pariter in Saturatam; de quâ §. 19. excelsè, de quâ §. 20. profundè: de quâ §. 21. Et Dilutam: de quâ §. ult. Ad hujusmodi Differendi modos ac species, discimina quævis reducuntur, Memoriæque sine negocio imprimuntur. §\. 5. _Purpura Saturata_ videlicet, (_Saturans rectiùs_) _in genere_ est, quæ Atomos sui generis quàmcompactissimè locatas habet, citra intercursum foveolarum multarum, aut coloris præsertim tertii generis. Ita primus, quod sciam, ego describo: et laudo eos, qui aliàs, cum _Columnâ_ c. 1. §. 11. _pleniorem_, aut firmiorem; vel _floridum_, h. e. (ibidem ex Plinio) _Flores, qui Colore commendantur, provocantem_, vocant. §\. 6. _Purpura Diluta_ é contrario est, quæ in materiâ laxiùs dispositâ est, vel ob interventum tenuioris cujusdam Rei, præsertim Aquosæ, fortitudinem suam, Visum movendi amisit, prout Cibus aquosus Nutrimentum etiam præstat minùs stabile, ad saturitatem ducens, aut firmum. §\. 7. Ac in specie de in _Purpuram Rubram Saturantem_ vel pleni Fulgoris, distinguo in Rubram excelsè; et Rubram profundè. §\. 8. _Rubra excelsè_ est, quæ adeò multum habet Rubedinis, ut quò longiùs longiùsque à Cyaneo videtur recedere, eò propiùs propiùsque accedat intensæ Rubedini, et tantum non Minium aut Cinnabarim æmuletur. Cujus generis Purpura (sub dispari tamen Intensionum ratione) effulgebat olim, aut etiamnum effulget, e. g. in _Rosâ purpureâ, Cocco, Sanguine, Laccâ_; et olim imprimis in celebratâ tantopere _Purpurâ Dibaphâ_. §\. 9. _Rosæ Purpureæ_ exemplum ipse inculcat _Columna_, c. 1. §. 12. eâque adspectu nil esse gratius, paulò antè (§. 11.) ex _Plinio_ dixerat; qualem imprimis _Milesiam_, (_Plinio_ eidem dictan) celebrat _Sachsius_, (Gammorol. lib. 1. cap. 16. pag. 370.) quam Damascenam _Lobelius_, intensè rubentem _Camerarius_, et Domesticam Puniceam _Matthiolus_, citante _C. Bauhino_ (Pinac. Theatr. Bot. lib. 12. pag. 481. a sub Rosæ Rubræ titulo) appellat. §\. 10. Et _Coccum_ dein _Autor noster_ (§. 11. 13.) cum eâdem comparat. Quo Nomine tres præcipuè Res intelliguntur: _1._ _Frutex_ ipse, dictus _Ilex Coccifera_, vel Ilex Aculeata Cocciglandifera _C. Bauhini_, (lib. 11. Pinac. pag. 425.) aut Coccus Baphica _Dioscor_. Frutex surculosus, in multis Hispaniæ locis, inque Galliâ, propè Monspelium, nascens, foliis oblongis, in ambitu, (instar Aquifolii) aculeatis, baccis rotundis, rubris, ad tingendum sumtis: quam plantam omnium convenientissimè _Bellonius_ (lib. 1. Obs. c. 17.) describit. _2._ _Baccæ præsertim_, famosissimi ejus Fruticis, vel _Grana_, Lentis magnitudine, aut Pisi minoris, colore Sanguineo rubentia, sed albo pulvere adspersa, ut habetur in Epitome _Matthioli_, (p. 774.); in quorum medullâ generantur rubri _Vermiculi_, (unde Gallis Vermeillon) ex quibus, antequam avolare possint, captis, fit Tinctura: maturi enim redditi, vesiculā, in quâ continentur, rumpunt, et avolant, notante _Ursino_ Vol. 1. Anal. Sacr. l. 3. c. 29. p. 204. Aliquibus _Baccæ_ simpliciter; vel _Granum Infectorium_ (Italis Grana da Tingere:) ab usu, Sericum aut Sericeas Laneasque vestes Succo sanguineo animaculorum istorum, aut Succo Granorum imbuendi; Germanicè Scharlach-Beer: Græcè Κόκκος: unde _Coccinea Purpura_, i. e. rubra: _Coccina Vestis_, quæ Cocci, vel Vermiculorum ejus, Succo tincta est. Quam Vocem reperio in Sacris, _Matth. 27. v. 28._ περιέθηκαν ἀιτῷ χλαμύδα κοκκίνην, _circumdederunt Ei chlamydem coccinam_: vel _Coccinum_, substantivè, _Apocal. 17. v. 4._ Καὶ ἡ γυνή ἡ περιβεβλημένη, i. e. _Et mulier erat circumdata Purpurâ et Coccinno_: cùm quo loco confer mox mox cap. 18. v. 12. §\. 11. Sed istud nostrum _Coccus aut Coccum_ (perinde enim id legitur) minimè confundendum est _sive cum Cocos aut Coccos de Maldivâ_, sic dicto apud _Garziam ab Horto_ lib. 1. Hist. Arom. c. 26. Palmæ Indicæ scil. genere, fructus angulosos subrotundos, extrinsecùs villosos, parandæ variæ supellectilt idoneos, intùs cortice perquam-duro, et in vasa ac pocula tornabili constantes, ferente: quo nomine tamen alios, ovales, ab his diversos fructus, depingit _Chabræus_ de Stirpib. p. 29. convenientes cum Nuce Medicâ, de quâ _Augerius Clutius_ perscripsit: _sive cum Coccis Orientalibus_, vel Granis Orientis, Cocco Maldivensi multùm minoribus, Cocculis de Levante (vel Cocculis Elephanticis, corruptè) aut Cocculis Officinarum dictis, noxiæque virrtutis; quorum Planta vel Arbor, judicio Ejusdem _Chabræi_ (d. l. p. 26.) incognita, virtusque cæteroquin egregia sit, ad Pisces infatuandos; (vide Append. _Ejusdem_ p. 597. 598.) §\. 12. _Nec Confundendum cum Cocconileâ, vel Coggygriâ_, quæ pro Cotino _Plinii_, vel Cotyno coriariâ, habetur, tingendis (ratione Radicum et Ligni, non verò Baccæ ullius) pannis apta: _sive cum Ficûs Indicæ Granis, Cocchenille, vel Cochinillia_ vocatis, apud _Bauhinum_, (Pinac. Botan. pag. 458. b.) quæ nihil aliud sint, quam Vermiculi, Foliis adhærescentes, et tenui pelliculâ obducti, in Indiâ (occidentali), et nati simili ratione, atque _Bellonius_ ante-laudatus refert, (in fine dicti capitis) aliud insuper genus inveniri, cujus neque Veteres, neque Recentiores meminerint, _Excrementum in Myrtis nascens_, unico Animali vivo, Vesiculâ incluso, præditum: _sive cum Cocco Radicum_, seu Granis rubentibus, quæ Pimpinellæ radici adnascantur, et Serica roseo colore tingant, _Chermesin_, vocato, suffragante Epitomatore _Matthioli_, dum (p. 773.) sub Cocci Infectorii Imagine hanc Censuram addit: Non recté, inquiens, sentiunt, qui Coccum Infectorium, et Chermesinum idem faciunt: _sive demum cum Coccognidio_ vel Granis maturis rubris Laureolæ, primo statim Vere, Flore purpureo, suaviter fragrante, superbientis. §\. 13. _3._ _Cocci nomen_ abstractè obtinuit _ipse Color_ tam Cocco proprius, aut Vestibus eodem tinctis; quàm Rebus quibusvis aliis, competens, modò insigni utcunque aliquâ, ad Coccum plus minùs _Rubedine_, accedens; ut imprimis in _Charmesin, vel Chermesino_ videmus, quem utique â Cocco distinctum quid esse, modò diximus. Nihilominùs ipsemet Coccus etiam _Carmesini_ nomen interdum accipit; et coincidere cum _Kermes_ vel _Chermes Arabum_ putatur adeò, ut decantatissimam etiam hodie, toto Terrarum Orbe _Confectionem_ Cordialem Monspeliensium, de isto potiùs, quàm Cocci nomine, Nomen suum ac famam obtinuisse, et _Alkermes_ vocari, constet; rubore suo micantem à Cocco, cujus Succo imbutus Pannus, peculiariter _Scarlatum_ dicitur, Coloribus reliquis, imò Colorum Colori et velut Luci, (Albedini) ambitiosè quasi imperans, juxta illud _Horatii_ lib. 2. Sat. 6. --- --- _Rubro ubi Cocco_ _Tincta super Lectos canderet Vestis eburnos._ Atque Cocci istum fulgorem à _Poëtâ_ pro Purpuræ specie habitum fuisse, interjecto mox uno aut altero versiculo, ibidem ex connexâ Voculâ _Ergo_, constat: _Ergò ubi Purpureâ porrectum in Veste locavit, etc._ §\. 14. Porrò _Sanguinem_, ad exprimendam _Purpuræ Rubræ, saturatò celsèque micantis_ naturam, superùs (§. 8.) Exempli loco adduximus. Cujus asserti fidem ut operosè quæramus, ob quotidianam tot Sanguinum, ex Homine ac Brutis effluentium copiam, ex morâ concessâ dein magis magisque cœrulescentem, haut videtur opus. Imó _Purpureum_ jam olim _Sanguinem_ notanter _Homerus_ vocavit alicubi, in excogitandis ad naturam rei Epithetisaptis, felix. Quem Latinorū posteà Phrasis; _Purpuream vomit ille Animam_; et similes, sunt sequutæ. Quare ex Recentiorum Scriptis hoc unicum saltem addam, quod insigniter facit ad Rem. Ita enim seribit _diligentissimus ac politissimus Autor, Erasmus Francisci_: (part. 1. Ost- und West-Ind. Lust-Gartens, p. 390.) _In dem Königreich Sina hat es eine art Affen, so man Singsing nennet; aus deren Blut man eine köstliche Purpur-Farbe zurichtet. Wenn man dieselbigen wil fangen, setzt man einige Geschirr mit Wein in den Wald, welchen sie treflich gern sauffen, und sich gantz und gar darinn bezechen:. hernach, wenn sie alle voll, kan man ihrer ohne sonderbare Müh fähig werden_. §\. 15. Nec _Laccæ_, sive Nativæ adhuc, sive ad formam Pigmenti redactæ, est hîc obliviscendum. Quæ quidem vulgò videtur ad _Colores exellenter-Rubros_ spectare: eandem tamen etiam, non sine mixturâ Cyanei, tàm floridè _Erubescere_, pictoribus præsertim constat, qui temerè utique agerent, si Aureum Colorem ex Flavo et Rubro misturi, Laccam Auripigmento adderent; quia Cœruleum (in Laccâ) clam subrepit, et desiderati Phænomeni gratiam evidentissimé evertit. Quæ fusiùs his verbis declarantur ab _Aguilonio_ (merentur enim adscribi) dum lib. 1. Optic. Propos. 39. pag. 41. sic ait: _Plurimùm interest, an Lacca, an Cerussa_ (quæ itidem, sed simpliciter, Rubet) _in Aurei Purpureivè Compositionem adsumatur. Sandaraca namque_ (h. e. Auripigmentum, quod flavum est) _Cerussæ tostæ indita, aureum jucundum gignit; non item verò commixta Laccæ, quod hæc Cœrulei portionem habeat, quæ juncta nativo Rubori, Flavæque Sandaracæ, trium Simplicium Miscellam producit, austeram ac invenustam. Rursus Laccæ rubedo, quæ Cœrulei quadantenus est particeps, adjuncto quidem Indico_ (quod Cœruleum est) _in vividum Purpureum commutatur: Sandaracæ verò intrita, ob trium Simplicium congressionem, livescit, et prorsus austera evadit_. §\. 16. Imprimis verò maximam apud Priscos, _Rubei Excellentis aut Excelsi Fulgoris_ gloriam, preciumque præ aliis, nacta est _Purpura Tyria Dibapha_, h. e. bis-tincta, ut ex _Columnâ_, in præsentis Capitis §. 22. discimus: descendente voce à Græco δις, i. e. _bis_, et βάπτω, _tingo_. Unde etiam βαπτίζω, _intingo, vel mergeo_; eratque Baptismus olim Lavacrum immersionis utique, nec verticalis tantum irrorationis aut irrigationis. _Dibapho_ autem Magistratus Romanus, tanquam preciosiore Purpuræ genere, in Prætextâ utebatur: et facetè _Cicero_ alicubi: _Curtius_, inquit, _noster_ δίβαφον _cogitat: sed eum Infector moratur_. Cujus Purpuræ Titulum Græcum, Romani quidam Poëtæ, tanquam eodem genio acti, sic circumscribunt; _Horatius_ nempe, lib. 2. Od. 16: --- --- _Te bis Afro_ _Murice tinctæ_ _Vestiunt Lanæ._ --- --- _Seneca_, in Hercule Oetæo, vers. 663: _Nec Sidonio mollis aheno_ _Repetita bibit Lana rubores;_ Et _Claudianus_, lib. 2. de Laud. Stiliconis, vers. 333: --- _tincta simul repetito Murice fila_ _Contulimus pensis._ --- --- Intercessisse tamen his etiam Pannis diversos gradus Tincturæ suæ, aut _Purpurei excellentis Ruboris_, vero persimile, imò necessarium est: quis enim vel cœruli, vel rubri congredientes in Tincturam nunc hujus, nunc alterius Texturæ, Atomos omnes ultro citròque numerabit? §\. 17. Quin his missis, ad _Purpuram Rubram_, non excelsè amplius, sed _profundè saturatam_, memor superiùs. (§. 4.) dictorum, ut me convertam breviter, et hanc etiam Exemplo uno ac altero declarem; dico paucis, ipsummet _Autorem nostrum_, facere (cap. 1. §. 13. et 39.) _Concreti Sanguinis_ mentionem. Et penè profundioris aut obscurioris, (cum misturâ cœrulei,) Rubedinis, solent esse _Caryophylli_ quidam hortenses fl. pleno. Omnium _profundissimam_ verò _Purpuram Rubeam_, sed saturanter tamen Visum afficientē, existimo esse eam, quæ ex _Bitumine_ resplendet, nigredini penè proximam, si standum à partibus _Dioscoridis_, qui, citante Ipsum _Aldrovando_ (lib. 3. Mus. Metall. cap. 14. pag. 379.) inter Notas genuini Bituminis, primam refert hanc, si Purpuræ modo splendeat. §\. 18. Saturatæ huic Rubedini purpureæ opposita dein fuit _Dilutior_: qualem forté in _Tulipis_ quibusdam, ex Rubro cœrulescentibus, ante plenam sui eruptionem, vel etiam dum sensim exolescunt, et Folia Floris habent decidua, quis quærat. §\. 19. _Alterum Genus Purpuræ, h. e. Violaceæ_, similiter in Saturatam et Dilutam distinguebamus. Et _Saturatam_ porrò statuimus, Excelsè aut Profundè talem. §\. 20. _Excelsë aut summè talis_, vel maximè florida, censetur ab _Autore_ (Cap. 1. de Purpurâ, §. 11.) ex _Plinio_, conspici in Violâ Serotinâ, _Conchyliorum_, ut ibi scribitur, _vegetissimâ_. §\. 21. _Profundior aut Obscurior_, dicitur Nigricans, vel (_Plinio_ eidem) _Color Austerus in Glauco, et irascenti similis Mari_, citante _Columnâ_, (l. d. §. 12.) Exemplumque ibi infertur _Violæ_ purpureæ Montanæ, quam _Virgilius_ proin Nigram dixerit: et nos non insulsè addi hîc posse _Malvam_ hortensem atro-purpuream, censemus. §\. 22. _Violacea Dilutior_ demum notatur ab _Autore nostro_, conspicua esse in _Heliotropio_ (§. 11.) et _Amethysto_, quem Ianthinum, (h. e. Violaceum, κατ' ἐξοχὴν quasi) vocaverit _Plinius_ sæpe-laudatus: quo ipso de Gradualibus Purpurarum Differentiis jam sit dictum satis. ## Annotatio 7. ### Ad Capitis 1. §. 20. 21. 22. 23. et 24. _De Murice_. §\. 1. _Muricis_ porrò iterata apud _Autorem nostrum_ mentio fit, in diversis Capitis hujus locis, diversoque Sensu. Quapropter in his etiam aliquis ordo quærendus est; qūem breviter et convenientissimè existimo esse talem: §\. 2. Accipitur nimirum vox ea _1._ propriè et famosissimè _pro Aculeis et Eminentiis_, quemadmodum Rerum quarumlibet, e. g. _Scopulorum_ Maris, apud _Virgilium_, aut _Cacuminum_, ad _Carduos_ Sylvestres pertinentium, apud _Plinium_ citante utrumque Autorem _Columnâ_, hoc Cap. §. 21: ita _Testaceorum_, aculeis longis aut brevioribus, crassis, tenuioribusvè constantium; et præsertim _Purpuræ_, (ibid. §. 24.) tanquam Animalis Testacei, Muricibus, in ambitu armati et velut Munimentum undique, ad Leges _Fortificatoriæ_, muniti. Ita enim bellè satis loquitur _Ludovicus Moscardus_, Nobilis Veronensis, (in Descriptione Italicâ proprii sui Muséi, lib. 3. c. 53.) hanc in Rem: _é fortificata di moltiplicate Punte, come chiodi, con bellissimo ordine disposte_. §\. 3. _2._ Tralatitiè magis, et ampliatione quâdam, _pro Purpurâ totâ_, vel Animali Testaceo, aculeato, ex quo Purpurea Vestium Tinctura olim parata est; suffragante _Columnâ_, cap. 1. §. 3. 20. 21. et 22. _Plinii, Ovidii_, ac _Horatii_ autoritate utens; quorum Verba ipsa nolo retrahere huc. Aut _3._ in specie _pro Purpurâ, Mensis illatâ_, Conchyliumque Græcè dictâ: _Column._ l. d. §. 23. §\. 4. Vel _4._ pro _Colore Purpureo, Pannisvè_, eodem tinctis. Ita enim _Autor_ noster l. d. §. 22. _Tyrius Murex_, inquit, _id est, Purpura, in Tyro tincta, ex Tyriis Muricibus; scilicet Purpuris_. Et confestim addit: _Sed et Murex Tyrius pro Colore ipso acceptus fuisse, patet apud Virgilium._ etc. Et _Sacrum Muricem_ simili sensu acceptum, offendas in Corpore Juris Civilis, (_Leg. 3. Cod. de Vestibus Holoberis, Lib. 11._) his verbis: _Vellera adulterino Colore fucata, in speciem Sacri Muricis, intingere non sinimus_. §\. 5. Et quoniam Purpura (Animal) est Turbinatorum tam Aculeatorum, quàm Aculeo carentium, imò in genere, Testaceorum facilè omnium Regina; adhuc laxiùs diducta est _Muricis_ significatio, et per illum notantur _5._ _Turbinata quævis, Aculeis prædita_; quorum Piscatores antiquitùs dicebantur _Murileguli_ (_Rubricâ de Murilegulis, lib. 11. Cod._) rectiùs sine dubio _Muricilegi_, vel _Muricileguli_ vocandi. Protrahebant enim ex Mari non Mures, sed Murices, h. e. Testacea Turbinata, aculeis prædita. (_Columnæ_ Verba de Murice Aurito maximo Marmoreo.) §\. 6. Quorum Species sunt perquam multæ; sed inter illas notatu digniores, _Purpura_, ob quam totus hic _Columnæ_ Tractatus primariò conscriptus est; et _Murex Auritus Maximus Marmoreus Exoticus_, quem alio in loco, _in Observationibus videlicet Aquatil. et Terrestrium, cap. 31._ describit, verbis sequentibus; quæ huc infero, tùm ob affinitatem materiæ, tum ob raritatem Scripti. Itaque isthæc sic sonant: _Interno Colore, lævore, duritie, et pondere marmoreo cum sit Testaceum hoc, hujusmodi variis cognominibus denominare placuit. Muricis nomen tribuimus, non quod planè Muricem esse asseramus; sed quòd ex eo genere esse videatur, ob Tuberculos novem circumdispositos, per Orbem medium, quanquam non aculeatos. Turbine ita brevi definitur, ut ab excedente Oris marginis appendice, sive Limbo, Aurem effigiante, occultetur, unde Auriti cognomen. Exteriùs obliquè Striatus leniter, ad oris limbum usque, qui contrario modo rugosus est; juxta illius circumferentiam Rostri vice testa recurvatur, et deficit, foramen relinquens ad Linguæ usum. Oris hiatus ab aliis omnibus differt, quod non rotundus, et lævigatoriæ Conchæ modo, ferè oblongus, angustus; sed lævis, et parallelis Lineis definitur; et in imo appendice magna, lata, plana, sicuti et tota Oris margo veluti depressa. Neapoli ab Amico, Fontium constructore, dono habuimus, quindecim abhinc annis. Sesquipedalis est longitudinis testa, oris rima pollices decem, duos lata_. §\. 7. Vel _6._ ex _Turbinatis aculeatis ea præcipuè, quæ Tincture apta_. Ita enim iterum in præsenti _Autoris_ cap. 1. de Purp. §. 20. legimus, citantis _Plinium_ pro Se. Et _7._ indifferenter _pro Turbinatorum Genere_, eundem _Plinium_ posuisse, ibidem ait: quæ Turbinata, constituunt aut complectuntur plerasque species Testaceorum Univalvium; sed non omnes; uti jam supra alicubi etiam, ni fallor, monuimus. Imò _8._ universaliter _pro communi genere Testaceorum omnium_; quæ magna profectò Vocis ampliatio est, ut major penè vix esse possit. §\. 8. Quo prætextu denique, in defensionem sui, indubiè _Plinius_, si viveret, sit usurus, quod _Muricem_ _9._ peculiariter quoque _pro Buccino_ dixerit, ut ex _Columnâ l. d._ constat. Quod Buccinum, stans sub Genere Turbinatorum, sub se Buccina quidem aculeata hoc ipso complectitur; et eatenus cum iis Muricis Vox quadrare posset: sed ausim dicere, Buccina glabra é contrario, aut Striata quantumvis etiam, vel rugosa, non-aculeata tamen, aliquantò Aculeatis plura esse, aut certè vix pauciora. Itaque quàm benè his etiam (Non-Aculeatis) Nomen istud attribuatur, non video. Ipseque _Columna_ toties cæteroquin totiesque _Plinii_ Autoritate usus, _Improprietatis_ eundem, in hoc negocio, arguit, (§. 21.) _quia in Buccino_ (sunt Ipsiusmet Verba) _non sunt aculeati et extuberantes Orbes_. ## Annotatio 8. ### Ad Capitis 1. §. 24. _De Purpurisso et Purpurinâ_. §\. 1. Superiùs (Annotat. 2. §. 9.) dictum est, per _Purpurissum et Purpurinam_, notari quoddam Pigmenti genùs; et de eo clariùs paulùm, inferiùs (h. e. in hoc ipso loco) agendum esse, imprimis quod _Autor noster_ d. Purp. c. 1. §. 24. ad id occasionem nobis suppeditet, quando ex _Plinio_ hæc verba affert: _Si Purpuram facere malunt, Cœruleum sublinunt; mox Purpurissum ex Ovo inducunt_. Ex quibus hæc tria imprimis licet colligere; Purpurissum, Pigmenti genus fuisse: et quidem Rubeti: inductumque ex Ovo fuisse. Dumque ex ejusdem _Plinii_ lib. 35. c. 6. addit insuper hoc; _Purpurissum fieri_ (aut factum suo tempore fuisse) _ex Cretâ argentariâ, ac Sanie Purpuræ, quod idem cum Ostro Vitruvii_ esse videatur: sigillatim tàm hæc, quàm modò dicta reliqua, breviter explicaturi sumus. §\. 2. _Pigmentis_ itaque _1._ annumeratum _Purpurissum_ fuisse, constat tum ex jam-adducto loco _Plinii_, tùm ex initio Capitis ejusdem, ubi illud Autor recenset cum _Pigmentis Floridis_, et convenienter hâc Annotatiunculâ _Dalechampii_ illustratur: _Ut Indicum_, inquientis, _Spuma est, innatans cortinis, in quibus Glastum coquitur pannis tingendis; sic Purpurissum Spuma est, collecta effervescente Purpurâ, cum ex eâ Tinctura conficitur. Loco Purpurissi Pictores nunc utuntur Laccâ, mixtâ cum Cœruleo_. Dicique Mixturam hanc Polluci ἀνδρίκελος, Germanicè Leib-Farbe, Doctissimus _Sachsius_ suggerit, lib. 1. Gammarol. cap. 16. pag. 370. §\. 3. Et quidem _2._ _Pigmentis Rubris_. Id enim videtur exinde colligi, quod _Plinius_ dicebat, _Cœruleum_ fuisse _sublitum_, si Purpura facienda esset, et mox _Purpurissum ex Ovo superinductum_. Nam eo ipso, quo Purpurissum Cœruleo fuit superlitum, ut Purpureus ex his duobus Color prodiret, existimo esse evidens, Purpurissum nil aliud, quàm _Rubram Tincturam_ aliquam fuisse, qui Purpureus color, per naturam suam, ex Rubro et Cœruleo compositus est, ut ex iis præsertim, quæ superiùs in Annotatione 5. et 6. adducta sunt, liquescit. §\. 4. Constituitque hoc pacto, præter usum, quem in Pictoriâ præstitit, in _Cosmeticâ Virginum_ tertiam _Fuci_ speciem: nempe _Rubri_, ad genas tingendas; postquam aliæ easdem, ut expallescere potiùs faciant, _Albo_ (cerussâ videlicet, aut similibus) utuntur: et ad Supercilia _Nigro_ colore tingenda, olim præcipuè Stibium adhibitum est; de quo pluscula non injucundè hic pertractari possent. Sed non migrandum est extra Oleas. §\. 5. Quin de _Purpurisso_ potiùs porrò _3._ quid opinandum ex verbis, quod illud _ex Ovo inductum supra Cœruleum_, ex _Plinio_ discimus? Equidem, nisi sequenti Conjecturæ locus, nescio aliter locum hunc vel capere ipse, vel Lectori benevolo explicare. Notum videlicet, ex Arte Pictoriâ, est, _Colores siccos madidos reddi_, et per hoc tractabiles, pro Scopo Picturæ, tribus præcipuè adminiculis fieri: vel _1._ _Aquâ_, quæ aut simplex penitus est, aut Sapone dissoluto imbuta, aut Felle bubulo; aut, loco Aquæ, _Aquâ Rosarum, Spititu Vini, Aceto, Lixivio_; vel _2._ _Oleo_; vel _3._ _Glutine_ aliquo, cujus certæ Species, præeunte _Clariss. Scheffero_, in Graphicâ suâ, vel Arte Pingendi, (§. 56. p. m. 181.) factæ nimirum ex Boum Cornibus, Ungulisque; vel Membranis animalium puris; vel ex Auribus et Genitalibus Taurorum; vel, pro picturis, in chartâ, delicatioribus exhibendis, ex Gummi Arabico aut Tragacantha. Cujusmodi Gummatum Solutio, quemadmodum quò spissior facta, eò magis visciditatem transparentem _Albuminis Ovi_ æmulatur: ita factum puto, ut Veteres ipsomet _Albumine Ovi_ ad temperandos Colores usi fuerint. Ista certè est mea qualiscunque in _Plinii_ locum Conjectura. §\. 6. Quâ posità ulteriùs _4._ sequitur, ut quomodo _Purpurissum_ cum _Cretâ Argentariâ_, cujus _Idem Plinius_ mentionem injecit, (l. superiùs d.) quadret, perpendamus. _Ex Creta Argentariâ_ enim, et _Purpuræ Sanie factum esse_, dixerat. Ita verò se res habet: Dum Purpura in aheno coqueretur, Cretæ istius partes immittebantur eò, ut inebriarentur. Et inebriabatur Creta hoc pacto; imò _celeriùs, quàm ipsæ Lanæ_, ut notat _Philander_ ad _Vitruv._ lib. 7. cap. 14. §\. 7. Hæc _Creta Argentaria_ apud _Plinium_ (lib. 17. cap. 8.) habetur pro altero Cretæ genere. _Wormius_, nostro ævo clarissimus, lib. 1. Mus. Sect. 1. cap. 3. pag. 5. pro specie quadam Margæ habet. Ejusque usus Fabris Argentariis est, ad Vasa argentea polienda; sicut Tripolis, (vel Terra Tripolitana) poliendis ex Auro vel Orichalco Vasis adhibetur. §\. 8. Demùm _5._ illud genus Pigmenti _cum Ostro Vitruvii convenire_, superiùs dictum est: sed locus expressè non habetur unus aliquis; quin Sensus rei est per Consequentiam saltem eliciendus, aut ex collatione terminalium _capitis 13._ cum initialibus _cap. 14. libri 7._ apud _Vitruvium_. Capite 13. enim ait, é Conchyliis (h. e. Purpuris) Ferramento scissis, _Purpuream Saniem profluentem_, in Mortariis terendo comparari, et _Ostrum_ appellari: sed Cretæ ibi nullam mentionem adjicit. Et cap. 14. ait, fieri etiam purpureos Colores, _infectâ Cretâ, Rubiæ radice_, h. e. succo purpureo, qui ex radice Rubiæ elicitur. Ideòque si Purpurei Colores ETIAM fiunt, injectâ in Rubiæ Succum Cretâ; facti utique etiam fuerint tantò magis, injectâ eádem in Purpuram fervescentem, ut _Ostrum Vitruvio dictum_ exin prodierit. §\. 9. Quod Ostrum jam, sive _Purpurissum_, an _Purpurissa_, vel _Purpurina_ dicendum sit, Grammaticis bella non movebo; nec puto, his terminis notari diversa admodùm. Abusivè tamen _Purpurinæ_ præsertim Vocabulum video, ad _Pigmentum_ minimè purpurascens, et ad _Hoplitas_ (Lapidum species) transferri. §\. 10. _1._ Quâ ratione enim sive _Alexius_, sive _Cardanus_ (apud _Libavium_ lib. 2. Alchem. c. 35. p. 91.) _Colorem Aureum vel flavum_, Picturis Scripturæque aptum, utpote in quo parum, imò nihil Cœrulei, Purpurinam tamen indigitet, non video; nisi id fieri sit dicendum per magnam Metonymiæ licentiam, quæ Oratoribus quidem linquenda; feriò scribentibus non item. §\. 11. Verba _Alexii_, qui (intendendæ _Flavedinis_ ergò) Crocum etiam commiscet, non transscribam. Hunc verò ex _Cardano_ Processum affert _Libavius_, dicens: _Plumbo albo foliato, selibræ pondere, misce tantundem Hydrargyri. Postea Salis Ammonii et Sulfuris quartas singulas. Fiat Massa: quam destilla Vase vitreo. In imo est Purpurina, aurei coloris_. Quid manifestius, per Purpurinam, in genere, Pigmentum qualecunque intelligi. Additque Epicrisin suam, in parenthesi, _Libavius_: (_Phlegma educendum est: et, si non respondeat Colore, refunde id, macera, et iterum abstrahe_.) Liquorem verò, in quo materia macerari debeat, non addens, Lixivium fortè vel urinam, ex præmisso à se _Alexii_ Processu, intelligit. Eundemque _Cardani_ Processum _Aldrovandus_ etiam (lib. 1. Mus. Metall. cap. 8. pag. 185.) exhibet, et usum illius docet: _Hanc_ (Purpurinam) inquiens, _non solùm Pictores, sed etiam Sculptores adhibent, dum Statuas ex Gypso formatas, Metallicas fingunt. Nam colore viridi tinctæ, et Purpurinâ inspersæ, ex Metallo conflatæ esse videntur_. Et hunc Fulgorem Metallicum vocari _Bronzinum_, idem _Aldrovandus_ Lib. d. cap. 10. pag. 205. admonet, dum scribit: _Purpurina, Coloris species, ex Stanno, Sulfure, et Argento vivo conficitur, quâ Opifices Colorem, quem Bronzium vocant, Statuis conciliant_. Sed omnium maximè ipsa _Cardani_ verba, quæ exstant lib. 5. de Subtil. pag. 307. in medium producamus: _Purpurina Coloris est fulvi, Aurumque imitatur, si optima fuerit: hoc solo differt, quod non resistit injuriis cœli, nec diuturna admodum est. Constat autem ex plumbi albi, argentique vivi, paribus portionibus: salis rursus Ammoniaci et Sulphuris paribus iterum inter se portionibus, sed quæ sint priorum sextantes, aut quadrantes. Sal et Sulphur subtiliter teruntur, plumbum album et Argentum vivum miscentur: nam plumbum in tenuissima folia redactum esse oportet: miscentur omnia in vitreo vase; destillatoque: et quod in imo remanserit, Purpurina vocatur_. §\. 12. Ac _abusivè_ dein _2._ etiam _Purpurinæ_ nomen gerunt _Hoplitæ_, vel _lapides, Armaturâ_ (h. e. Crustâ) metallicâ forinsecùs _muniti_, Auri, Æris, Orichalci, aut Ferri speciem ferente, ob sublimata in Subterraneis Metallorum Ramenta, compacta in superficie quorundam lapidum: quo censu præcipuè stant Testacea varii generis petrefacta; Lyncurii, Lapis Scissilis, Cornu Ammonis, et alia. Ita enim idem, quem antè laudavi, _Aldrovandus_, lib. 4 Mus. Met. cap. 15. pag. 626: _Lapis_, inquit, _quidam, nomine Armaturæ fuit nobis communicatus, quem vulgus Purpurinam cognominat, cum neque Colorem purpureum, neque Amethystinum præ se ferat: sed potiùs Colorem Orichalci imitatur. Suâ naturâ friabilis est, ejusque pulvis chartis et aliis rebus adeò adhæret, ut immobilis esse videatur. Quapropter ratione hujus Coloris Chrysolithum arenarium quis appellare posset. Usus illius non est, ut quidquam inauret; sed ut Aurum suo Colore, vel potiùs Orichalcum simulet_. ## Annotatio 9. ### Ad Capitis 1. §. 27. _De Testâ ac Muricibus Purpuræ: et Operculo ejusdem_. §\. 1. Ad distinctiorem magis magisque cognitionem _Purpuræ_ delabimur, sequendo _Autorem nostrum, Columnam_; qui Capitis præsentis paragrapho 27. nonnulla de Animalis istius _Testâ_, hujusque _Muricibus_ consideranda exhibet, et ansam hoc ipso dat, illam quasi in _Partes_ dissecandi: quas more, ab Anatomicis transsumto, in Continentes duras, et Contentas molliores fluidioresque distinguimus. Etsi enim non tanta in Partibus Testaceorum, quanta Terrestrium, ac Natatilium etiam quorundam, majore apparatu præditorum, occurrat diversitas: habent tamen structuram et numerum organorum, sibi competentibus functionibus convenientem. §\. 2. Atque sic _Continentium_ titulo stant hæc duo; Primarium unum, _Testa_; secundarium, nec perenne, alterum, _Operculum_. §\. 3. De _Magnitudine Testæ_ sic loquitur _Columna, §. 27: Testa parva, Regiæ Nucis, carnoso adhuc tegmine obductæ, magnitudine: quanquam et quadruplo majores habeamus, et maximas asperiores_. Perque _Nuces Regias, vel basilicas, Juglandes_ intelligit, quas ideò Regias vocari _Otho Brunfelsius_ Autor est, (_Tom._ 3. _Herbarii_) quod eam Reges ex Perside, Provinciis aliis intulerint plantandam. Utque magnitudine, crassitieque, sic consequenter etiam _Pondere_, Purpurarum Testas variare, in proclivi est. §\. 4. _Figuram Ventriosam_, Turbinatis plerisque communem, ipse quoque, ut ex contextu patet, _Columna_ Purpuræ suæ tribuit: et Nominis istius quæ sit ratio, quæ Testacea _Ventriosa_ sint, quæ minùs; quæ propria maximè _Purpurarū_ in _Ostracologiâ_ sedes, et quâ Methodo tota doctrina jam dicta disponenda accuratius tandem mihi videatur, post deprehensos manifestissimos, maximorum etiam Zoologorum, defectus ac lapsus, non tàm ex ruditatc ullâ, quàm animi confusione quadam, inter ineffabiles penè Testaceorum Varietates, ortos; age, ociosi cujusdam laboris fructum Lectori tribuam, et quæ meâ de distribuendis ritè Testaceis sit mens, post tot eorum, toties totiesque mutatas ac permutatas, atque iterum correctas, iterumque renovatas Testaceorum, ad judicium Visûs Tactusque restrictorum, Coordinationes, ingenuè proponam, in _Tabulâ_ Universali _Ostracologicâ_; per meras Dichotomias, (manifestò positas, aut facilè eliciendas) incedens â Generibus duobus summis, ad subdivisionum subdivisiones continuas, sine interruptû doctrinæ liquidò sibi cohærentes. Quam _Tabulam Ostracologicæ totius Doctrinæ_ unicam; apparenter saltem, et chartæ angustioris ergò in plures distinctam, sed reverâ ac indissolubiliter ad se mutuò spectantes, tanquam membra totidem ejusdem Corporis, _Benevolus Lector_ in fine Opusculi hujus inveniet, multò uberiùs proponendas in peculiari Volumine, sive à me, sive ab aliis scribendo. In quo duo hæc, ad emendationem confusimtraditæ à tot seculis doctrinæ, hæc duo simul, ni fallor, curæ habenda utiliter venient: _primùm_, ut Specierum quarumcunque exempla, sub titularibus etiam Synonymorum classibus incedant eo modo, atque _Bauhinus_ in Pinace suo scripsit de Stirpibus: _deinde_, ut ordine retrogrado à singularibus ad specialia, atque ab his ad generaliora magis magisque, velut per gradus adscendendo, consilium ineatur, formandi _Regulas aliquas universales characteristicas_, quarum ductu, sine ulteriore Vivæ vocis, aut Scriptorum usu, aliquis, collatâ cum Regulis, solâ Testacei alicujus figurâ, sponte judicare valeat, an Turbo aliquid sit, vel Nautilus, vel Nerite, vel Cochlea, vel Ostrea, vel Pecten. Glaciem ac Ovum cum Columbo fregi. Nunc gloriosè feliciterque alii provehi poterunt cum velsne etiam laude mei. §\. 5. Ad _Superficiem_ interim Purpurarum quod attînet, præterquam quod Volutarum ambitus unis ac alteris Rugis, à Vertice vel Acumine stricto rectà deorsum tendentibus, et Striis, compactim obliquèque latis, _extrinsecus_ exasperantur; brevibus insuper et crassis omnes horrent Tuberculis, imo acutis haut paucæ, utcunque elatioribus, firmisque _Muricibus_, ex Rugarum limbo surgentibus, præcipuè majores: _Internè_ verò glabra politaque omnia, ut Animal sine offendiculo, ultròcitròque sub Testâ feratur. Quæ clariùs sic proponit _Columna_, §. 33: _Intus lævis est, Vitri modo splendens, colore obsoletè purpureo, vel cœruleo, aut flavicante, obliquè percurreutibus purpuro-nigris maculis, ex Oris margine, in internâ ventriosæ parte_. §\. 6. _Color_ foris nunc candicans, nunc flavicans, aut cinerascens. Aliquæ etiam lineis Maculisque longis, latis, et veluti fasciatis, purpurascentibus variegatæ, (si præsertim Soli obversæ conspiciantur) et pictæ veluti, eæque elegantissimæ, videntur. _Beslerus_ in Gazophylacio suo unam nigro flavoque Colore distinctam habet. Interiùs Colore nunc violaceo, nunc albicante, nunc rubro, aut albo, in purpureum vergente, splendent. §\. 7. Sed de _Colore isto exteriore_ notandum, ad ordinandas sive Purpurarum, sive Testaceorum aliorum quorumvis differentias, quæ à Colore desumuntur, non ruditer aut confidenter nimis primo statim intuitu, de specie aliquâ superficiei externæ judicandum esse; cum sæpe Color ille, qui Conchylio alicui attribuitur, eidem sit minimè proprius, et potiùs ad Crustam Limi marini circumductam pertineatquæ vel rasione, vel maceratione, vel irrigatione, vel immersione in liquoribus acidis, cuivis Testarum (crassiorum, tenuiorumvè) speciei convenientibus, vel blandâ cautâque Aquarum fortium adspersione, et edulcoratione iterum, artificiosè tollitur, ut genuinus tum demum et glaber ac nitens, atque à Corticis anteà impacti colore perquamdiversus Color, pulcerrimè se ostentet. §\. 8. _Durities_ exquisita, promore Testaceorum omnium, præsertim crassiorum: quorum Testas proin Ostrea, ab ὀστεῳ vel Osse, (_quia Ossium sit duritie Marina Concha_) dici jam superiùs Columna (d. Purp. c. 1. §. 7.) dixerat; _sicut à Testarum duritie, Testas_. Imò una ex Purpurarum majorum Testis mihi est, cinerea, firmisque muricibus armata, olim empta Venetiis, consistentiæ adeò solidæ, ut ego, (et omnes alii primo statim intuitu) ambigam, an ad Testas Marinas ampliùs, vel Lapides potiùs sit referenda? §\. 9. Ac porrô ne quid intactum linquamus, quæ ullo modo ad descriptionem _Purpurarum_, quàm fieri potest, plenissimam faciant; ecce _Testæ_ earum hucusque descriptæ, tanquam Partis alterutrius summariæ, cum mole reliquâ molliore, totam Purpuram constituentis, seorsim nunc etiam _portiones_ minores, ipsam constituentes, producamus, quarum aliquas (et quidem plerasque,) spontè vel ultro conspici, _Volutas_ nempe, earumque _Apicem_ extremum, _Murices_, Muricumque _Trachélum, Tubercula, Rugas, Limbum, Rostrum_, aut _Tubulum_; aliquas non sine labore aliquo, ingeniovè humano erui, ut _Testulas, Fila_; notare convenit. §\. 10. _Volutæ_ vox accipitur nunc _in modum Totius_ Testæ, turbinatim in Spiram actæ, ad differentiam Univalvium, Conchâ simpliciter-arcuatâ, et in se haud-æquè reduplicatâ, incedentium; nunc _in modum Partis_, vel Revolutionum Spiræ particularium, cujus ductus videlicet, quoties in Orbem redeunt, toties iidem, tanquam distincti annuli aut circuli essent, (ad notandam saltem Sitûs earum differentiam) numerantur, etiamsi (sicut Intestina quoque in Animalibus aliis) sint partes continuæ unius ejusdemque, Ductûs, et sede tantum _Revolutionum, ut_ dixi, discrepent. Quo posteriore sensu Vocem _Volutæ_ inpræsens accipio, ad Spiram Testæ in Purpuris notandam, quæ scilicet non semel aut bis, sed vel quater, quinquies, et ampliùs, reduplicetur. Vocantur _Volutæ_, à Revolvendo; Græcè _Helices_, vel _Spiræ_, quales vulgò in terrestribus Cochleis, tum et inter Artis opera, in Prælis et Torcularibus conspiciuntur, inque Testaceorum genere, universalem _Turbinatorum_ characterem suppeditant, illaque ab injuriis externis protegunt. _Volumina_ item, _Turbines_, aut _Circuitus_. Cujusmodi _Volutarum_ aliæ planiores sunt, aliæ elatiores: aliæ angulares supernè, aliæ rotundiores, et instar Funiculi, reflexæ. In Purpuris planiores utique potiùs videntur, quàm turgidæ. §\. 11. Per _Apicem_ verò _Volutæ_ intelligitur Turbinatæ Spiræ Extremitas, in stricturâ Testæ illâ, quæ Orificio ejus directè opponitur, conspicua, intercedente, intra Testam, Columellâ, tanquam Axe, vel Columnâ aut Scapo, à quo, tanquam gradus in Scalâ cochlide, tota Testæ circumgyratio firmatur. §\. 12. _Muricum_ appellationem ab Æquivocationibus suis jam suprà (_Annot. 7._) liberavimus. Hîcque intelliguntur per illos eadem, quæ ibidem (§. 2.) sunt dicta: appositi nempe hinc inde, in externâ Testæ facie, acuminati oblongi Processus, utplurimùm verò non tam integri aut valdè longi, quam Conicè magis se habentes, breves, triangulares, et quædam quasi segmenta conorum, in sectionis latere crispata pereleganter, præsertim in Purpuris majoribus. §\. 13. Nec non de _Serie illorum aut Coordinationibus_ præterea hoc notandum; quod Situs eorum non tam transversim, per latitudinem Testæ, sequatur ductum spiralem Turbinis, aut supremum Spiræ ambitum exasperet; quàm juxta longitudinem ejusdem, à summo apice, ad imum, vel limbos Orificii, emergat, et partem ejus alterutram muniat. §\. 14. Et quemadmodum modo-dictæ acutæ, in Purpurarum Testis, externæ Prominentiæ, totæ vocantur Murices: ita, quod in Muricibus istis summè acutum et extremum est, videtur peculiarem quoque sortitum esse titulum, ut _Trachalus_, vel _Trachelus_, ex Græco, Τράχηλος, vocetur: nam Τραχύς, _asperum_ vel _scabrum_ denotat; unde Τραχύτης _Asperitas_, Villosæ Pannorum rudiorum eminentiæ, et alia: Τράχωμα, interior _Palpebrarum Scabrities_; et hoc ipsum _Trachélus_; quod ob asperitatem, de quâ nomen accepit, pluribus scabris et asperis rebus aliis itidem tribuitur: nempe _Collo Animalium_, spinosis Vertebrarum Processibus firmato; vel _Parti Mali Nautici_ aut Veli Navalis, cum superior dicatur Carchesium, inferior Pterna, ut ex Asclepiade nos docet _Schefferus_, lib. 2. de Milit. Nav. cap. 5. pag. 144. vel _Parti Catapultæ_, suffragante _Bernardino Baldo_, d. Verborum Vitruv. Signif. Indeque in Botanicam traducta Vox _Trachelii_, vel Cervicariæ, quòd in Cervicis vel Colli (Τράχηλος dicti) affectibus hæc herba opem ferat. §\. 15. _Rugæ_, in convexo Purpuræ, à summo ejus, ad Rostratas Orificii angustias tendentes, eæque non superficiales aut humiles, sed conspicuæ satis, et prominulæ, densiusque compactæ, quàm pro more reliquorum Rugosorum Turbinum, ab _Autore_ non paucæ, in effigie monstrantur. Perque eas non insulsè Ætas illarum æstimabilis est, quoniam oriuntur cumprimis ex eo, quod Purpuræ, dum Testâ suâ quotannis rursus egrediuntur, novas uberioresque partes Salivalis Lentoris, Limbo vel Orificio Domicilii sui agglutinant; unde inæqualitas aliqua, formâ Rugæ, in longitudinalibus Volutæ portionibus emergit, ut aliquantò inferiùs iterum dicetur. §\. 16. _Limbus_ verò _vel Orificiū_ Purpuræ, est Testæ Ejus ampla et concava illa ora, quâ Venter illius antrorsum terminatur; et intra quam Purpuræ vegetior Moles reliqua, h. e. Carnea, magnam sui partem, ultrò citròque fertur: rotunda fere, nisi quod in Rostrum utcunque productum constringatur; in uno etiam suo latere Muricibus armata, ut jam antè (§. 13.) innuimus. §\. 17. Id _Rostrum_ (à rodendo dictum) in aliquibus Purpuris, præsertim grandioribus, est longum satis, et rectum, tubuli modo semiaperti relicti, vel tenui etiā ac durâ laminâ superinductâ tecti, spinisque in uno limbo exasperatum, vel iisdem etiam carens, ac nudum: in aliis contrà, ut in præsenti _Columnianâ_, brevius, et duplicis potiùs productionis repandæ mediocris, quàm simplicis, rectâ emissi, canalis conditionem ferens: quales productiones repandas breviores quoque in Purpuris multis Venetis observavi. _Columna_, de suâ, ita ait, cap. 1. §. 28. _Brevi admodùm Tubulo vel Canali, Oris pars superior definitur, ut in Buccino_. [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/001.png) §\. 18. _De Testulis_ verò et _Filis_ Testaceorum, (atque sic _Purpuræ_) ante acutissimum _Nic. Stenonem_, (_in Prodromo Dissert. de Solido intra Solid:_) nemo quicquam, quod norim, scripsit. Et per ea quid intelligatur, quæque de iis sint dicti _Autoris_ Observationes selectiores ac Hypotheses, directè hîc quidem monendum esset: Sed novum istud elegantis Doctrinæ Specimen peculiarem Titulum meretur; et ad finem properat præsens Annotatio. Quapropter hac absolutâ, additisque tantisper, quæ hîc loci de _Purpuræ Operculo Usuque_ restant dicenda adhuc, sequentis Annotationis vicem _Stenoniana_ illa in medium distinctim prolaturus sum; poteritque ea, qui vult, pro lubitu, Purpuræ Testis applicare. §\. 19. _Operculum Purpuræ_ his verbis describit ipse _Columna_, cap. præsentis §. 33: _Operculum habet rugosum, tenue, fuscum, animalis capiti annexum et innatum, incrementum accipiens cum ipso Animali. Nota est: Rugosa superficies orbiculatim_. Est videlicet id commune Turbinatis universim omnibus, ut quemadmodùm Cochleæ Terrestres edules per Hyemem in Testâ suâ quietum latent, occlusæ anteriùs etiam Crustâ durà, ex Salivali illorum Lentore, et Sordibus Terræ natâ, ductâque transversim per Orificium Testæ, ab omni Limbi latere, vel paulò intimiùs sub eo: sic Testacea Turbinata reliqua, et inter illa, Purpuræ, sub _Operculo_ aliquo, ab _Autore_ modò descripto, per Hyemem lateant, constante Fibris viscoso-terrestri-pinguibus, spiraliter concretis, et planioribus, in superficie aversâ vel interiore, Carnem respiciente, exteriùs verò quodammodo protuberante, ut præcipuè in _Umbilicis Marinis_ videmus, qui vulgò pro Lapillis, Hæmorrhagiæ narium sistendæ aptis, habentur: sed nihil aliud sunt, quám Testacei alicujus exotici, in Orificium ovale patentis, _Opercula_: ab usu, claudentis Ostioli, sic dicta, Græcè Καλύμματα, vel Ἐπικαλύμματα _Aristoteli_ ab Ἐπικαλύπτω, Operio. Et in specie _Operculum Purpuræ_, videtur ratione figuræ concavæ, _Cavum_ dici. Communiter verò imprimis Operculum sive Purpuræ, sive Testacei Exotici cujusvis alterius pro _Blattâ Byzantinâ_, Officinis dictâ, habetur; quæ Græcè Βλάττος Βυζαντος, non aliâ causâ dici putatur à _Leonh. Fuchsio_ (lib. 1. de Comp. Med. c. 15. pag. 72.) quàm quod Purpura Indica Βλάττιον vocetur Græcis Recentioribus; unde à Latinis etiam _Blattius Color_ pro Purpureo positus, reperiatur. Et quoniam _Blatta_ isthæc, (rectiùs forsan _Blattus_ dicenda) dum uritur, ingrati Odoris esse, Castoreumque redolere scribitur, et ratione nidoris ejus externè ad suffitus, Hystericis Comitialibusque excitandis utiles, à _Schrödero_ (lib. 5. Pharm.) laudatur; _Unguis Odoratus_ verò, Officinis dictus, suavem odorem spiret; ex eo _Fuchsius_, (l. d.) et postmodùm _Jonstonus_ (de Aquatil. tit. de Purp.) colligunt, Blattam cum Ungue haud esse confundendam. Quod genus Operculi, _Græcê_ ὄνυξ vocatur, quia Carnosæ parti anteriori Testacei Animalis adhæret, ut Ungues nostris digitis _Odoratus_ autem, quod în Texturæ suæ diverticulis aliquid alat pinguidi, prunis injecti, Fumum olidum fundentis, et accedentis utcunque ad Nardi halitum. In Indiæ enim Nardiferis Lacubus Conchylia, Nardo pasci, ibique inventa, et cremata dein, Nardum spirare, ex _Dioscoride_ creditur: quod verò _Purpuram et Buccinum haut facere, Columna_ noster (de Purp. c. 1. §. 15.) refert, et sic _Ipse_ etiam, _Blattium Byzantinum_, cum _Ungue Odorato_, confundendum non esse, tacitè quasi innuit. Germanicè vocari videtur Nagel-Schneck: sed paulò convenientiùs fortè der Deck-Nagel von der Purpur-Schneck dicetur. §\. 20. Restat hîc, ut _de Usu Testæ Purpurarum_ non minùs Physico, quàm Medico, paucissima addamus. Quorum _posterior_ consistit in hoc, quod Dentibus abstergendis, humiditate superfluâ Partium absorbendâ, et præsertim Ulceribus malignis, sine rosione siccandis, adhibetur, usta et præparata. Circa _priorem_ verò, vel Physicum, Dubium oriri possit; an videlicet factæ Purpurarum Testæ ideò sint, ad cavendum, _ne Caro contenta diffluat_. Sed Caro earum adeò tenera, lubrica, et, medullæ instar, dissipabilis non est, ut periculum id ex eâ sit timendum. Et quis Urticarum Marinarum Carnosæ Texturæ multò teneriori, imò tremulæ (ad modum Gelatinæ) Testas circumposuit, quæ tamen non diffluunt, nisi vulneratæ? Aut fortè _servandi caloris ergò_? ut video _Jonstonum_ (de Testaceis, tit. 1. pag. 36. b.) in genere de Testis opinari; unde eas _Furnulum_ quasi vocat, quo Calor ex-Sanguium leviusculus conservetur. Id quod Veritati puto multò potiùs esse consentaneum: neque usus hic, alterum Testæ usum, æquè notabilem, excludit; defendere nempe Animal ab injuriis externis. ## Annotatio 10. ### Ad ejusdem Capitis 1. §. 27. et 28. _De Striis, Testulis, ac Fibris, ad Testam Purpuræ pertinentibus_. §\. 1. In Præcedentis Annotationis _§. 9._ et seq. _Striarum_ non minùs, quàm reliquarum Testæ Partium, mentionem injicere volui: sed toties totiesque, ut fieri solet, à scriptione turbatum, hæc curæ pars me præteriit iterum: satiùsque ob id duxi, à notabili istâ differentiâ exordiri hîc, quàm omni prorsus Silentio eam præterire. §\. 2. _In genere_ itaque _Striæ in Testis_ vocantur virgatæ in earum convexo Eminentiæ, et portiunculæ exstantes, angustæ quidem aut strictæ, sed tantò longiores; quibus Testa aliqua tùm à Testis aliis, glabris, tùm inter asperas etiam vel minùs glabras, à tuberosis aut verrucosis, rugosis, ac muricatis, aculeatisvè distinguitur. §\. 3. _In specie_, ratione Dimensionum suarum ac Figuræ, dispescere eas soleo, in breves et longas; in integras, et abruptas; in strictas, (vel lineolis tenerrimis similes) et latiores; in _eminentes_, et compressiores, (humilioresve); in glabras (vel læves) et asperiores: vel ratione Qualitatis, in unicolores, ac diversicolores: vel ratione Numeri, in simplices (vel uniformes,) et mixtas, sibique reticulatim implexas. §\. 4. Ex quibus ad _Exochas_, vel _Eminentiores_ istas quod attinet, ulteriùs illas divido in solidas, (vel nihil Cavi inter convexum proprium, et Testæ totius Concavum, habentes) et fistulosas, vel longo ductu excavatas: quibus imprimis τοῦ Ράβδου (_Rhabdi_) nomen convenit, h. e. Virgæ, Lineæ, aut Striæ maximè eminentis. Unde ῥαβδωτός, virgatus; prout _Autor_ noster (d. Purp. cap. 17. §. 3.) _Concham_ suam Exoticam mucronatam eò, quod _Striis Eminentibus_, in mucrones exeuntibus, armatur, perquamaptè μαχαιροραβδώτην vocari posse ait. §\. 5. Et denique ratione Ordinis aut Sitûs, easdem in _Rectas_ distribuo, juxta longitudinem Testæ, quæ ab apice ejus ad orificium supputatur, procedentes; _Tranversas_, vel ductum Spiræ sequentes, ut Helices tot constituendæ extrinsecus videantur aut sint, quot Striæ: et _Obliquas_, ac velut diagonales. §\. 6. Ex cujusmodi dictis Stiarum Differentiis _Columna_ (cap. 1. §. 28.) in describendâ _Purpuræ Testâ_, duas præsertim conjungit, et conspirante ipsâ passim experientiâ, ita de iis ait: _Ab his_ (Prominentiis Canaliculatis) _dependent tuberosæ atque parum muricatæ Striæ, Testam per longum exasperantes_. §\. 7. Deinde, in Annotationis prægressæ §. 18. non tam oblitus sum, _Stenonianam de Testulis ac Filis Testarum_ (ex Ejus Prodromo Dissertationis de Solido intra Solidum) doctrinam, Contemplatu dignissimam, in gratiam Purpuræ, apponere ibi; quàm consultò ac specialiter negocium id huc transscripsi, ne scilicet interjectu ejus, tanquam rei, obiter quasi incidentis, interrumperetur Contextus Rerum ibi propositus, ullivè Lectorum ansa ad nauseam tantò exstantior daretur. §\. 8. Hæc itaque sunt Incomparabilis _Stenonis_ verba: _Inter Solida, Solido naturaliter inclusa, nullum nec frequentius occurrit, nec magis dubium est, quàm Testæ Conchyliorum. Quocirca aliquantò fusiùs de illis disseram, considerando primò Testas è Mari desumtas; inde illas, quæ é Montibus eruuntur_. §\. 9. _Omnis generis Testæ, quæ Animal sibi quondam inclusum habuére, Sensibus nostris sequentia exhibent: 1. Ipsas Testas integras resolvi in Testulas; Testulas verò resolvi in Fila: eaque Fila ad duo genera reduci, Colore, Substantiâ, et loco à se invicem differentia. 2. In Testulis Superficiem superiorem inferioremque nil esse, nisi Filorum Extrema; superficiem verò Limbi esse Latera eorundem Filorum, in Limbo Testulæ sitorum. 3. in ipsâ Testâ Superficiem interiorem esse eandem cum Superficie interiore intimæ seu maximæ Testulæ: Superficiem verò exteriorem compositam esse ex superficie exteriori minimæ testulæ, et superficie omnium limborum, intermediarum Testularum._ §\. 10. _Circa Modum, quo Testæ in Animalibus producuntur, sequentia evidenter demonstrari poterunt: 1. Materiam Filorum Sudori Animalium in eo similem esse, quad sit humor per superficiem exteriorem Animals excretus; 2. Filorum figuram duobus modis produci posse; vel in ipsis Animalis Poris, per quos excernuntur; vel, dum crescentis Animalis superficies major facta, superficie, jam pridem concretæ testulæ; ab eadem recedit, adeoque glutinosum humorem intra utramque superficiem contentum, partim in Fila ducit (id quod humoribus viscosis familiare est) partim novi humoris excretione adauget, quod nulla alia materia intra dictas duas superficies penetrare possit. 3. Diversitatem Filorum dependere à Pororum diversitate, quibus Animalis superficies perforata est; et à diversitate materiæ, quæ per eosdem poros excernitur. Habent enim id generis Animaliæ geminam substantiam in superficie, quarum altera durior est, mollior altera; utraque fibrosæ; cujus accuratior indago non parum lucis affert Ossium examini: 4. Testulas omnes, si extimam, seu minimam exceperis, productas esse inter testam exteriorem, et ipsum Animalis corpus: adeoque non à se ipsis, sed à loco figuras accepisse: quo fit, ut motus Animalis, et materiæ quantitas, aliquam in figurâ varietatem sæpius in Ostreis producat. De extimâ testulâ dubitari poterit, an superficiem exteriorem ambiens Fluidum tetigerit, an vero membranâ quâdam tecta fuerit; crediderim tamen, ultimam opinionem solam locum habere; 1. quod omnium reliquarum Testularum Fila, quo tempore concreverunt, à fluido ambiente intacta fuerint. 2. Quod in Chamis hirsutis videamus, membranæ vel corio simile quid testas extrinsecus vestire. Sed de re tantumnon insensibili quæstio est: et dici poterit, intra Ovum jam tum induruisse primæ Testulæ Fila, quandoquidem experientiâ constet, Ostrea, et alia Testacea, ex Ovis, non ex putredine nasci._ §\. 11. _Ex dictis facilè explicatur 1. Omnis illa Varietas Colorum, et Aculeorum, quæ in testis, tum nostratibus, tum peregrinis, admirationem multorum meretur; cum aliunde non procedat, quàm ex limbo Animalis, testâ inclusi. Etenim hic limbus, dum ex parvulo sensim crescit, et dilatatur, in singulis Testularum oris, sui imaginem relinquit; quandoquidem dictæ oræ vel crescant ex humore, qui ex limbo Animals exsudat; vel sint ipsi limbi Animalis, qui ut in Canibus Marinis dentes, de novo forsitan succrescunt im prioris limbi locum, et eorundem Dentium instar, versùs exteriora sensim evolvuntur._ §\. 12. _2. Margaritarum productio; tum earum, quæ testis adhærentes, figurâ non usque adeò rotundâ sunt, tum earum, quæ obstructis in superficie Animalis Pororum ostiis, intra ipsos Poros figuram rotundam adipiscuntur: namque inter margaritarum cortices, et concharum margaritiferarum testulas id discriminis duntaxat interest, quod testarum Fila in eodem quasi plano sita sunt, Margaritarum verò cortices fila habeant disposita per eandem superficiem Sphæricam._ §\. 13. _Elegans hujus rei exemplum inter alias Margaritas à me diffractas una præbuit, quæ exteriùs candida, interiùs corpus nigrum includebat, simile grano Piperis, et quâ colorem, et quâ magnitudinem; in quo Filorum, alterâ extremitate centrum respicientium, situs evidentissimus erat, ordinesque, seu sphæræ eorundem Filorum dignosci poterant._ §\. 14. _Eadem occasione vidi, 1. Margaritas variis tuberibus inæquales, nil aliud esse, quâm varias parvulas margaritas, iisdem communibus crustis inclusas. 2. Margaritas flavescentes multas, non solùm in superficie extimâ sphæræ, sed in omnibus sphæris interioribus, flavo colore tinctas esse; ut adeòque dubitare ampliùs non liceat, esse colorem illum adscribendum mutatis humoribus Animalis: et Æthiopem lavare, qui illum eluere studet, nisi vel adscititius color fuerit, utpote in collo gestantis eas natus, vel sola extima sphæra flava fuerit, utpote si Animalis humores non fuerint immutati, quo tempore interiores sphæræ formabantur._ §\. 15. _Unde patet illorum error, qui inconsultâ naturâ Margaritarum, imitationem ex ingenio fingunt, cum vix quisquam feliciter illud aggressus fuerit, nisi alter Lucullus Conchis margaritiferis Vivaria repleverit, et vel in ipsis Animalibus modos eas multiplicandi inquisiverit, vel inde didicerit difficultatem, Naturæ labores imitandi. Non negaverim, posse arte confici globulos è variis corticibus compositos, sed eosdem cortices è Filorum sibi mutuò appositorum serie ordinare, unde nativus ille margaritarum splendor dependet, id verò factu difficillimum judicaverim._ §\. 16. _Quæ Testæ Terris obrutæ latent, ad tria genera reducuntur. Primum genus earum est, quæ modo-descriptis adeò similes sunt, ut ovum Ovo: quandoquidem, ac ipsæ Testæ in Testulas resolvantur, et Testulæ in Fila, Filorumque eadem diversitas, et idem situs sit. Has Testas Animalium quondam in Fluido viventium partes exstitisse, etiamsi Testacea marina nunquam visa fuissent, ipsius testæ consideratio demonstrat; et Concharum Bivalvium exemplo patebit._ §\. 17. _Quotempore formatæ sunt Conchæ Bivalves, materia intra conchas contenta 1. habuit Superficiem lævem, et poris innumeris pertusam, duplicemque diversitatem Pororum: 2. Substantiam flexilem, et minùs duram ipsâ testa: 3. ab unâ parte cum ambiente materiâ communicavit, ab alterâ parte nullum cum eâ habuit commercium: 4. Sensim recessit à parte illâ, quâ negatum ipsi fuerat commercium cum materiâ externâ versus illam partem, ubi liberum illi commercium erat cum eadem materiâ: 5. potuit sese per intervalla aperire, pro amplitudine illius anguli, quem Cardines Testarum admittunt: 6. exparvo in magnum crevit: 7. Materiam, unde confectæ Testulæ sunt, per sui substantiam transmisit._ §\. 18. _Materia externa Conchas ambiens 1. si non omninò fluida exstitit, saltem minorem vim resistendi habuit, quàm erat vis dilatandise in materiâ, intra Conchas contentâ. 2. Continuit Substantiam fluidam, aptam conficiendis inde Testularum Filis; quæ omnes Loci tum interni tum externi conditiones, in ipsâ Dissertatione argumentis et figuris demonstratæ, satis evincunt, intra Conchas Animal, extra Conchas Fluidum exstitisse._ §\. 19. _Secundum genus earum Testarum est, quæ modòdescriptis cæterò similes, solo colore, et pondere ab illis differunt; dum quædam leviores justo, aliæ justo graviores deprehenduntur, quod hæ Poros habeant Succo adscititio repletos; illarum Pori leviorum partium expulsione ampliati sint; de quibus nihil ampliùs subjungo, quòd nihil sint, nisi Testæ Animalium, vel petrefacfæ, vel calcinatæ._ §\. 20. _Tertium genus earum est, quæ solâ figurâ similes sunt, modô-descriptis Testis; reliqua in totum ab iis differunt; cum nec Testulæ ibi, nec Fila, multo minùs Filorum diversitas observetur. Harum aliæ Aëreæ sunt; aliæ lapideæ, colore, vel nigro vel flavo; aliæ marmoreæ; aliæ crystallinæ; aliæ alterius materiæ, quarum omnium productionem sequenti modo explico._ §\. 21. _Ubi Testæ substantiam, succorum penetrandi vis dissolverit, iidem succi, vel terrâ hausti, reliquerunt Testarum spatia vacua, (quæ ego testas Aëreas appello) vel novâ accedente materiâ alterati, pro ejusdem materiæ varietate eadem Testarum spatia vel crystallis, vel marmore, vel lapide implevére; unde ortum habet Marmoris illa pulcherrima species, quam Nephiri appellant, quæque aliud nihil est, quàm sedimentum Maris, omnis generis Testis plenum, ubi consumptâ testarum substantiâ, lapidea substantia in locum ejus successit._ §\. 22. _Non patitur instituti mei brevitas, ut afferam omnium illorum descriptionem, quæ in singulis Testarum é Terris erutarum, generibus notatu digna observavi: quocirca, missis aliis, sola sequentia huc referam: 1. Concham margaritiferam in Etruriâ repertam, adhærente ipsi conchæ margaritâ: 2. Pinnæ marinæ majoris partem, ubi consumptâ Bisso, color Bissi remansit in materiâ illa terreâ, quæ concham repleverat._ §\. 23. _3. Ostreorum miræ magnitudinis testæ, in quibus plures cavernæ oblongæ à vermibus exesæ reperiuntur, illis omninò similes, quas in lapide Anconitano, Neapolitano, et Siculo certum genus concharum inhabitat; quæ Lapidum cavitates nisi ab insectis, nidos fabricantibus è luto, formatæ fuerint, (quod vix crediderim, cum ipsa medii Saxi Substantia, ubi nullæ cavitates reperiuntur, eadem sit cum substantiâ cavitatum, quæ omnes circa superficies hærent) à vermibus erunt exesæ, cum et superficies cavitatis illud suadeat, et in multis cavitatibus repertum corpus ex Filamentis crassioribus contextum evincat, quod ipsi cavitati magnitudine, et figurâ respondes._ §\. 24. _Certè nec a Conchis, nec circa Conchas factæ sunt, cum organis ad rodendum destituantur id generis Testacea, nec Testacea, nec Testarum Figuræ ulla cavitas respondeat. Nec mirum est, Mari exposita Saxa, Conchyliorum Ovis à Mari expulsis receptaculum præbere in dictis Cavitatibus, cum earum nullam hactenus viderim manifesto exitu destitutam. Quod si quis dixerit, a Succo lapidescente, circa certa corpora concreto, cavitates illas productas fuisse; quædam cavitates eadem materiâ undique obductæ absque ostio reperiunda fuissent._ §\. 25. _4. Testam interiùs ex parte consumptam, ubi adesæ substantiæ jacturam crusta Marmorea supplevit, variis Balanis tecta; ut adeoque certò concludere liceat, a Mari relictam in Terris testam, secundò in Mari deportatam, iterum novo sedimento obrutam, et à Mari derelictam fuisse: 5. Ova minutissima, et turbines vix nisi oculis Microscopio armatis conspiciendi. 6. Pectines, Turbines et Conchas bivalvas, non crystallo testas, sed tota substantiâ crystallinas. 7. Vermium marinorum Tubulos varios._ Hucusque ex _Stenone_. ## Annotatio 11. ### Ad Capitis 1. §. 28. 29. et 30. _De Ætate, Nutritione, Motu, et reliquis Actionibus Purpuræ_. §\. 1. Potissimum, quod in præsentis Capitis §. 28. 29. et seq. pertractandum sibi proponit _Autor_, est, ut edoceat, an et quatenus ex solâ Testæ inspectione, detur de _Animalculi Ætate_ judicare? Sed quia de Ætate et Vitâ talium Corporum vix licet agere, nisi Nutritionis, Augmentationis, Loci Natalis, et similium, aliqua simul injiciatur mentio: age hæc etiam breviter attingamus, addendo de _Actionibus reliquis_, quæ facere ad rem quamproximè videbuntur. §\. 2. Summa primùm dictorum Paragraphorum est; A Summo Testæ, tuberosas quasdam, et aliquatenus muricatas Strias, prodire; indeque signa Annorum peti posse, _§. 28._ Easdem cum Orbibus Volutarum non confundendas esse; _ibidem._ Atque sic, in Purpurâ clavatâ quamlibet muricatam Oram, Anni illius incrementum apertè ostendere, _§. 29._ Et hanc Oram (vel hanc Limbosam extuberantiam) intercipere dimidium ferè Orbem singularum Volutarum, _ibidem._ §\. 3. _Hujusque limbosæ majoris Extuberantiæ causam esse_, quod Purpuræ, quotannis fixæ hærendo Scopulis, _non possint marginem oris Testæ producere in Orbem; sed crassescere circa extremun oris oporteat_, §. 30. Et in minoribus Testis idem contingere; imò plures interdum Orbium anfractus ibi dari, §. 31. Verbo: _Fallacem esse Orbium numerum, ad observationem Annorum_, §. 32. §\. 4. In specie verò _Autor_ concludit (§. 30.) Purpuras non tam septem, quàm bis septem, et ampliùs, Annos vivere. Addo: et verisimiliter Nutriri, suaque Incrementa magis magisque, capere, si præcipuè versentur in Loco, Naturæ suæ convenientiore. Unde promissi, paulò antè (§. 1.) dati memores, hæc omnia, et quæ eò pertinent, breviter expendemus. §\. 5. Ad _Nutrimentum Purpurarum_ quod attinet, _Plinius_ Fœtidis delectari scribit. _Oppianus_, citante _Heresbachio_ (Thereutic. pag. 817.) _tradit, capi missis Strombis piscibus, aut Ostreis, in densos calathos, è Vimine aut Junco complexos, quibus Purpura Linguam inserens ad escam, mox intumescentem retrahere nequit, atque sic liguritione irretita prehenditur. Alii, Purpuras capi parvulis rarisque veluti Nassis in alto jactis, escâ inditâ clusilibus et mordacibus Conchis: has semineces, sed redditas Mari, avido hiatu reviviscentes appetunt Purpuræ, porrectisque Linguis infestant. At illæ aculeo exstimulatæ, claudunt sese, comprimuntque mordentia. Ita pendentes aviditate suâ, Purpuræ tolluntur, Aquâ dulci necantur._ §\. 6. _Aqua Marina_ utique gratum ipsis confert pabulum, sive ob _Balsamum Universi_, partibus superficialibus Globi Terraquei impressum; sive ex _Corruptelis_ Piscium et aliorum _Animalium_, in Mare projectorum, quæ in resolutione sui largè à se diffundunt, vitalis anteà Succi particulas, unà cum elementaribus aut aliis. Et hanc _Aquam Marinam_ proin Purpuræ ingerunt, egeruntque non tàm lusûs, quàm suæ commoditatis ergò, ut videlicet parte Alimenti hoc pacto fruantur, et quod superfluum est, tempestivè egerant. Eâque haustâ, opinio aliquorum est, pluribus diebus foveri, et sustentari. §\. 7. Ac ex diversitate et copiâ Alimenti, diversâque Duratione vel Tempore, indoleque Locorum, diversitas _Magnitudinis_ quoque pendet. De quâ jam paulò superiùs (Annotatione 9. §. 3.) aliquid dictum est. Cui sequens Caput ex _Columnâ_, sed alio quodam Ejus Tractatu, (_Observation. Aquatilium et Terrestr._ videlicet) desumtum, ob Argumenti cognationem, ad scribamus, hoc titulo: **Cap. 32.** _Purpura Major pelagia, exotica, corniculata._ _Et, de alterâ Marmoreâ, sive Murice Magno._ _Scabras Aristoteles appellavit Purpuras, præsertim pelagias, et Plinius clavatas, ob aculeos in orbem dispositos, septenos fere: atque ob id forsan Latini Murices illas, et similes conchas, appellasse videntur, quæ ad similitudinem Muricum essent asperæ atque clavatæ. Murex enim Latinis idem quod τρίβολος Græcis, ob similitudinem Tribuli herbæ, fructus aculeati, sic appellata; ad cujus similitudinem ferrei tribuli sive Murices â militibus ad Defensam haberi solent, ut illis sparsis â subitâ hostium eruptione in præsidio tuti sint, ut à Valer. Max. lib. 3. refertur. Omnis etiam acuminata durities aliquando Murex dicitur. Virgil. Æneid. 5._ --- --- _et acuto murice remi_ _Obnoxi crepuere._ --- --- _Plinius sylvestrium Carduorum capita muricata dixit. Utrique folia pauca spinosa, muricatis cacuminibus. Quapropter Murices pro purpurâ accepisse conjectari licet ex his: nam ab Aristotele purpuræ tantùm mentio habetur; et à Latinis Purpura sive purpureus color, Murex dicitur. Martial._ _Sanguine de nostro tinctas, ingrate lacernas_ _Iduis, et non hoc est satis, esca sumus._ _Et Ovidius:_ _Nec quæ de Tyrio Murice lana rubet._ _Non nescimus, Plinium Muricer pro Buccinis, i. e. κήρυκες Aristotelis, usurpasse, dum ait: Purpuræ vivunt annis plurimum septenis, latent sicut Murices circa Canis ortum, tricenis diebus, etc. Quæ Aristoteles ita Græcè dixit, τὰ μὲν γὰρ ὀστρακόδερμα παντα φωλεῖ, ὁιον τάτε ἐν τῇ θαλάττῃ πορφύραι, καὶ κήρυκες. Et alibi Purpuram et Buccinum ad tincturæ usum aptas recenset, dum ait: Concharum ad purpuras et Conchylia eadem quidem est materia etc. Buccinum ore rotundo margine tantum incisa, et Purpuram clavatam et rostratam, aculeis in orbem septenis, qui non sunt in Buccino. Et alibi, Muricis nomen, tanquam genus turbinatorum accepisse, dum firmiores testas esse asserit, quàm Pectines. Et alibi muricem appellasse Concham, utroque latere se colligentem, quæ Mutiani Echeneis est. Et alibi: Muricum generis sunt, quæ Græci vocant Colycia, alii Corythia, turbinata æquè, sed minora multo. Nos legeremus κηρυκεῖα, à Verbo κήρυξ, eo magis, quod æquè turbinata, sed minora esse, idem referat, Buccini species parvas forsan intelligens: Carychia reponentes. Et alibi, omnia Maris animalia recensens, Muricem nominat et, Buccinum omisit, Purpuram suo loco referens. Quamobrem suspicari non parum possumus, et forsan asserere, nil aliud muricem esse apud Plinium, quàm Buccini Synonymum; et turbinati genus ad Tincturæ usum, vel Buccini effigie. At retenta Muricum derivatiane ab aculeis, quibus exasperantur, ad differentiam Purpurarum, quæ etiam sunt muricatæ: reliqua testaceorum turbinatorum intelligamus, quæ muricata sint, alio quam Purpuræ modo; ut scilicet triplici ordine Trigono Tribuli modo, quoque versu reposita, elatis sursum aculeis infesta, non in orbem, ut in Purpurâ. Vel non recedentes â Rondeletio, reliqua testacea grandiora tuberculis vel aculeis aliquo modo infesta, nec longo rostro ut Purpura, sed illo carentia. Quam autem Purpuram intelligamus à Plinio descriptam, illam dicimus esse, sed littoralem à Doctissimo Rondeletio depictam; quam Neapolitani Sconciglio appellant, mensis expetitam, et piscatorio foro quotidianam; cujus Species plures observavimus, Magnitudine, colore, atque aculeis variantes. Rariorem hanc Exoticam, Pelagiæ testæ speciem, Romæ habuimus adhuc invisam, quæ littorales nostrates quadruplo superat, decem pollices longa, et quatuor superans diametro, remisso turbine, tribus anfractibus contorto, ventriosa, ore circa columellam aurito, pari limbo elato et lato, oris orbem alterâ parte adimplens, strias per longum orbis divisas, ut vulgaris, habens, in quibus magni admodum et tres pollices æquantes aliqui contorti aculei sunt, eodem numero, contrario modo recurvi, et ideo Corniculatam appellavimus. In summo longo quinque pollices tubulo, desinens, duobus aculeorum ordinibus, obliquè sursum tendentibus, rectorum aspero septeno etiam numero. Colore ex albo pallente, ut Vulgaris; Rugis minimis verò et crispis tota Testa obducta. Habitu verò vulgari adsimilis. Marmoreæ alterius Pelagiæ testæ effigies ab illâ, crassitie, et magnitudine admodum distat, marmorea fere specie: tribus aculeorum magnorum ordinibus, trigonæ, circuli sectione dispositis, quorum Major ordo et crassior in margine oris, alter minor ex opposito, tertius minimus in parte posteriore; non desunt alii intermedii, ut septem numero orbem majorem impleant, ut in Purpura; Differunt aculei crassitie insigni, curitate, ac etiam quia cavi, et rudes appareant. Rostro est recurvo depresso lato admodum, brevi, respectu Purpuræ vulgaris, rugoso, ac illi in claviculæ parte, vetustius hærens rostrum, umbilicum formantem in imo. Oris margo undosâ lineâ terminatur, nec alterâ parte elato limbo aurito, ut in Purpuris aliis observantur: dodrantem æquat longitudime; Romæ habuimus hujus anni initio, cum aliis rarioribus, striis et habitu in reliquis parum differt. Huic congeneres umbilicatas, eodem modo rostratas, sed minores, longis aculeis, verum tuberculis eodem modo dispositis variantes, servamus. His deinde accedunt Purpuræ species aliæ majores, sed tantum aculeorum vice taberosas, intus flavas, oris margine in columella aurito magno et elato: rostro longo et tuberculis circum ornato, ut in Purpuris Rondeletii, striis obliquè densis ac per longum, limbis crispis, oris elatis septenis, tuberculos aculeorum vice parum infra crispa, ore elatiore limbi, dorso proferentibus; Reliquis, cum Purpura sit, non differt, duplo major vulgari_: Hucusque Autor. Cogor fateri, me ipsum haud æquè in hoc dato _Columnæ_ capite omnia posse assequi. Sed hoc debetur festinanti calamo transcriptoris, cui olim, ut mihi transcriberet, mandavi, vitiosè notanti aliqua; quod nunc demum observavi, _Autore_ ipso, quem conferre voluissem, destitutus. §\. 8. Istam jam Magnitudinum differentiam sicut diversitati et Copiæ Alimentorum, indolique Locorum deberi (non exclusis veruntamen Causis aliis,) initio Paragraphi præcedentis dictum est: ita priusquam de _Augmentatione_, _Nutritionis_ asseclâ, discedamus, et transeamus ad _Actiones Purpurarum_ reliquas; placet de _Loco Natali_ earum quædam inspergere, ne hoc etiam comma negligentiùs transsiliisse videamur. §\. 9. _Locus Natalis Purpurarum_ igitur est vel _Communis_, h. e. naturæ ipsarum ubivis conveniens, Aqua Marina, ut ex iis, quæ §. 6. dicta sunt, patescit; indeque ad Littora uberrimè capiuntur, et Limosis gaudent: vel _Proprius_, Maritimi quidam tractus, ad hæc vel illa Orbis habitabilis loca pertinentes; juxta quorum diversitatem, diversos quoque Colores Purpuræ haberi, inculcat _Vitruvius_, (lib. 7. Archit. cap. 13.) dum ait: _Non habet in omnibus locis, quibus nascitur, (Purpura) unius generis Colorem; sed Solis cursu temperatur. Itaque quod legitur Ponto et Galliâ, quod hæ Regiones sunt proximæ ad Septentrionem, est atrum: progredientibus inter Septentrionem et Occidentem, invenitur lividum. Quod autem legitur ad Æquinoctialem, Orientem, et Occidentem, invenitur Violaceo Colore. Quod verò Meridianis Regionibus excipitur, rubrâ procreatur potestate; et ideò hoc rubrum Rhodo etiam Insulâ creatur, cæterisque ejusmodi Regionibus, quæ proximæ sunt Solis cursui._ §\. 10. In specie verò de _Africanis_ mentionem injicit _Nierembergius_ (de Mirac. Terr. promissæ cap. 93.) illarum Tincturam punicam, aut quasi-Violaceam, emergere. Et _Tyriæ_ præsertim (unde Ostrum Sarranum) ab urbe Tyro, vel _Phœniciæ_, â Regione, ubi sita fuit illa Urbs, reputatæ fuerunt omnium optimæ, Fulgorem rubrum exhibentes. De quâ re jam supra, (Annotat. 5. §. 12. et 13.) fusiùs actum est. §\. 11. _Laconicarum_ mentionem à _Plinio_ fieri, _Columna_ noster (cap. 1. §. 11.) annotavit: qui _Ipse_ etiam _Tarentinas_ (in Dedicatione) celebrans, _Puteolanas_ præsertim à Plinio jamdicto laudari ait, et proprium de iisdem judicium fert: (cap. 1. §. 36.) _Capiuntur_, inquiens, _propè Misenum Promontorium, in Puteolano Mari, loco, nunc vulgò Mare Mortuum appellato, ubi Maris æstus non recipitur: Portusque censetur, olim ab Agrippâ et Augusto constructus._ Ubi sequentia subjungit: _Capiuntur etiam toto Maritimo tractu Australi, in Sinu Formiano, olim dicto, nunc Molæ oppidi._ Inque Maris Mediterranei ac Hadriatici locis pluribus capiuntur. §\. 12. Atque sic de _Venetis_ demum quid dicam? Quarum mentionem nî factam viderem à _Philandro_ (ad _Vitruv._ lib. 7. cap. 13.) Ipse simile de iis testimonium perferre possem. Ita verò scribit: _Venetiis quando agebamus, cum Stellâ Pisce attulit Purpuras aliquot Philippus Strozzius, Florentinus, etc. Ex illis contusis Purpuris excepimus Saniem Violaceam gratissimam._ Pluraque Natalia earundem Loca allegata videas apud _Clar. D. Sachsium_, lib. 1. Grammarol. cap. 16. pag. 374. seq. §\. 13. _Tempus_ verò _capiendi_ hoc notat _Heresbachius_ in eleganti suo Libello, Thereutica inscripto, qui annexus est Libris suis de Re Rusticâ, pag. 816: _Purpuræ capiunter post Canis Ortum, aut ante Vernum tempus: quoniam quando fœtificavére, fluxos habent Succos._ Et _Tempus Generationis_ ipsarum censetur Ver præcipuè: quo ut omnia quasi turgent, et multiplicationi sui incumbunt Viventia; ita illæ agminatim congregantur in Mari, ac propagationi sui student. §\. 14. Circa _Generationem_ ipsam hæc imprimis notanda veniunt: Materia; Modus; et Effectus, vel multiplicatio Sui per Ova. §\. 15. _Materia_, ex quâ _Purpuræ_ generentur, _Rondeletio_, post _Ælianum_, censetur _Materia Putrescens_. Huic ab aliis _Limus, Favago_, aut etiam _Saliva_ superadditur. Ex _Limo_ enim (nullâ re ampliùs) in genere Ostreoderma quævis nasci, seria, (quod miror) persuasio est _Kircheri_, lib. 12. Mund. Subterr. Sect. 1. cap. 9. pag. 345. b. _Limum_, vel _Favaginem_, quæ é Limo Terræ et materiâ putrescente orta fuerit, _Nieremberius_ (lib. 6. Hist. Nat. cap. 17.) inculcat. _Aristoteles_ autem hâc ex parte, Veritati accedens paulò propiùs, lib. 5. Hist. Animal. Cap. 15. _Salivam_ conjungit cum _Putrilagine_, citante _Moscardo_ (lîb. 3. Mus. cap. 53.) his verbis: _Nasce_ (La Porpora) _non dalla Congiuntione, ma dal Fango, e da Materia corrotta: nella quale lasciando una Spuma, come Saliva, ivi moltiplica, come scrive Aristotele._ Et ad Salivam _Scaliger_ quoque, de Subtil. (Exerc. 4. sect. 17. nî fallor) provocat. §\. 16. Per quam undecunque etiam ex Purpurâ deductam, certè tamen _Principium aliquod Seminale_, animalculis istis _Proprium_, subtilis naturæ, in spumeo vel Salivali corpore tantisper recubans, meritò intelligimus, sicut Semina reliquorum Animalium, (imò Plantarum) h. e. Auræ Genitales summæ puritatis, subtilitatisque, in vehiculo crasso viscidioreque natura recondidit, ne justo citiùs diffluant, et Specierum, per propria Seminia, propagatio fiat irrita. §\. 17. Quod _Principium Genitale_ Animalium, et in specie Purpurarum, etiamsi cum _Panspermiâ_ Rerum cognationem non levem habeat; imò maximam sui partem ex Sphærâ Universi sit deductum; in _Semine Generali_ tamen illarum, ut _Faber_ (Panchymic. lib. 4. Sec. 5. cap. 14. pag. 503. a.) appellat, propterea minimè acquiescendum est, quia caret Modificato Situ et ordinatione particularum, quibus ad Purpurillam producendam opus est. Quæ modificatio potis ipsi Purpurarum Corpori divinitùs demandata est; et prout organa earum se habent, juxta talem conditionem eorum etiam Character peculiaris toti Oeconomiæ Spermatis imprimitur. Quale quid _Ideas Operatrices_ vocare possemus cum _Marco Marci_, celebri Bohemiæ Medico ac Mathematico, cujus Liber de iis, ex Ingenio sublimi natus, meretur Lectionem. _Petri Johannis Fabri_ modò dicti verba veruntamen adducamus: _Fiunt, et progignuntur Semine Generali, et Spiritu Seminali Aqueo: quod pedetentim Calore Solis in locis peculiaribus disponitur, et animatur in Conchas. Non enim Ova pariunt, nec Semen habent particulare, progignantur, sed Vitam suam habent ex Chaos Aquæ, h. e. ex Spiritu illo Generali, qui Aquis incubat, etc._ §\. 18. _Modus generandi_ pariter, ob quandam obscuritatem, diversam hominibus conjecturam peperit; nec satis liquet, an ad Purpurarum genesin sufficiat sola _Genitalis Humoris Effusio_: vel opus insuper sit _Transfusione_ quadam, et œstro Veneris, inter utrumque Sexum, prægresso. §\. 19. In Simplici _Effusione Salivalis aut Spumei Humoris_ videtur _Moscardus_, ex Aristotele, acquiescere, anteà (§. 15.) laudatus. Cum quo consentit _Jonstonus_ (d. Aquatilib. Exsanguib. pag. 43. a.) dum ait: _Effluit in Terram id, quod continebant. Atque eo in loco Purpurillæ minutæ oriuntur atque concrescunt._ Imò, si exenplum de Ostreis huc quadrat, nec planè de vetitate Historiæ dubitandum sit, (verbis Præclari _D. Wormii_ lib. 3. Mus. cap. 7. pag. 254) _Mirum est, quod refert Petrus Gyllius, Se à Viris non paucis spectatæ fidei accepisse, Byzantinos Ostrea serere; et eorum quasi Lac seminare. Id ipsum enim in Aquam injectum, ad Saxa ima adhærescere, et Ostrea fieri._ §\. 20. Per _Transfusionem_ verò intelligo jacturam Liquoris Spermatici, de Purpurâ unâ (Animali) in alteram. Quod utrum _Affrictu_ fiat, vel _Inosculatione Cornuum mutuâ_, non liquet. _Affrictu_ utique Propagationem fieri, existimat _Freigius_, lib. 33. Quæst. Phys. pag. 1024. scribens: _Verno Tempore mutuo affrictu Lentorem cujusdam Ceræ salivant._ Quorsum refer, quod ipse _Autor_ noster (de Purp. cap. 1. §. 20.) profert. §\. 21. _Effecta Generationis Purpurarum_ sunt vel proximè, _Ova_; vel ultimò, Individua cultiora ipsa, in quibus Species propagetur, aut _Purpurillæ_. §\. 22. _Ova_ quidem _Purpuris_ denegari, modò (§. 17.) ex _Fabro_ percepimus: sed benigniores simus in admittendâ aut explicandâ Voce Ovi. _Ovum_ Doctoribus in Anatome nostris hodie est, quævis Genitura (etiam recentissima) quam Membrana ambit; orta, ut mihi videtur, ex necessitate materiæ, sicut pellicula Pulti obnascitur, quod calor particulas viscidas in vaporem non potuit redigere. Unde Humor genitalis intra Membranulam magis magisque elaboratur, irritato ibi Spiritu Architectonico, à vicinis Caloribus, ut alia occasione dixi. Perindeque est, sive Ova extra Uteros ponantur, sive non; magna sint, aut parva; conspicua, aut inconspicua; et Salivali Spumæ interdum innatantia; cortice duriusculo vestita, aut minùs; rotunda vel Ovalia aliquandiu maneant, aut ob flexibilitatem laxitatemque genitalis suæ Membranulæ, et directionem peculiarem sui Spiritus, statim Spirales quasdam convolutiones exordiantur; cujusmodi _Ovis Spiralibus_ Cochlearum aut Limacularum corniculatarum, recentissimisve Eorundem Fœturis, aliquot millies millenis hinc inde conspersa, tanquam nive aut grandine, videre est passim in littore Maris Balthici, Folia Quercûs Marinæ; ut imprimis Eclenfordæ, tribus abhinc Milliaribus, notavi. §\. 23. _Purpurarum_ Ova vel Semina itaque aut Spumam earundem prolificam, similiter in Vado Scopulis et Plantis submarinis puto allini: unde superventu Caloris Radiorum Solarium, per angulos acutos ex alveo Maris resultantium, Calefacientiumque ibi hærentia Corpora potiùs, quàm ut indifferenter Frigiditatem insignem locis submarinis debeamus tribuere, cultius cultiùsque efformantur tenella _Purpurillarum Corpora_, et Muricata ipsarum _Species_, lætè conservatur. §\. 24. Quibus hac ratione (citra ullius tamen præjudicium) explicatis; videamus, an et quales _Purpurarum_ sint _Actiones_ reliquæ, quibus Animalis ipsarum Natura clariùs porrò ab oculos ponatur. Eoque censu habentur hæ duæ: _Sensus_, ac _Motus_. §\. 25. _Sensibus_ omnibus non gaudent quidem, cum minor in Testaceis tam his, quàm omnibus aliis, Partium apparatus, Sensuumque numerus plenus ad Vitam iilorum minîmè necessarius sit. _Tactu_ tamen et _Gustu_ pollere, certum est. Et non auderem quidem, cum _Dn. D. Jonstono_ (de Aquatil. Exsanguibus, pag. 43. a.) _Odoratum_ insuper ipsis tribuere, quo Purpuræ valeant; et ad Escas proin é longinquo accedant: _Visum_ tamen é contrario iisdem non mordicùs denegarim, ob Oculos veluti, in medio cornuum conspicuos, ut ab _Autore_ nostro docemur. §\. 26. De _Motu_ verò paucula ad Capitis hujus 1. §. 34. dicemus. ## Annotatio 12. ### Ad Capitis 1. §. 33. et 34. _De Carnosis Purpuræ Partibus, ac reliquis, intra Testam contentis_. §\. 1. Duriorem _Purpuræ_ Portionem, h. e. Testam, superiùs (Annotat. 9.) ab omni ejus parte ac latere abundè vidimus. Nunc nos ducit _Autor_, ut _Partium_ etiam Molliorum, in Testâ _contentarum_, instituamus scrutinium aliquod, postquam nimirum §. 33. mentionem injecit de _Carne_ illarum, _Cervice_, _Corniculis_, _Oculis_; nec non §. 34. de _Linguâ_, _Limbo gradiente_, vel _Carne_, extra Testarum, inter rependum, prominulâ. Hinc _Carneam Molem_ quasi totam, in genere primò, placet perpendere; inde ad Portiunculas ejusdem, quibus integratur, ordine procedemus. §\. 2. _Carnem Purpuræ_ convenienter _Jonstonus_ (de Aquatilibus Exsangu.) vocat _Musculum_ quendam fortem ac candidum, mediæ Testæ alligatum: nam certè Fibrarum Carnearum Texturâ gaudet firmâ et copiosâ adeô, ut, si citra tales foret, non video, quomodo Corpusculum id, Testam adeò duram, crassam, et tot eminentiis gravem, ferre citra languorem, et sæpiùs supra se à latere ad latus in spiram gyrare posset. §\. 3. _Color flavicans, densis Maculis, ex Cœruleo purpurantibus depicta_, ipsi adscribitur ab _Autore_ nostro, (cap. 1. §. 33.) _aliis exiguis luteis immixtis, præsertim in Cervice_. _Odor_ autem vix ullus, nisi summùm Marinus. _Sapor_ talis, qualis est Turbinatis reliquis; ut Salsum nempe Succum contineat, qui Alvum ducit. Ob _duritiem_ tamen et tenacitatem Fibrarum, Ventriculo minùs convenit, concoctuque difficilis est. Ac fuisse Priscis in Cibo, Scriptorum autoritate constat: _Martialis_ præsertim; cujus Distichon hoc _Columna_ tum Cap. 1. §. 23. tum alibi proinde recitat: _Sanguine de nostro tinctas, Ingrate, Lacernas_ _Induis: et non est hoc satis; Esca sumus:_ ac hodienum Mensis inferri ab Italis suis, idem _Columna_ l. d. §. 36. 37. memorat. §\. 4. _Temperamentum Frigidum_ et humidum vulgò iis tribuitur: sed si balsamicorum aut nerveorum quasi Spirituum copiam, quâ tota Purpuræ Moles carnea vivaciter agitur; si Sanguinis item haut pauci manifestam præsentiam; si vim nutritivam aut medicam etiam contemplemur; _Calidius_ potiùs existimandum erit. Potestque de _Viribus medicis_ illius, antè-laudatus _Jonstonus_ legi. §\. 5. In specie, sic eandem liceat velut dirimere in _Partes_: ut nempe harum pleræque _Solidiusculæ_ quidem sint; _Fluidiores_ veruntamen etiam aliæ. _Solidiores_ porrò divido, in _Carnosas_, et Proprii generis. _Carnosas_ nomino, _Limbum_ gradientem; in eoque _Fauces vel Os_; _Caput_; in eoque _Cornicula_; et _Cervicem_; cum _Linguâ_. _Proprii_, aut ab his distincti _generis_, videntur esse, _Oculi_; _Ventriculus_; _Mesenterium_, _ac Cor_, cum _Hepate_ et _Papavere_ (si quæ horum sunt): præcipuè verò quæsita olim tot laboribus, tantoque precio redempta, Purpurei Laticis proma conda, _Vena_. Cujus _Sanguis_ demum, cum _Salivâ_, et _Succo_, ad _Partes fluidiores_ pertinent. Quæ omnia distinctim jam clariora fient. Tamen breviter. §\. 6. Ad _Limbum gradientem_ itaque quod attinet; per eum hîc intelligitur inferior illa, majorque Carnis pars, quæ extra Testam emergens, et per iteratas Expansiones Contractionesque sui immediatè tangit, et lambit superficiem Corporum, per quorum Plana fertur. _Limbumque gradientem vel repentem_ placuit dicere, ad distinctionem ejus à Limbo Purpurarum alio, qui se ipsum movendi, vim nullam habet, h. e. Limbo duro Testarum; prout de utroque, et quidem aliquantò pleniùs, infrà in _Lexico Ostracologico_, sub voce _Limbus_, actum est. §\. 7. _Fauces vel Os_ in anteriore Limbi jam dicti parte quadam situm, foraminequo rotundo pervium est; quâ parte nempe Purpura Scopulis adhæret, Lapides arrodit, ut _Wormius_ loquitur, et in _Stomachum_ exugens Liquamen nutritium demittit, quo scopuli sub Mari oblinuntur. §\. 8. _Capitis_ Turbinatorum notationem in _Lexico_ item abundè declaravimus. Speciatim verò _Purpuræ_, cartilagine umac durum _Wormius_ jam-dictus tribuit, lib. 3. Mus. cap. 8. pag. 258. §\. 9. _Cornua vel Cornicula_, parum aut nihil obscuritatis habent; imprimis quod in _Lexico_ identidem huic Voci explicandæ satisfactum sit; quò _Lector_ benignus remittitur. Limacum modo illa attollit, iisque iter pertentat; et ab illis differt saltem in hoc, quod Oculos non in summo eorum exsertos, sed circa medium infixos habet. §\. 10. Regio capitis illa, quæ proximè post Cornicula est, _Cervix aut Dorsum_ Carnis appellatur: quam maculis diversicoloribus variegatam, et exiguis luteis præsertim ornatam, notat in præsenti §. 33. Noster _Autor_. §\. 11. _Linguam Idem_ (§. 34.) describit quidem, et notanter ait, illâ Aquam fistulæ modo exspuere, _Se Vidisse_: in Icone tamen non expressit; et concipienda forsitan talis erit, qualem cæteroquin (servatâ proportione Animalculi) exhibet cap 4. in hâc Parvi Buccini Figurâ: [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/004.png) In Purpurâ sanè _Longitudo_ Linguæ planè Digitalis tribuitur ex _Plinio_, lib. 9. c. 36. dum ait: _Lingua Purpuræ, digitali longitudine, quâ pascitur, perforando reliqua Conchylia._ Unde Proverbium: Purpurâ voracior. §\. 12. Illamque _Rondeletius_ firmam torosamque concedit, et Promuscidibus Muscarum, quæ inter cornua sunt, comparat; sed tam duram esse, ut _Testas perforet_, rectè negat; _Rostro id fieri_ addens, et quidem _Verisimiliûs_; quæ _Dn. D. Jonstoni_ Epicrisis est. Sed, quoad posterius hoc, fallitur uterque. §\. 13. _Rostro_ enim id fieri, impossibile est: quia 1. Obtusum maximè illud est: 2. non simplex, sed geminatum ferè: 3. fragilius Testâ perforandâ, Præsertim Ostreæ. 4. Repandum, non rect-acutum. Et 5. quod maximum, ubi est maxima illa externa vis, quæ requireretur, ad Testam adeò gravem, magnam, irregularem, minusque acutam, in actu Terebrationis creditæ, et suspensam ritè tenere in æquilibrio, et circumagere fortiter, et circumagendo simul in Solidum aliud, pressivo modo, agere. Habet etenim Terebra Vim Serræ et Cunei. Cuneus verò vim Mallei et Plani Inclinati; ut _Mechanica_ nos docet. Unde Pignore in medium posito, præsumerem vincere, si vel forti et agili manu aliquis, Purpuæ Testam assumeret, et Rostro ejus terebrare tentaret Testam Ostreæ; non succesurum. §\. 14. Quin aliter paulùm _Plinii_ verba sunt capienda, explicandaque non de _Terebratione_ aliquâ rudi ac violentâ unius Solidi ab altero Solido, (à Purpuræ Rostro; aut Linguâ valdè durâ) sed quod Purpuræ Linguâ suâ, tanquam instrumento oblongo, stricto, et exploratorio, Rimas hiantium Ostrearum, aliorumque Conchyliorum, pervestigent primum, hinc damnosâ sibi Escæ spe, intrò se, in easdem recipiant, et à claudente Conchylio se, detineantur, ut tumefactam ibi, non possint retrahere. §\. 15. Unde Artificium, Purpuras ope Ostrearum capiendi, enatum jam supra (_Annot._ 11. §. 5.) ex _Heresbachio_ deteximus; cui suffragatur _Sandysii_, Angli, Relatio, quæ exstat in Ejus Itinerario, Germanicè reddito, (ubi de Tyro agit) pag. 465: _Die Zunge eines Purpur-Fisches ist ungefehr eines Fingers lang, und so spitzig und kurtz, daßer damit eine Austern-Schale auf brechen kan, welches auch die Ursach ist, daß er gefangen worden: denn die Fischer fulleten ihre Reusen damit, die sie in den Grund des Meeres sincken liessen. Wann nun der Purpur-Fisch darzu kam, steckete er seine Zunge darzwischen ein. Wann er nun die Austern heraus ziehen wollen, ward er durch das geschwinde zuschlüssen ihrer Schalen fest gehalten, daß er sie nach sich ziehen, noch so nahe beikommen konte, sie zu öffnen_. §\. 16. _Oculorum_ Purpuræ descritiponi, à _Columnâ_ ipso, (cap. 1. §. 33.) accuratò propositæ, quæ addam, non habeo, nisi, quod illorum mentionem aliam etiam facit _Severinus_ in suâ Zootomiâ (part. 4. pag. 350.) sed, dum dicit ibi, _longo tubulo esse impositos_, tam facilè aliquis posset ex his verbis colligere, Purpuras Oculos suos gestare in summo vel Extremo Cornuum; quàm in Medio eorundem: id quod _Columna_ multò diligentiùs ac distinctiùs expressit. §\. 17. _Ventriculum_ verò etiam vel _Stomachum_, cujus jam paulò antè (§. 7.) mentionem brevem ingessimus, quique faucibus ferè contiguus est, cum appendicibus depingit (nisi modò in Anatome valentiùs illum expanderit) Idem, quem dixi, _Severinus_: ac _Mesenterium_ prætereà illis tribuit, simile Lacertæ vulgaris. Fides sit penes Autorem. §\. 18. Item _Cor_, quod Ervi magnitudine sit, ipsi adscribunt Zoologi aliqui; quod alii contra habent pro _Hepate_, dicuntque viscidulum esse, lentore tenaci præditum; et _Papaver_, Græcè Μήκων, ab _Aristotele_ vocari, ad cujus latus Purpureus Mucus appareat. Est Palato gratius Carne, aut reliquis Purpuræ partibus. Scripsitque _Athenæus_, citante _Jonstono_, copiosiùs alere: at magis etiam Scillam sapere. Imò _Wormius_ Autor est, si quis copiosiùs eo utatur, Bilem Nauseamque procreare, atrique humoris copiam. etc. §\. 19. De _Venâ_ verò agetur inferiùs, in eâ ad _Columnam_ Annotatione, ubi de Porphyropœiâ, vel Purpurificio, sermo instituetur. Deque _Sanguine_, Succo, vel Muco Purpureo ibidem tractabitur. §\. 20. De _Salivâ_, quâ Purpuræ madent, sicut Turbinata quælibet alia, quâque superficiem Corporum oblinunt, per quam serpendo feruntur, puto rem esse vulgo notissimam. Per _Succum_ verò quatuor possunt intelligi: 1. Humor in Concavo Testæ dinatans, compositus velut ex salivali humiditate, resolutâ ibidem, et Aquæ marinæ haustæ partibus. Unde trahenda huc mihi videntur verba Autorum, qui Purpuras continere Succum Salsum, alvique ductorem, ajunt. 2. Salivalis jam-dicta humiditas. 3. Humiditas interna, balsamica, nutritiva (et quidni Genitalis etiam?) in ipsis Fibris carneis. 4. Cruor vel Mucus purpureus, de quo jam (§. 19.) dixî. ## Annotatio 13. ### Ad Capitis 1. §. 34. _De Actione iterum Purpuræ potiore aliquâ, vel Motu_. §\. 1. Ne longè nimis excresceret _Annotatio 11._ superiùs proposita; à fine ejusdem rejecimus huc, Considerationem Actionis _Purpurarum_ maximè nobilis, vel _Motûs_. Qui est vel Totius, vel Partium. §\. 2. _Tota Purpura Movetur_ Serpendo paulatim, ut Turbinata reliqua; suo domicilio tamen, vel Testâ, non egreditur, nisi ultra dimidium; nam intùs fixa hæret. In quo opere hæc duo, ut sic dixerim, in Testam beneficia redundant: 1. ut Lîmbi ipsius increscant quotannis, et tota Volutæ concameratio major fiat: 2. ut vi Volutationis istius Carnosæ, Testa transportetur de loco uno ad alterum, per modum Circumactionis. Quam his verbis describit _Columna_ Cap. 1. §. 34: _Testam aliquando gaudet circumagere, illam in totum extollens, corpore in basis modum ad hoc elato_. §\. 3. _Modus Volutandi_ successivis aut alernantibus Dilatationibus partis carnosæ in Limbos diductos, et Contractionibus _undosis_ ejusdem perficitur: ex quo non obscurè arguere licet _Motum_ quendam _Succi_ innati _Circulatorium_, periodico suo ingressu tubulos aut fibras carneas, turgescere ac iterum detumescere facientem, ita, ut dum superior aut anterior pars tumet, opposita ei fiat flaccida; et contra. Dum Purpuræ intra Testam ac Operculum latent in Hyeme, verisimile est, motus illos humoris balsamici aut plané cessare, aut illud, quod omnium subtilissimum est, subtilissimæ auræ instar, citra magnam Carnis inflationem, partem Carnis unam post alteram, reciprocè perambulare. §\. 4. Sub _Motu Partium_, Agîtationem Corniculorum intelligo, et Ductionem Aquæ. Ex quibus ad _Vibrationem Corniculorum_ quod attinet; præter contractiones retractionesque illorum, in Cochleaceo genere quovis conspicuas, vulgòque notas, hoc imprimis peculiare Purpuris _Columna_ noster ait esse, quod, ut in §. 33. refert, 1. Oculos non in summo, sed medio insculptos habeant: 2. incurvare cornicula illa, supra sedem oculorum, non rarò, ad specialem horum defensionem soleant. Unde Fibris tàm rectis, quàm circularibus constare, conjectura non planè ociosa in medio relinquitur. §\. 5. Et _Ductionem Aquæ_ h. e. sorbitionem ejusdem, redditionemque iterum, vel explosionem congruam, Natura videtur ad Commodiorem Earum Nutritionem excogitasse; minimè verò _augendi ponderis_ gratiâ. Cur enim Purpuræ, ut graviores fiant in Aquâ, Aquam sorbeant? Nullum Elementum in propriâ Sede gravitat. §\. 6. Tum et _Vocem emittere Purpuras_, absit, ut imaginemur; tantum abest, ut statuamus seriò. _Fuchsius_ quidem (lib. 1. d. Comp. Med. eap. 15. pag. 68.) scribit, Purpuras _interdum, flante Vento per anfractus sibilum emittere, ut Tuba videatur_: sed qualis est Scopulis concavis, Urceo, aut similibus rebus, Vociferandi potentia, dum spiritu fortiùs inflatæ susurrum reddunt aut sibilum; talis etiam concameratis Purpurarum Testis est. Hoc est, nulla propriè et per se; quoniam Folle, Fistulâ aut aliis vociferandi organis destituuntur. ## Annotatio 14. ### Ad Capitis 1. §. 37. et 38. _De Purpurariis et Porphyropœiâ, vel Purpurificio_. §\. 1. Ultimum, quod ad hoc Caput l. _Columnæ_ mihi videtur, Notationem aut Commentariolum aliquem mereri; sunt _Infectores, Purpurarii_, et _Porphyropœia_, vel Purpuræ præparandæ antiquum Artificium. Quibus demum peractis, puto, me explicationi _Autoris_ quammaximè satisfecisse. Reliqua Tractatûs sui Capita, sicut secundariò magis, quàm ex intentione principali, ab _Ipso_ adjecta sunt, ob cognationem materiæ: ita non est, ut in iis explicandis prolixiùs occupemur. §\. 2. _Infectorum_ igitur primò mentionem aliquam (§. 37.) ingerit, dum ait: _Ob maximam Fuci Copiam, quem Vulgus Roccella denominant, quo nunc Infectores pulcherrimam Purpuram conficiunt, Sericia inficientes variis Colorum gradibus, minore labore ac impensâ, et maximo lucro, etc._ Ex quibus verbis perspicuè satis colligere est, _Infectores_, _Columnæ_ tempore, aut etiam antiquiore ævo, Purpuræ Confectionem cum lucro æmulatos, dignos haut visos, qui _Purpurariorum_ gauderent titulo; quin velut Officio, sic nomine, fuisse maximè distinctos. §\. 3. Tum et in _Purpurarii_ voce aliqua subesse videtur Æquivocatio, postquam non minùs _Tinctores_ vel Præparatores Coloris illius Regii, quo sensu utitur _Autor_ noster, §. 38. quàm _Mercatores_ aut Negociatores, talem pannum vendentes, hoc titulo gavisi videantur: ac horum sive alterutros, sive utrosque, _secundùm veterem Consuetudinem ab omni munere immunes esse_, Imperator decrevit, (Leg. 7. Cod. de Excusationibus Munerum.) §\. 4. Sed _Porphyropœias_ ipsius negocium hîc imprimis cordi curæque habeamus: dictæ à _Purpurâ_, et _Facio_; unde in Inscriptione capitis hujus consultò etiam _Purpurificium_ appellavi, vel celebre olim Purpuræ, per Coctionem parandæ, magisterium. In cujus descriptione, ut Ordinem aliquem teneam, placet his partibus totam de negocio eo doctrinam metiri, dicendo breviter 1. de Purpuræ Veteris naturâ ac titulis: 2. Inventione ac itetum deperditione: 3. Præparatione Ostri, notâque optimæ Purpuræ. 4. De Purpuræ demum Dignitate, Usu et Abusu. §\. 5. 1. _Quoad naturam ac titulum_; Ratione Substantiæ, _Succus_ convenientissimè dicitur, contentus inter Papaver et Collum, texturâ densâ, colore candidæ Membranæ, quâ ablatâ compressâve, Manum tingi accidit. Ratione Causæ Efficientis, _Sanies_, quasi quæ per modum ac vim Digestivæ in Animalculo Functionis, ad sedem peculiarem Purpuræ, tanquam Sanies in Ulcere, transposita sit. Ratione Materiæ verò _Ostrum_; quo nomine _Vitruvius_ utitur: dictumque de Ostro affatim inveniet Lector suprà, Annot. 3. Ratione Qualitatis, _Flos_, uti Aristotelem, Plinium, ac plures alios vocasse deprehendimus: quem Florem, h. e. Succum aut Sanguinem Purpuræ, vivacissimi Coloris, Plinius in mediis Faucibus stagnare docuit. Ratione Efficaciæ, _Virus_, et velut Contagium aut Venenum; quòd quemadmodum Veneni fermentalis fomes ex minimo spacio vim suam longé lateque exserit, ita Purpurei Succi exigua portiuncula magnam ad Vestes tingendas habuerit vim. Quam in rem plura, si placet, vide apud _Barthium_ in Adversariis, (pag. 478.) ubi _Virus_ pro plusculis rebus, etiam minùs venenatis, adhibitum cognosces. §\. 6. 2. _Quoad Inventionem_; postquam opinio semel invaluit, _Herculem_, aut ejus Amasiam, primò Mortalibus Purpuram monstrasse, ut superiùs (_Annot. 5._ §. 13.) dictum est; postmodùm in viscera Purpuræ frequentiùs fuit itum: traduntque Autores, Succum non in demortuis, sed recentibus esse quærendum, et extorquendum citò ex iis; aliàs vix inveniri. §\. 7. Imò Tincturæ istius parandæ usus planè iterum _interiit_. Cujus rei causam _Cardanus_ (d. Subtil. lib. 4. pag. 240.) ignorare Se ait: _Nierembergius_ verò (d. Miraculos. Terræ prom. cap. 93.) causam existimat esse hanc, quod Turcæ ac alii Barbari, Syriam, in quâ Purpura reperitur, occuparint. Quasi verò vel Italiam etiam occupassent, Purpurarum captu itidem non ignobilem; vel in ipsâ Syria hodie Fastus et Avaritia non æquè etiamnum, ac in Europâ nostrâ, regnet, Orientalibusque Ingenia deficiant, aliquid, unde ditescere possint, inveniendi, vel aliorum ibi Inventa utilia, altiùs altiùsque evehendi. §\. 8. 3. Ad _Præparationem_ verò quod attinet; illam, ni fallor, _præcedebat_ hoc, ut scil. 1. _Confringeretur Testa_: 2. vel quomodocunque _Exemptioni Venæ_ aut Animalculi totius, opera daretur. §\. 9. _Confractio Testæ_, _Uno ictu_ Lapidis fieri debuit, ut gradum Tincturæ desiderabilem Purpura servaret. Secùs; Animal dolorem non diu sustinuisse traditur, quin amisisse Colorem, ut iterum legimus apud _Nierembergium_; eò quòd per dolorem vel Sanguinis meliores partes Purpura evomat, vel Spiritus dissipentur ac distrahantur, (et Latex balsamicus nativo suo lumine vitietur) vel Succus, (velut sideratione quadam) in universum Corpus diffundatur, atque è Venâ evanescat. Unde agili manu, ictuque simplici opus fuerit; et hominum, celeri ac valido impetu succumbentium _Mortem_ non aliunde, quàm ex hoc ipso deductâ similitudine, _Purpuream_ appellari, Doctissimus _Watsonius_ (part. 1. Theatr. Variarum R. tit. 1.) autor est. §\. 10. Et _Modum Exemptionis_ sic describit _Vitruvius_, lib. 7. Architect. cap. 13: _Ea Conchylia cum sunt lecta, ferramentis circa scinduntur: è quibus plagis Purpurea Sanies, uti Lacryma, profluens, excussa in Mortariis terendo comparatur; et, quòd ex Concharum, marinarum Testis exitmitur, ideò Ostrum est vocitatum_. §\. 11. _Ipsa Confectio Ostri_ dein sic fiebat, præeunte iterum nobis _Nierembergio_: Coquebatur Sanguis cum Venâ, priùs aperta, in Vasis vel Lebetibus plumbeis, (adjectâ tamen Aquâ) modico vapore, et longinquæ _Fornacis_ cuniculo, (aut moderato Ignis gradu) Inde splendidus ille, et quasi intermedius inter Rubrum et Nigrum, Color eliciebatur, qui Caryophylli est. Deque _Purpuræ Fornace_ jam-dictâ confer _Libavium_ Vol. 2. Alchem. part. 1. pag. 161. Nec _Despumatio_ lenis ab hoc ipso Porphyropœias molimine est excludenda; præsertim si Calor fortè intensior fuerit. §\. 12. _Præparationi demum successit_, proximè quidem ipsa applicatio Purpuræ ad tingendum, videl. Pannorum, Lanæ, aut Serici in eandem _Immersio_; longiùs verò aut longissimè, _Nota Probitatis_, quæ in duobus quæsita est: 1. ut Maculam non relinqueret; ita enim _Nierembergius_: _In Italiâ_, inquit, _discernunt veram à nothâ, per Oleum, Filo Serici Purpureo affusum. Si enim relinquat Maculam, Notha judicatur; sin minùs, Legitima_. 2. ut diu Durabilis esset, et perennaret. Purpurâ enim infectæ Vestes, si _Barthio_ (lib. 22. Adversar. cap. 20. init.) credimus, nequaquam elui poterant. Quorsum trahit Locum _Esaiæ_ cap. 1: Καὶ ἐαν ἁι ἀμαρτίαι ὑμῶν, ὡς φοινικῶν ὡς χιόνα λευκανῶ: quasi illud alioqui factu sit impossibile. §\. 13. 4. de _Purpuræ_ tandem _Dignitate_, _Usu_, et _Abusu_ annecti possent multa: Sed tempus aliquando est, in Negocio circa Caput 1. _Columnæ_, Vela verborum contrahere, et residuam hanc partem doctrinæ evolvere parciore manu. §\. 14. _Dignitas Purpuræ_ antiquo ævo omnium maxima semper exstitit, et _Precium_ Margaritis æquale, utex _Plinio_ discimus: ex quo etiam hoc Elogium inculcat _Columna_, initio statim Dedicationis Purpuræ suæ ad _Cardinalem Sannesium_, dum ait: _Quanti olim et Usûs et Precii Purpura fuerit, Amplissime Cardinalis, vel solus Plinius Historiæ suæ Naturalis Libro nono nos docere poterit, cujus hæc conceptu sunt Verba: Nepos Cornelius, qui divi Augusti Principatu obiit, Me, inquit, juvene Violacea Purpura vigebat, cujus Libra Denariis centum venibat; nec multò post Rubra Tarentina._ Quam rem aliquantò clariùs exponit _Polyd: Virgilius_ de Rer. Invent. lib. 3. cap. 6. §\. 15. De Usu enim Purpuræ apud _Romanos_, modò dictus _Virgilius_, ac in specie, quibus illam ibi gestare licitum aut non licitum fuerit, _Alexander ab Al: et Vinnius_ ad Instit. Juris (pag. 144.) nos informant. Intellige, vix nisi Imperatoribus, Regibus, Consulibus, ac Magistratibus, aut aliàs lautioribus; quorum Vestes, et Juvenum nobiliorum Prætextæ, ostentatione aliquâ Purpuræ luxuriabant. §\. 16. Hæc, inquam, non minùs in _Imperatorum_ Paludamentis, Togâque _Triumfantium_, ut est apud _Juvenalem_, quàm Calceis utrorumque fulguravit; utut tales etiam gestare Mulieribus in usu fuerit. Deque Purpurâ Militari videri _Meursius_ potest, in Mantisâ Libri de Luxu Rom. (pag. 28.) de Coccineis verò Imperatorum Calceis videatur _Nigronus_ (de Caligâ Veter. pag. 188. seq.) ac de Calceis eorundem Purpureis, et Cothurnis, simili Fulgore superbientibus, _Balduinus_ de Calceo Vet. pag. 94. 151. 184. §\. 17. Nec convenientiorem _Regibus_ Habitum, quàm Purpureum, tanquam illorum Personâ dignū, _Virgilius_ innuit, de _Didone_ partim, partim ac aliàs, de Rege _Latino_, canens. Et imprimis Consulibus ac _Magistratibus summis_ familiarem fuisse, _Prudentius_ in memoriam revocat; et tropo eleganti jam pridem _Claudianus Ovidiusque_, Purpuram pro Magistratu posuerunt: quale quid supra etiam (Annot. 2. §. 3.) monuimus. Neque apud Romanos solûm Purpura, Regius Habitus habitus est; sed apud alias Gentes etiam: aut Regum Amicis per singularem indulgentiā concessus. Cujus rei Exemplum in _Sacris_ habemus _Dan. 5._ v. 29 _1. Maccab._ 10. v. 20. Deque purpurato Rege Persarum, alicubi tractat _Herodotus_. §\. 18. Adhæc apud Romanos _Lecti_ quoque Purpurâ instrati, ut ex _Claudiano_ et _Martiali_ discimus. Imò _Fasciæ Puerperiales_ penes Illustres Personas, tinctæ Purpurâ, ut nos docet _Celeb. D. Th. Bartholinus_ de Puerper. Vet. pag. 36. Quidque sit aut fuerit, in Purpuris Imperatorum nasci, _Barthius_ adiri potest, in Adversariis, pag. 2383. §\. 19. _Libros_ item Purpurâ ornatos, apud _Martialem_, ex Ejus Locis aliquot colligere est. Eratque _Encaustum_, Atramenti genus Purpurei vel atri, quo Imperatores utebantur, Privilegiis et Epistolis, vel Decretis subscribendis: quod aliis omnibus, sub pœnâ Rebellionis, erat prohibitum, ut ex _Pancirollo_ refert _Nierembergius_ sæpe citatus, ex _Nicetâ_ unam atque alteram Historiam adducens. Dictæque sunt Literæ, Pigmento tali scriptæ, Literæ Rubricatæ, Literæ Regiæ, Subscriptio Imperatoris, Divina Manus, Sacra Annotatio, etc. §\. 20. Et _Encaustum_ ipsum, ab Inurendo: (Κάυω Græcè) unde _Uriculum_ dici Latinè, _Watsonius_ (Theatr. Var. Rer. part. 1. Tit. 2. pag. 3.) memorat. _Encausticeque_ ipsa Ars, quâ pictura antiquitùs inureretur: cujus Materiam quidem, quomodo hæc pararetur, describit _Nierembergius_; Inurendi Modum verò hodie ignorari, _Ludovicus Demontiosius_, in Erudito de Picturâ Commentario (Architecturæ _Vitruvii_ annexo) rectè admonet. Fuitque postmodùm _Encausti_ vox latiùs extensa, ut hodie Atramentum quoque, et omnem liquorem Scriptorium denotet. Unde Encaustum album, Flavum, Roseum, Nigrum, etc. apud _Nerum_ (de Arte Vitrariâ) describi videas. §\. 21. Nec aliud sibi vult vox _Inchiostro_ apud Italos, denotans quidem _Atramentum_, quo communiter scribimus; sed corruptim certissimè est ex _Encausti_ voculâ enatum. Et de _Chalcographorum Encausto_ sic scribit diligentissimus _Sachsius_: (Ampelogr. lib. 2. sect. 9. cap. 1. p. 582:) _Refert Baccius, de Vino lib. 1. c. 21. ex Fæce Vini combustâ fieri Romæ Encausti genus, dum exsiccatas Fæcis placentulas comburunt, donec inflammentur in totum, subinde in Aquam conjicientes, unde albicantem supernè cinerulam abluant; reliquum, exstincti Carbonis instar, contundant, molantque cum Porphyrite Lapide, ac cum oleo nigrum malaxantes, parent Encaustum optimum, ad Tabulas æneas exprimendas_. §\. 22. Sed hæc de Encausto quasi obiter, occasione _Purpuræ in Libris_. Imò _Sacro_ etiam _Cultu_ quasi affectam Purpuram, licet colligere ex Carmine Veterum; quorum aliqui _Junonem, Venerem_ alii, vel ipsam etiam _Proserpinam_ Purpurâ indutam (in Versu, in quo quidvis licet, quod libet) concelebrarunt. Vel citra Poëma etiam, _Trabéa_ (τραβαῖα) Vestis purpurea dicta est, quæ vel Diis sacrabatur; vel Deorum Vicariis placuit; Regibus nempe, ut antè-dictum. De quâ Voce distinctiùs agitur in Thesauro Latinitatis, _Clar. Viri, Andr. Reyheri._ Deque _Purpurâ_ tam _Mortuorum_, quàm Mortuos _Lugentium_, videri potest _Kirchmannus_, de Funeribus Romanorum. §\. 23. Et jàm pro declaratione Expositionevè Capitis l. de Purpurâ Autoris nostri, _Columnæ_, restat ampliùs nil, quàm ut _Abusum_ etiam _Purpuræ_ aliquem, lineolis duabus tribus intimemus. Quem duplicem facio: _Luxuriosum_ unum; _Contumeliosum_ alterum. §\. 24. _Luxuriantem in Vestibus Purpuram_ omnis Romana nobis abundè suppeditat Historia. Cui alias adde Exemplum illius Divitis apud _Evangelistam Lucam_, et ea, quæ hanc in rem doctè affert _Barthius_ in Adversariis, pag. 2521. et pag. 2522. §\. 25. Quantumque ad _Contumeliam_: hâc utique SALVATOREM perspicuè afficiebant Milites, Purpurâ Ipsum induendo, et malitiosè dicendo: SALVE REX JUDÆORUM. ## Annotatio 15. ### Ad Capitis 12. §. 5. _De Conchâ Gibbosâ lapideâ, et Buccino lapideo Columnæ_. §\. 1. In antecedentium Contextu aliquo jam-dictū est à me, quare minimè opus habeam, ritè saltem explicato Primo _Columnæ Nostri_ Capite, tanquam primariò et ex professo agente de Purpurâ, in reliquis explicandis, similem operam navare, tanquam secundariò ferè, et occcasionaliter magis ab _Illo_ annexis. §\. 2. Quapropter misso Secundo, Tertio, et sequentibus Capitibus, ad _Duodecimum_ ut strictim me convertam, occasionem mihi dant Verba Capitis ejus terminalia hæc, postquam nempe de Conchis Anomiis rarioribus, Vertice Rostrato, actum fuerat: _Huic similem, majorem multò, Lapideam, depinximus in Primâ Parte, nomine Conchæ Gibbosæ_. Per hanc Primam Partem verò intelligit _Observationes Aquatilium et Terrestrium Rariorum_, ubi Concham istam Gibbosam Lapideam describit, suâ manu æri incisam; iconemque ejus affert hanc, quam Ligno sculpi dein procuravi: [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/028.png) Verba ipsa verò piget, quod simul transscribi non curaverim, vel quod transscripta perdiderim. §\. 3. Interim invenio, ex Earundem _Observationum Capite 22._ Descriptionem _Buccini lapidei_ me notasse. Quæ quidem ad Concham istam Gibbosam, utpote Bivalvem, non pertinet; nam _Buccinum_ est de Genere Univalvium Testaceorum: quia tamen et ipsum _Lapideum_ dicitur, ab eodemque _Autore_, rarò in Bibliopoliis reperiundo, describitur, ex quo olim descripsimus, quicquid ad Ostracologicæ suæ de Purpuris Doctrinæ partes facere visum est: ideòque Lectori non grave erit, hæc _Laudati Viri_ verba, Annotationi huic inserta, benignem ferre. §\. 4. Hunc in Modum itaque verba sonant: _Lævis est, oblongaque Testa, orbibus parum inferiores superantibus, ob illorum rotunditatem, numerum, et parvam incumbentiam: non enim inferiores à superioribus nimis occultantur, ut in aliis observatur, quibus non paulatim, sed statim in acutum desinunt, ventriosi cum sint. Differt ab aliis, quod inferior orbium pars incumbens aliis, limbum exprimit planum, inferiorem Orbem coronantem. Octo definitur anfractibus, se in acutum desinens, brevique rostro alterâ parte est. Marinam huic similem testam, sed non eandem habemus, magis ventriosam, eodem modo inferiores orbes limbo coronantem, colore vario; cinereo flavente ac albicante, parum oblongiore Rostro, nec recto. Neapoli frequens in Scopulis: longitudine quatuor pollices æquat._ Hæc _Columna_. Ex Cujus Observationibus pluscula alia porrò conferri poterant. Sed esto tandem hîc **Annotationum** in Purpuram Columnianam _**Finis**_. _NB. Ad replendum vacuum Spacium:_ Locus LIBAVII, de FORNACE Purpurariorum, cujus superiùs (Annotat. ad Cap. 1. §. 37. et 38.) mentio facta est, exstans Parte 1. Com. Alchem. lib. 1. cap. 31. pag. 161. ita se habet: Resistendum hîc nonnihil est, et in officinis Infectorum et eorum, qui colores parant, contemplandum Fornaces cuniculatas, seu in quas per cuniculum agitur calor, aut ignis additur. Plinius lib. 9. cap. 38. scribit: _Venam Purpuræ, addito Sale triduo maceratam, fervere in plumbo, modicoque vapore torreri, affusâ aquâ, et ideo longinquæ fornacis cuniculo_. Quæ ratio hujus fornacis fuerit, inquisivimus etiam in Epistolis, et proposito balneo et sicco calore ansam dedimus ingeniis, et cotem porreximus, cui affricta nonnihil acutæ inventionis ederent. Sed relicti hactenus sumus, cum non libenter sese demittant in Sordidas fornacariæ disciplinæ tenebras, ne quid inquinamenti trahant. Nos sordidati, atratique jam pluribus furnis, non pigebit denuo perreptare Infectoriam, et resorptum os bolum hunc ruminare. Inter omnes fornaces, quarum nobis succurit species, nullam invenimus aptiorem ad istam cuniculatam formam, Acediâ. Revera enim hæc in se accenso ignis calore non fruitur, sed aliis à latere positis ministrat, in quas immittit Spiritum calidum, latere pertuso in cuniculi formam successumque. Tales sanè cuniculos dicimus, cum à latere adiguntur ad aliquid inferendum subducendumve cavi, tanquam ab animali cuniculo, vel gliribus facti. Sed cum longinquæ fornacis cuniculum nominet Plinius, oportet nos non tam brevem constituere, et labra labris proxime jungere, verum collum quoddam interjicere, per quod labens calor ed cortinam plumbeam perveniat debilior. Id dupliciter fieri potest: vel in eodem plano, vel foco inferiore et subterraneâ in cryptâ; sed cortinâ in officinæ pavimento collocatâ. --- ## Doctrinæ de Testaceis, #### In Ordinem congruum redactæ ### _Specimen, Tabulis aliquot_ #### Comprehensum; et non minùs connexum cum editis Annotationibus in Columnam ## De Purpura, #### Quàm cæteroquin inserviturum facilè #### Ad Conchylia, et Testacea reliqua, in Conclavibus Principum, ac aliis, Recte Disponenda, cum brevi ## Dictionario Ostracologico, ### De partibus Testaceorum, #### _Autore J. D. M. Med. D._ --- ### _Lectori Benevolo._ Ad differentias Testaceorum à Summo aliquo Genere, ad omnium ima exempla, vel Singularia, methodicè ducendas sic, ut fundamenta distinctionum citra ullam interruptionem doctrinæ per meras Dichotomias, expressè positas, vel facilè eliciendas, procedant, et non facilè possit monstrari Testaceum aliquod, cui locus et statio sua quasi, jam non sit intra Methodicam istiusmodi Tabulam præstructa; ad Laborem, inquam, hunc nemo Autorum hucusque, quod sciam, efficaciâ ullâ Se composuit; quod veruntamen non tàm Ignorantiæ illorum, Ignaviævè, quàm mirandæ Conchyliorum, quæ pasum occurrunt, Varietati, et in varias, Vitæ magis necessarias, distractis Illorum curis tribuo. Sed, si omnes ita cogitare vellemus, quistandem dissipatæ in mille lacunas Doctrinæ Ostracologicæ ferret auxilium, ad quam exornandam non minùs, quàm prædicanda Magnalia DEI cætera, tenemur? Itaque quò indigestius hucusque in Libris Zoologorum selectis, et tantum non Canonicis, sensi Chaos, et aliquoties Ipse etiam (horis vacantibus) ob suscepti sine successu laboris perplexitatem, indignabundè quodammodo à frustra quæsito ordine digressus sum: eò fervidiùs mihi succrevit desiderium, post sæpe mutatas, atque iterum permutatas privatim Testaceorum meorum Coordinationes, utut plerumque anteà mihi relinquerent in animo alios aliosque scrupulos; tandem eò penetrandi, ut inexplicabilem hucusque visam, Testaceorum Varietatem, tali includerem Tabulæ, qualem (ob paginarum augustiam) in Tabellas plusculas discerptam, nunc sisto hîc: et sisterem certè stipatam subdivisionum subdivisionibus pluribus, nisi (nunc quidem) monstrandi genuinam doctrinæ sedem, circa Testas à Columnâ (lib. d. Purp.) allatas præsertim, potior cura esset. ### Ostracologiæ in ordinem redactæ Tabula 1. [_referenda ad Annotat. 9. §. 4. in Columnæ Librum de Purpurâ._] Testæ vox, prout Naturalibus Rebus tribuitur, et inde TESTACEA Animalia, (Græcè Ὀστρακόδερμα) dicunter vel 1\. Impropriè, de Rebus, spectantibus ad Viventia: et sunt, e. g. _Clypeus Testudinis_ Marinæ quadrupedis: _Nidus Avium_, seu Congelamen durum, Concavum, Tragacanthiforme, marinis Indiæ Scopulis impactum, in Offam, delicatulis Procis desideratam, resolubile, Germ. Vogel-Nest. _Tubuli Vermium_, ex Limo Maris indurato, seorsim aut super Coralia, Ostreas, Conchas, etc. quibus superincrescunt, exstantes. non-Viventia: _Testacea Petrefacta_: de quibus vid: _Colum. c. 16. §. 5. Nuclei Lapidei_, Testularum Concavo sub Terris conformes facti; falsòque pro Ipsis Testis petrefactis habiti. Qualis est apud _Col. c. 16. Concha Fasciata, Gemmeâ concretione repleta_: hâc figurâ: [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/016.png) [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/017.png) 2\. Propriè: vid. TAB. 2. ### Tabula 2. [_Referenda ad finem Tab. prioris._] Testacea propriè dicta, in Genere Animalium, Pedestrium, sunt; quotquot in Ovis adhuc, putamine duro cinctis, ante exlusionem sui delitescunt. Fœtus nempe Avium omnium: (Vespertilionem si exceperis) et Quadrupedū quorundā, e. g. Testudinis, Crocodili. Natatilium, sunt à Piscibus, Crustatis, et Mollibus distincta, omnium famosissimè dicta, TESTACEA, exstantia vel Confusim: _Testacea varii generis, in Massam compacta Lapideam_ aut Sabulosam: distinctim, Generis vel Incerti aut dubii: qualis videtur esse _Concha Exotica, Vertice muricatim_ (intellige turbinatim) _intorto, Column. de Purp. cap. 19._ Ex contextu enim _Autoris_ præcisè non liquet, Univalvibusnè, an Bivalvibus annumeranda sit? [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/022.png) Certi ac determinati: de quo vid. TAB. 3. ### Tabula 3. [_Referenda ad finem Tab. prioris._] Testacea Certi generis, dividuntur in Univalvia (Μονόθυρα) Orificii [Et Plurivalvia, (Πολύθυρα) vid. TAB. 10.] liberè patentis in [Strictioris: vid. TAB. 4.] Longitudinem, Παραλλήλως, _Penicilli Marini_: nisi potiùs ad Tubulos Vermium, TAB. 1. notatos, pertineant. Pyramidaliter, _Dentalia_. Latitudinem _Lepades_ vel _Patellæ_, à patendo dictæ: quæ vel [Concha Natatilis: vid. Tab. 4.] veræ, et κατ' ἐξοχὴν _Lepades_ (speciei multiplicis) partim Mediocres: e. g. _Lepas Exotica variegata Column._ de Purp. c. 6. [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/006.png) Parvæ, e. g. _Lepas nova, Myrti Morbus: ibid._ [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/007.png) agriæ vel sylvestres: _Aures Marinæ_: Fulgore _Opalin-argenteo_, foraminibus pertusæ, dictæque _Columnæ, c. 18. §. 3. Aures Veneris_: _nullo_, et fuscæ potiùs: _Aures Marinæ Bellonii_ (lib. 2. Aquat. fin.) nisi potiùs Operculum quodpiam sint. ### Tabula 4. [_Refer ad Terminalia Tabulæ prioris._] Testacea Univalvia, Orificii [Vid. TAB. 3.] Liberè patentis in Longitudinem Latitudinem: _Lepades_ _Concha Natatilis_ Νηριτώδης _minima, Persicæ dictæ Recentiorum congener, Column. de Purp. c. 18._ [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/019.png) Strictioris: vel Sine Turbine, aut Testæ reduplicatione manifestâ: _Conchæ Veneris veræ_: quarum multæ differentiæ. _iisdē Analoga_ quædā, et Turbinatis accedentia vel planè non: e. g. _Concha utroque latere se colli-exotica, Column. c. 20._ [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/023.png) quadantenus, h. e. ductæ intùs Spiræ vestigium foris aliquod prodentia: _Conchæ et Conchulæ quasi Conchæ Veneris_, (plerumque albæ.) cum Turbine, aut Volutâ spirali manifestâ, _Turbinata_: de quibus vid. TAB. 5. ### Tabula 5. [_Refer ad Tabulæ præcedentis finem._] Turbinata distribuenda videntur summè, in Ventre carentia: qualis est præsens _Voluta, utrobivis aperta_ (lapidea potiùs) _nullibi aliàs descripta_: [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/029.png) Et Ventriosa: quorum aliqua Turbinem suum absorbent, et in se convolvuntur, e. g. _Nautilus Indicus major_, margaritali vel opalin-argenteo splendore: manifestant, in Testæ latere utroque (supernè ac infernè) _Cornicula Lacûs Plœnensis Holsatica_, alterutro saltem (familiarissimè) Ventrem gerentia vel Orbiculatum ac breviorem Ovalem circiter, superficie externâ Inæquali: vid. TAB. 6. Æquali, vel glabrâ. Cochleatum, et limbotenus præsertim ampliatum: vid. TAB. 7. Oblongiorem vel Elongatum: vid. TAB. 8. ### Tabula 6. [_Refer ad terminalia Tabulæ præcedentis._] Turbinata Ventriosa, Turbinis manifesti in alterutro Testæ latere, Ventris sui Ovalis Superficiem Inæqualem habentia, protuberant vel in α\. Apices, aut Processuum exstantium stricturas, formâ _Muricum vel Aculeorum, Muricata,_ Simpliciter talia: Mixtim talia, h. e. vel Muricato-Striata: Muricato-Rugoso-Striata: qualis est præsens _Purpura Column, de Purp. cap. 1._ [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/001.png) errucarum vel Tuberculorum: _Verrucosa_, Simpliciter talia: β\. Mixtim talia: h. e. vel Verrucoso-Rugoso-Striata. Verrucoso-Rugosa: Verrucoso-Striata: Productiones humiliores, per longum latumque Testæ protensas, formâ Rugarum: _Rugosa_ Simpliciter: Mixtim, Rugoso-Striata. Striarum, rectâ deorsum, rectavè transversim, vel obliquè, el cancellatim, reticulatimvè procedentium; Striata Simpliciter: Mixtim; Striato-glabra: aut rectiùs, semistriata, et reliquam partem glabra vocanda: eaque duplicia: vel Fasciâ spiraliter ambiente cincta: non-Fasciata. ### Tabula 7. [_Refer ad lin. penult. Tabulæ 5._] Turbinata Cochleatim, vel limbotenus præsertim ampla et Ventriosa; aut brevius, _Cochleæ_ (tam Marinæ, quàm lacustres, et aliæ), sunt vel Turbine. Compacto, et constipatiore: Volutæ Superficie externâ Inæquali, et protuberante plusminùs in Apices Muricum vel Aculeorum: e. g. _Cochlea Sessilis rubra corniculata, vel 4. processibus repandis, in imo Spiræ ambitu donata._ Verrucarum, vel Tuberculorum. Productiones humiliores Rugarum: _Cochleæ Rugosæ_. Striarum: e. g. _Cochlea Marina Exotica marmorea Columnæ, de Purp. c. 10._ [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/011.png) Æquali vel glabrâ. Distinctiùs emisso, et velut per Sulcum spiralem profundiùs insculptum à prioribus dignoscendæ: limbo Orificii vel α\. Communi, et nihil extraordinarii habente: iterumque in Superficie externâ vel β\. Inæquales, protuberantes partim γ\. Apicibus, Aculeatis aut Verrucosis: Productione humiliore, Rugarum: Striarum: e. g. _Cochlea Terrestris Turbinata et Striata Column. c. 9._ [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/010.png) Æquales et glabræ. extraordinario, aut minùs in reliquis usitato, Elatiore nimirum, et velut in Pinnas vel Aures amplè laxato: qualis est _Cochlea Iänthina_, apud _Columnam de Purp. cap. 2._ descripta, utpote cujus Testa tenuis, tribus Volutis Constans, Limbo circa Umbilicum effertur admodùm, quod in aliis Cochleis non observatur. [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/002.png) ### Tabula 8. [_Refer ad Tab. 5. lineam ultimam._] Turbinata Ventris Oblongioris vel Elongati, sunt accedentia ad formam vel α\. Triangularem: eamque vel quasi Conicam, Apice Turbinis constituto in Summo, (vel stricto Testæ acumine) e. g. _Turo Exoticus Umbilicatus Column. de Purp. c. 3._ [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/003.png) Imo, vel Basi: _Conchæ multæ Persicæ_, pulcrè maculatæ, Volutæ Spirâ totâ in planam plusminùs basin collectâ. Pyramidalem plusminùs: Ex quibus omnia quidem Apicem clausum Turbinis in summo, Orificiumque apertum in imo, vel Basi habent; sed aliter contrà discrepant, ita, ut Orbes eorum convolvantur vel β\. More Communi Turbinatorum, in sinistram partem: Eaque tùm γ\. Muricata: Verrucosa: quale est _Buccinum Exoticum parvum Columnæ, de Purp. c. 5._ [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/005.png) Rugosa. Striata: quorsum fortè spectabit _Buccinum parvum nostras_, (h. e. Neapolitanum) _Columnæ, c. 4._ dictum. [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/004.png) Contrario modo, in Dextram: e. g. _Turbines Terrestres duo, non descripti_ (anteà) monente _Columnâ de Purpurâ_, _Major, cap. 7._ _Et Minor: ibidem._ [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/030.png) Cylindricam: vid. TAB. 9. ### Tabula 9. [_Referenda ad finem præcedentis._] Turbinata Cylindrica, Turbine non prominente multùm, quin compactiore, superficiei externæ Inæqualis Rugoso-Striatæ: e. g. _Concha Natatilis_ Νηριτώδης _Column. de Purp. c. 18. §. 5._ [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/020.png) Striatæ. Æqualis, vel Glabræ. distinctiùs emisso: e. g. _Concha Natatilis_ Νηριτώδης _altera Column. l. d._ [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/021.png) ### Tabula 10. [_Refer ad Tab. 3. et ad Annotat. in Columnæ de Purp. c. 11._] Testacea Plurivalvia (Πολύθυρα) sunt vel α\. Bivalvia (ultra quod Genus, cum Univalvium Genere, Autores vulgò non feruntur) Testasque habent vel β\. Paris Latitudinis, aut ordinariæ Commissuræ; dupliciter; Vel enim incrustantur Testâ γ\. determinatò, ac constanter in omnibus speciebus, δ\. utrâque Concavâ: Superficiei externæ vel ε\. Exasperatæ ζ\. Muricibus Simpliciter: _Bivalvia Muricata_. Mixtim: _Muricato-Striata; qualis est Concha Exotica, margine in Mucronem emissa, Column. de Purp. c. 17._ [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/018.png) Verrucis: Rugis: Striis: iisque vel integrè excurrentibus: rectâ deorsum: obliquè aut transversim: reticulatim. fractis, et Imbricem velut constituentibus vel Simplicem, e. g. _in Conchâ Striatâ lapideâ imbricatâ Specûs Baumannicæ_; cujus, Saxeo frustulo adhuc immersæ, est hæc figura: [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/031.png) duplicem: triplicem. quadruplicem: qualis esse videtur _Concha_ Πολυλεπτογίγγλυμος _Column de Purp. cap. 11._ [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/012.png) ε\. Glabræ. δ\. concavâ unâ, planâ verò alterâ, _Pectinum Species_ quasi omnes. γ\. indeterminatò ac inconstanter, nunc cavo-cava, nunc cavo-planâ: _Ostreæ_, utpote quarum Testa superior quidem semper, aut in omnibus, Concava est; inferior non item: quin nunc concava plus minùs, nunc planè etiam Plana. Et inter plurimas Ostrearum differentias est hæc, quod aliæ sunt magnitudinis. Ordinariæ mediocris; _Ostreæ Communes_, (quæ volâ, digitis demtis) tegi possunt: extraordinariæ, triplo aut quadruplo majores: Tunderenses (Holsaticæ) quædam: dictæ _Regiæ_. enormiter magnæ: e. g. _Ostrea Indica, Gottorpium translata_, 8. pedum in ambitu, pondere 467. librarum; de quâ vid. _Olear. Camer. Got torp. Tab. 29. num. 6._ β\. Imparis Latitudinis, ita, ut majoris unius vertex superemineat minori alteri, illamque quasi in se recipiat, dictæ apud _Columnā Anomiæ_, vel irregulares; _de Purp. cap. 12. 13. 14. 15._ Quarum aliæ sunt Vertice Imperforato: _Concha Anomia altera Striata_ Τρίλοβος _rarior, Column. c. 15._ γ\. certò talis major: talis nempe: [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/015.png) _minores similes_, Avellanæ nucis magnitudine: _vid. Column. de Purp. cap. 15. §. 3. seq._ incerti utcunque ordinis, _Concha Lapidea Gibbosa Columnæ, Observ. Aquatil. et Terrestr. pag. 52. et cap. 12. de Purp. §. 5._ Incertum enim, ex effigie, an ad Univalvia, vel Bivalvia, (quod tamen verisimilius) pertineat. [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/028.png) β\. Perforato: varia: Undosa simpliciter: _Concha Anomia 4. margine Undosa_ Columnæ de Purp. c. 14. Undoso-Rugosa: _Concha Anomia altera, vel Neptunia major imbricata, Column. c. 13._ Rugoso-Striata: _Concha rarior Anomia, vertice rostrato Column. c. 12._ [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/013.png) β\. Striata: e. g. _Concha altera Anomia Imperati, Column. de Purp. cap. 12. §. 5._ [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/014.png) α\. PLURIVALVIA in specie dicta, h. e. Testis, duplici pluribus instructa: iisque vel tribus circiter aut quatuor; quò referenda, quæ veniunt nomine _Concharum Anatiferarum_: [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/032.png) pluribus sæpe etiam: _Balani aut Glandes_; quarum aliæ Majores, aliæ Minores: Nudæ, aliæ Arundini, Tignis, Mytulis, aut rebus aliis innatæ. --- ### Sequitur, Coronidis loco, ## Dictionarium Ostracologicum, #### Potissimas Animalium ## Testaceorum Partes #### Exhibens, ac olim fusiûs edendum. **A\.** _Aculei_: Prominentes acuti Processus Testarum. _Columna_ de Purp. c. 1. §. 21: _Impropriè Buccino Muricis nomen impositum videtur, propter Aculeatos sive Muricatos Orbes et extuberantes, quos habet Purpurarum genus_. Unde patet simul, pro Aculeis etiam dici Murices. _Col._ l. d. §. 24: _Aculeis, qui alio nomine Murices vocantur_. Et §. 27: _Aculeis illis, sive Muricibus longis, caret_. Diversitas illorum unde sit, de eo actum vide superiùs, Annotat. 10. ad Col. d. Purp. §. 11. _Ambitus_: Determinatio Patentioris Testæ, aut Limbus extremus. _Column._ de Purp. cap. 6. §. 1: _Lepas hæc_ (Exotica variegata) _magis cava, rotundiore ambitu, nec in angulos desinens_. Iconemque adducit talem: [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/006.png) _Anfractus_: communiter Volutæ Spirales Turbinatorum: rectiùs distinctiones annuæ, formâ arcûs aut semicirculi eminentioris, in Testæ Volutâ hinc inde; ortæ ex Limbis singulis, qui crescenti Animalculo quotannis superadduntur, ut ætas illius non obscurè exin cognosci possit. Dicunturque Anfractus proin, quod juxta longitudinem Testæ hinc inde ex Voluminibus Testæ eminendo, eandem quasi infringant, hoc est, quoad partes, quæ singulis Annis ab Orificio amplo accreverint, distingui faciant. Confer etiam Vocem, _Limbus_. _Columna_ de Purp. cap. 1. §. 31: _In exiguis quandoque plures Orbium Anfractus observavimus: quos deinde atteri ob tenuitatem, aliis supercrescentibus, censemus, ob Animalis Volutationem, et Testæ imbecillitatem_. Priori modo tamen _Anfractûs_ vocabulum _Autor_, de Purp. cap. 9. §. 1. adhibet, de Cochleâ Terrestri Turbinatâ loquens: _Quinque constat Anfractibus_. Hancque dat imaginem: [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/010.png) _Anus_: Meatûs Excretorii orificium vel apertura, per quam excrementum ejicitur. _Apertura_: Orificium amplum Testæ; præsertim Univalvium. _Apex_: Terminus Testæ in stricturam prominens, tàm quoad alterum Extremum, Orificio oppositum; potestque dici Acuta vel stricta Testæ Summitas: quàm quoad Latera, Muricibus exasperata, in Turbinatorum præsertim genere; dicunturque Aculei. _Appendices_: Epiphyses, (quasi dicas, Adnascentiæ) Adnatæ aut prominulæ partes, tam duræ, ad Testam, quàm molles, ad Carnem Animalculi pertinentes. _Column._ de Purp. cap. 2. §. 2: _Appendices habet_ (Cochlea Iänthina) _binas, quarum altera exterior major_, etc. Icon relata est sub titulum _Glandis_. _Armatura_: Crusta tenuis metallica, fulgore Auri, Orichalci, aut Ferri, in convexo Testarum quarundam (lapidearum, ut videntur, conspicua, superinducta ipsis ex congelamine Halituum subterraneorum, resolutæ cujuspiam Rei metallicæ feracium. _Articulus_: Testæ Bivalvium ea pars, quâ unâ alteri per modum Ginglymi committitur. Confer titulum, _Ginglymus_. _Aures_: Propriè aliàs organum Audiendi. Sed quia Auris humana, et aliorum Animalium, concavo modo structa, foris protuberat; hinc tropicè in Ostracologiâ Auris dicitur tenuis, brevis, lata, Testarum quarundam Epiphysis: quæ planior est in Pectinibus; concava etiam in aliis. **B\.** _Brachium_: in Homine quid sit, notum. In Piscium doctrinâ, eorum Pinnæ aliquando Brachia vocantur, ob usûs similitudinem; inque Phytologiâ, Rami majores Arborum, ob quandam similitudinem Figuræ: In Technicis item Brachia Ballistarum, sunt arcuati earum processûs, qui chordâ intensâ adducuntur. Hîc verò Brachia, (aliàs _Cirri_) vocantur Eminentiæ longæ carnosæ, digitorum more divisæ, in acutum tendentes, Nautilo, Polypum æmulanti, proprii; interpositâ ipsis Membranâ, instar Palmipedum. _Byssum, aut Byssus_: Textura ex Lino vel Serico subtilis aliàs; eademque Purpurea, preciosissimaque olim: in Ostracologicis verò, ob quandam Coloris æmulationem, Lanugo vel Villi, ex commissurâ strictiore Pinnarum (quæ sunt species Testaceorum Bivalvium) progerminantes, quâ parte Terris infixæ hærent. Et videtur esse Musci purpurei species aliqua. Confer Vocem, _Fibræ_. **C\.** _Cacumen_: Constricta in angustum Testæ Turbinatæ Summitas. _Column._ de Purp. cap. 3. §. 1: _Differt_ (Turbo Exoticus) _quod obtusus sit Cacumine, circa medium tenuior; deinde æneæ Nolœ effigie in latitudinem se diffundens_. _Callus_: Duriuscula portio Carnis Testaceorum. _Canales, Canaliculi_: Longiusculi, stricti, et concavi Processus Testarum, _Tubuli_ aliàs; de quibus suo loco vide. _Caput_: 1. Anterior pars Carnosæ Cochlearum, Turbinatorumque aliorum Substantiæ, quâ lambendo corpora alia, in eorum superficie se firmant, loco per eandem moventur, et post leves attactus extraneos, nunc retrahunt se intra Testam, nunc iterum se proserunt. 2. Summitas angusta testæ. _Column._ de Purp. cap. 15. §. 1: _Alterâ parte, quâ Valvæ it caput prominet_. _Cardines_: Concavo-convexæ Bivalvium Portiones, in parte crassiore Concharum suarum, quâ conjunguntur, et mutuò sibi inarticulantur, more Cardinum, in Januâ Ædificii. Conferatur _Ginglymus. Column._ de Purp. cap. 11. §. 1: _Pluribus hæc Testa_ (Conchæ Πολυλεπτογιγγλύμου) _notis ab aliis Conchis differt, propriamque habet notam, innumeram Seriem exiguorum Cardinum, rectâ per obliquum lineâ, et admodùm longâ, Testæ connexum, efficientium_. _Caro_: In genere, omnis mollior Substantia Testacei Animalis, quæ testæ includitur; in specie verò fibroso-fungosa, succi salsuginei, Ventremque solventis plena, distincta à partibus itidem mollibus quidem, sed Venosis aut Nerveis, aut etiam excrementitii quid exhibentibus. Hæc Caro (specialiter sumta) sicut Colore variat; ita _Flavicans et maculata Purpuræ_ est, teste _Columnâ_ de Purp. cap. 1. §. 33. _Cervix_: In Homine, Colli pars posterior. In Turbinatis, Dorsum veluti Carnosæ partis, extra Testam prominentis proximè post Cornua. _Column._ de Purp. cap. 4. §. 1: _Cervix_ (Buccino parvo) _crassa est, lata; in cujus lateribus cornicula_. Imò in Testâ Bivalvium idem, quod productio ejus longiuscula, circa locum commissuræ vel cardinis. Ita enim _Column._ c. 12. §. 3. de Conchâ rariore Anomiâ: _Collum, Cervicemque totam, quæ longior est, atque acutior, prominetque, supra cervicem alterius diffundit, ut infra illius Collum, altera Cervix connectatur_. Icon ex _Autore_ sub Vocem, _Vertex_, inferiùs relata est. _Idem_, in fine Cap. 14. _Omnes_ (Conchæ Anomiæ) _cervicem habent perforatam_. _Circuitio_: vid. _Voluta_. _Cirri_: In Homine, Capilli inordinatè aut negligenter contorti. In Nautilo, Eminentiæ longæ carnosæ, quibus expansis, Membranaque interpositâ succinctis, inter navigandum sive pro Velo, sive pro Gubernaculo utitur. Confer _Brachia_. _Clathrum_: Opus cancellatum naturæ, quo Lineæ Testarum reticulatim componuntur. _Column._ de Purp. c. 10. §. 4. _Quæ_ (Testa Cochleæ Marinæ Exoticæ) _Clathrata Lineis erat per rectum et obliquum_. _Clavi_: Muricum, vel Concharum aculeatarum cuspides, longitudine dispares. _Column._ de Purp. cap. 1. §. 27: _Non omnes illius generis Testæ, longioribus Clavis horridæ observantur; sed brevibus admodùm Tuberculis_. Inde _Claviculati Orbes_ Eidem (ibid. §. 31.) id est, Aculeis armati. _Cochlea_: in modum Partis (durioris, à carnibus distinctæ) sumta, est Testa Turbinata, ampli brevisque Ventris, Orificio patentiore, Turbine in seipsum reducto potiùs, quàm longiùs emisso. _Column._ de Purp. cap. 10. §. 1: _In anteriore et rotundâ parte Cochleæ, observantur denticuli plures_ (in Cochleâ Marinâ Exoticâ Marmoreâ.) _Collum_: in Homine Pars, inter Caput ejus, Truncumque sita. Pro quo Capite dum anterior carnosa Testaceorum portio sumitur, reliqua proximè huic succedens, etiamsi et ipsa Ossibus, Tendinibus, Musculis, et Vasis amplæ Cavitatis destituta sit; ob analogiam tamen Connexionis, Collum appellatur. In Testâ item, longiuscula productio Commissuræ. _Column._ de Purp. c. 12. p. 3: _Altera Conchæ_ (Anomiæ) _pars oblongior est, Collum super cervicem alterius diffundit_. _Columella_: tanquam parva Columna; Firmamentum medium, et velut Axis Testæ turbinatæ, circa quem Orbes, vel Spiræ Circuitus convolvuntur, respondens in Architecturâ Scapo longo Scalæ Cochlearis, cui gradus singuli, spirali ordine infixi hærent. _Column._ de purp. cap. 10. §. 1: _Hiatus_ (Cochleæ Marinæ Exoticæ Marmoreæ) _non rotundus; nec à Columellâ, ut in aliis, definitur_; et cap. 18. fin: _Lunatæ sunt in extremo Columellæ ad Lingvæ usum_. _Concha_: in modum Partis sumta, idem quod durior Testacei Animalis Pars; nimirum Testa. _Column._ de Purp. cap. 1. §. 4. ex Plinio: _Vescuntur Conchyliorum carnes, quorum Conchas complexu Crinium frangunt_. Et §. 14. ex Eodem: _Conchyliorum firmissimas Conchas_. _Cor_: Purpuræ Cor idem cum Hepate aut Papavere ejus esse statuitur, ut ex _Annotat._ 12. §. 18. patet. _Corniculum_: tanquam parvum Cornu; Processus nempe in Turbinatis, (præsertim de Cochlearum genere) geminus, vel Prominentia carnosa, mollis, teres, antrorsùm sita, retractilis iterum ad levem contactum, dum obvium quidvis facilè, tanquam digitis palpant; Oculoque, ut videtur, supernè aut in medio insignita. _Column._ de Purp. cap. 1. §. 33: _Hujus quidem_ (Purpuræ Cornicula) _in acutum desinunt; et Oculi non in summo, ut in Terrestribus_ (Cochleis) _sed supra medium Corniculorum observantur, ubi Cornicula veluti resecta, per longum tenuiora efficiuntur_. Et cap. 4. §. 1: _In cujus_ (Cervicis, Buccini parvi) _lateribus, Cornicula, ut in Purpurâ diximus, in medio veluti resecta, in quibus Oculi etc._ Vel etiam, nisi planè Processus hos retrahant Purpuræ, occasione datâ sibi cujuspiam offendiculi; spontè interdum eosdem, ob alium finem, leniter incurvant: ad Oculos, in medio sitos, protegendos videlicet. Ita enim _Autor_ noster, de Purp. c. 1. §. 33: _Oculos verò aliquando tueri Corniculis, supra illos incurvatis, ut in picturâ notatur, observavimus_. [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/001.png) _Cornua_: Cochlearum generi ferè propria, ut modò de Corniculis est dictum. _Doctissimus Schwammerdammius_ videtur statuere, Cochleas terrestres minores (quales in Holsatiâ etiam perfrequentes sunt) cornuum istorum commissu, eoire: et lacteum Liquorem ex eorundem cuspidibus sponte exsudare Cochleas Vinearum edules, tempore Veris, observavit aliquando, mihique retulit _Dn. D. Sebaldus Scholtz_, Medicus Vratislaviensis. _Cortex_: Crusta limosa indurata, Testis externè innata, diversi in diversis Testaceis Coloris; quem genuinum eorum non esse, sed sub eo latere alium, plerumque splendoris opalini, jam supra dixi, (_Annotat._ 9. §. 7.) _Column._ de Purp. c. 1. §. 27: _Cortice rugosiore, colore fusco aut cinericeo, velut Limo obducto_. Et cap. 3. §. 2: _Cortex superior_ (Turbinis Exotici) _rugosus, candicans, ad pallidum vergens, maculis variegatus_. etc. Confer, _Crusta_. _Crinis_: in Homine quid notet, notum. In Historiâ Ostracologicâ verò notantur hac voce cumprimis duo: 1. Fibræ muscosæ et purpurascentes, Ostreis adnatæ, illaque, tanquam Lanugo quæpiam, ambientes. 2. Fibræ nervosæ Polyporum. _Column._ de Purp. c. 1. §. 4. ex Plinio: _Vescuntur Conchyliorum carnes, quorum Conchas complexu Crinium frangunt_. _Crusta_: duo significat hic loci; 1. _Corticem_ paulò-ante-dictum, seu limosas Maris Sordes concretas in Testarum superficie, firmiterque adeò iisdem insidentes, ut non tàm limâ ubivis aufferri possint, quàm mersione in liquoribus acidis et corrosivis, blandovè horum illitu opus sit, siquidem nativus politusque Testæ color, subtus absconditus, effulgere debeat. 2. _Opercula_, Turbinatorum orificiis transversim innata, sub quibus Carnes eorum per hyemem delitescunt. Vide _Operculum_. 3. _Corticem Semilapidem_ in Conchâ Lapideâ, _Column._ de Purp. c. 16. §. 3: qui ait: _Tota terreâ Crusta, et veluti sordida, Colore Ochræ foris est_. etc. _Cuticula_: Quo respectu _Perlis_ vel _Margaritis_ tribuatur in ipsarum genesi, pulcer et notatu dignus locus est _Anselmi Boetii_ lib. 2. de Lapid. et Gemm. cap. 37. (pag. 167. 168:) ubi hæc scribit: _Ex Conchis Margaritas exemi complures, ac deprehendi, in Animalis corpore nasci ex eo Humore, ex quo Testa Conchæ excrescit. Humor enim ille, Testæ adhærens, quia ex terreo viscoso, ac exactè in minima (ab Aqueo Animalis humore) resoluto constat, siccescit paulatim, et induratur, ac certo tantùm tempore, non semper, ab Animali pro Testæ fabricâ eructatur. Hinc sit, Conchas multiplici constare Cute, dum posterior exsiccatur, priusquam nova adjiciatur. Dum humor ille ab Animali morboso eructari et expelli non potest, ac in Corpore hæret, detineturque, si ibidem exsiccetur, rudimentum atque initium sit Margaritæ; quæ adjecto sæpius novo humore, eoque exsiccato, cute subinde novâ augetur, ac in Unionem abit, non secus, quàm in Fellis Vesiculâ, et Urinæ Vesicâ lapides generantur. Quorum materia, quæ per Urinam expellitur, dum in Corpore Vesicæ detinetur, ibidem exsiccatur, et in lapidem abit. Hoc modo Bezoar in Capris Indicis, multis Cuticulis generatur._ **D\.** _Dentes Denticuli_: 1. Spinosæ Testarum eminentiæ; breves præsertim, et æquali longavè serie, in Ambitu illarum positæ. _Column._ de Purp: cap. 15. §. 1: _Et senis striis, totidemque strigibus in singulis Lobis, quibus margines denticulatæ fiunt, infecta_ (Concha Anomia, τρίλοβος dicta.) Icon reducta habetur ad Vocem, _Striges_. 2. Eminentiæ intimiores quædam, acutæ, rugosæ, humiles, ubi scil. Testa aliqua (Turbinata præsertim) ex ampliore Ventre strictior redditur, et in Rostrum acutius angustatur, ut inde quasi Plicæ quædam breves resultent, acutangulæ, quæ _Dentes_ similitudine quadam appellantur. Vel breviùs: Crenæ acutiùs prominentes in Aperturis Testarum quarundam; ut videmus in Conchâ Venereâ; nec non in Cochleâ Marinâ Exoticâ Marmoreâ apud _Columnam_ de Purp. c. 10. §. 1 dum ait: _In anteriore et rotundâ parte Cochleæ, parum infra extremum, observantur Denticuli plures elati_. Et hanc Iconem addit: [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/033.png) _Dorsum_: 1. Pars Testæ maximè eminens in Convexo ejus; tam Univalvium, quàm Bivalvium. 2. Pars superior carnis, ad Caput Purpuræ, ac Turbinatorum aliorum pertinens, inter Cornicula ac Testam. **E\.** _Echinus, Echini_: Superficies Testæ, Aculeis pluribus exasperata. Vel et Aculei ipsi. _Excrementum_: Humor crassus, Fœculentus, qui post Alimenti digestionem, ut inutile quid, per Meatum peculiarem ejicitur. _Excretorius Meatus_: Pars concava intra Carnem, quâ Excrementum egeritur. _Exochæ_: Striæ Eminentes. Ἐξοχὴ, Eminentia, Acies. Unde vulgatum illud, κατ' ἐξοχὴν, per excellentiam: inque Architectonicis Pars ædificii quædam, quæ protuberat, Exocha dicitur. **F\.** _Fasciæ_: Eminentiores, aut etiam depressiores partes Testæ, disparis latitudinis, imò vel Maculæ saltem etiam, obliquo longo ductu illam ambientes vel integrè, vel interruptim. _Column._ de Purp. c. 1. §. 27: _Et Fasciis distincta oblique Purpurascentibus_. _Fauces_: 1. Ingressus in concavam partem Testæ, vel Orificium ejus, præsertim in Turbinatis, per quod Carnea Animalis Moles se foras proserit. 2. Foramen rotundum Limbi carnei, quo alimentum de Scopulis suctum, in Ventriculum demittitur; de quo vide suprà, _Annotat._ 12. §. 7. _Fibræ_: Stamina minuta, competentia Testis tum per se, tum per se, accidens magis, quod foris saltem adnascantur. _Per se_; intelliguntur Testarum Stamina radicalia, ex quibus Testulæ, et ex his Testa demùm contexitur, ad mentem _Stenonis_, suprà, (Annotat. 10. §. 7. et seq.) expositam. _Per accidens_; Villi, seu germina muscosa, Crinis aut Lanuginis instar, Ostreis obnascentia; quæ proin optimæ censentur: ut et Venetiis in Chamis plurimis observavi, multas earum, eodem Musco villoso cohærere, tanquam junctim hac ratione nidificassent. Inque Pinnis præcipuè Stamina talismodi progerminant; quæ peculiariter _Byssus_ appellantur. Vide etiam supra, sub literâ B. _Fimbria_: Pars Testaceorum, oblongè-turgidula aut eminens utcunque (sicut Fimbria in Veste) ultra superficiem reliquam seu Testæ, seu Carnis. _Testæ_ quidem, e. g. in Conchis Venereis plusculis: _Carnis_ verò, e. g. in genere Lepadum, quæ Carnosam emittunt, extra Testæ suæ ambitum, Corporis sui Fimbriam, eamque expandunt, cum Saxis hærent; solutæ verò eandem iterum retrahunt. _Fistulæ_: Tubuli. Fistulosæ, h. e. eminentes, ac intùs cavæ Striæ, e. g. in Conchâ Exoticâ _Columnæ_ de Purp. cap. 17. _Flos_ Purpuræ: vide _Sanguis_. _Foramina_: Lacunæ, inania spacia; quæ propriè non videntur, quoniam Privationem solam conspicui Corporis in Spacio aliquo, denotant, sicut Tenebræ non videntur, nec Silentium auditur, nec Insipida gustantur. Ad exprimendam tamen Orarum, Marginum, aut Limborum amplitudinem, quibus Lacuna talismodi interefl, Foramen ipsum quoque, vel Vacuitas, consuetudine aut opinione quadam videri existimatur. Et sic Foraminibus pertusæ, magnis, parvis, pluribus, paucis, aut uno, rotundis, angularibus, simplici, aut multiplici serie, vel inordinatè etiam, positis, superficialibus, aut Testam penetrantibus, conspicuæ sunt Testæ multæ: partim _in Vertice_, ut Lepas Sylvestris apud _Column._ de Purp. cap. 12. §. 5. Conchæ Anomiæ Vertice Rostrato, _Ejusdem_, cap. 12: partim in _Strigibus_, vel Striis eminentibus fistulosis, e. g. Conchæ Exoticæ, quam cap. 17. describit: partim _in Cardine_, ut in eâdem apparet: partim in _Ambitu intriore_, ut in Aure Marinà, de quâ hanc in rem vide _Col._ cap. 12. §. 5. **G\.** _Ginglymus_: (Cardo veluti Januæ,) Modus Conjunctionis duarum Testarum, ut invicem se subintrent. Inque Osteologiam Medicam præcipuè terminus hic transsumtus est. De Conchâ Πολυλεπτογιγγλύμῳ vide _Column._ de Purp. cap. 2. _Glans_: Extrema pars Carnis, in longum emissæ, instar Penis, rimamque habens in medio, ut videtur in Cochleâ Iänthinâ _Columnæ_ de Purp. cap. 2. §. 2. cujus hæc est Icon: [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/002.png) _Gomphosis_: à voce Γόμφος, Clavus vel Cuneus. Incuneatio itaque, vel modus Conjunctionis Bivalvium, sicut Dentes Maxillæ humanæ, vel Clavi asseribus aut Parieti infiguntur. _Wormius_ lib. 3. Mus. cap. 7. pag. 254. _In Chamâ Peloride, ambæ Conchæ per validam Gomphosin in medio nectuntur._ **H\.** _Helices_: Circumvolutiones, Spiræ, Vertigines. Confer, _Volutæ_. _Hepar_: De hepate Purpuræ, vid. _Annotat._ 12. §. 18. _Hiatus_: Apertura Limborum mutuò sibi occurrenrium, in Bivalvibus. Item Orificium exterius in Cochleis, ac Univalvibus aliis. _Column._ de Purp. cap. 10. §. 1: _Variat hac_ (Cochlea Marina Exotica marmorea) _à maritimis nostratibus, crassitie Testæ, atque Hiatu, qui non rotundus, etc._ Et cap. 18. §. 1. de Conchâ Natatili Neritode minimâ: _Colore ex pullo candicans, amplo admodum Hiatu, ut intra se Turbinem colligat._ _Humor_: i. e. Sanguis Purpuræ. _Column._ de Purp. cap. 1. §. 23. ex Isidoro: _Ex quibus Purpura tingitur, et inde Ostrum appellatum. Quod appellatum, quod hæc Tinctura ex Testæ Humore elicitur._ **I\.** _Imbrices_: in Architecturâ propriè Tegulæ cavæ Tectorum, sic dictæ, quod Imbrem exceptum, desuper transmittant; vel integræ series coordinatæ Tegularum ejusmodi, aut Tectum ipsum. In Ostracologicis, Striæ eminentes aut Rugæ, in suo decursu fractæ, et conjunctim incedentes hoc pacto per Testæ Obliquum, Imbricem velut constituentes, e. g. in Conchâ Πολυλεπτογιγγλύμῳ _Columnæ_ de Purp. c. 11. §. 3: cujus Testacei Concha _Obliquis densioribus Rugis exasperata_ (est.) _ut Imbricata etiam dici possit_; cujus Icon hæc habetur: [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/012.png) In Conchâ item Neptuniâ majore _Ejusdem_, cap. 13. quam Imbricatam peculiariter nominat: in Pectunculis: et in Conchâ Striatâ lapideâ Specûs Baumannicæ, quam in Tabulâ 10. Ostracologicâ adduximus; hanc nimirum: [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/031.png) _Intestinum_: Canalis strictus, mollis, oblongus, pro transitu Excrementi, ex Alimentis residui. _Simplex in Turbinatis continuo ductu fertur àgulâ ac Ventre, in sinu verticoso Testæ. Inde reciprocans, sursum adscendit ad Carnosas partes, et circa Caput terminatur, quâ emittitur Excrementum_: sunt verba _Jonstoni_ de Aqualit. Exsangu. Tit. 1. p. 38. b. **L\.** _Labra_: Oræ extremæ, aut Limbi Testæ. _Worm._ lib. 3. Mus. c. 7. p. 254. de Chamis Piperatis: _Labra non habent crenata, sed lævia; magisque in rotunditatis ambitum circinantur Tellinis._ _Lac_: Liquor Testaceorum multiplicativus, aut Semen, formâ Spumei Spermatis. _Worm._ ibid. _Lacryma_: i. e. Sanguis. _Column._ de Purp. c. 1. §. 23. ex Isidoro: _Quod circumcisa ferro Lacrymas coloris purpurei emittat, ex quibus Purpura tingitur._ _Lanugo_: Fibræ collectæ et crispatæ tenues plurimæ, in aliquâ (convexâ) Testarum parte. Confer, _Villi_. _Lapillus_: Calculus. Margaritiforme Coagulum durum, foris splendens: _Phile_ de Propr. Animal. cap. 88: _Pinnæ quod humidum effluit de Viscere,_ _Qui fulgur æquet, sit Lapillus lucidus,_ _Sed Unionis induit tandem jubar._ _Lentor_: Viscidus salivalis humor. _Column._ de Purp. c. 1. §. 20. ex Plinio: _Mutuoque attritu Lentorem cujusdam Ceræ salivant simili modo, ac Murices._ _Limbus_: Quævis Ora, vel Determinatio strictior, ac longiùs protracta Substantiæ Testaceorum tàm duræ, quàm mollioris. Ex quibus quod attinet ad _Duriorem_, ac verè Testaceam; in _Limbis Testæ_ spectatur eorum tùm α\. _Magnitudo_, quotannis incrementa sumens. Quod intelligendum esse, per Longitudinem Volutæ (à summo apice ductam, ad Orificium) non verò in Latitudinem, vel quoad transversales ductus Volutæ aut Spiræ, et exin mensuram Ætatis quodammodo capi posse, patet ex his verbis _Columnæ_ de Purp. cap. 1. §. 29: _Nos autem, quot habent distinctiones in Volutis, quæ ab antiquioribus Oris, sive Canalis ad Linguæ usum Extuberantiis, ortum ducunt per longum Volutarum, tot annos habere, certiorem notam esse putamus._ _Situs_, β\. _ad Umbilico incipiens_, Animalculoque prorepenti conveniens, juxta verba hæc _Columnæ_ (Præfat. ad Lect.) _Commune habent Turbinata omnia, quod Limbo sint prædita quodammodo simili, quo gradiuntur, sive repunt._ Cujusmodi _Limbus_ in aliquibus Testaceis est. _Elatior_, ut in Cochleâ Iänthinâ: de quâ _Column._ de Purp. cap. 2. §. 4: _Limbo circa Umbilicum elato admodùm, quod nec im aliis Cochleis observatur_. _Depressior_, castigatiorque; in reliquis ferè omnibus. _Externè ad Superficiem Volutæ spectans_, et quasi Fasciola, illam ambiens. Ita enim _Autor_ noster c. 3. §. 3: _Quinque Voluminibus_ (Turbo Exoticus) _definitur, inter quæ veluti Limbus apparet_. Iconem confer huc, relatam sub voce _Umbilicus_. α\. _Molliorem_, vel Substantiæ carnosæ; per eum intelligitur Ambitus anterioris partis Carnis, quam Turbinata inter rependum expandunt vel extendunt, dein contrahunt, atque iterum in Latitudinem producunt. Unde _Column._ de suâ Purpurâ, cap. 1. §. 34: _Corpus protrahens, iterumque Limbum producens, quem latum habet._ Intellige, Antrorsùm. Retrorsum enim moles carnea, quam Turbinata é Testis suis protrahunt, semper aut plerumque strictior est; et quidem obtusa in fine. In aliquibus tamen forsan etiam bisulca, ut in Buccino parvo; De quo sic ait _Columna_ de Purp. cap. 4. §. 1. _Limbo, ut Cochleæ, graditur lato, in extremâ posteriore parte bisulco, veluti Insectum, caudato._ Et Figuram hanc adducit: [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/004.png) _Lineæ_: 1. i. e. Maculæ strictiores, longæ, aut Inscriptiones virgatæ, (in Testarum convexo præcipuè) longiùs productæ; rectæ, aut undosæ; _Column._ de Purp. cap. 11. §. 3. _Lineis undosis sculpta_; elatæ, aut depressiores; tam Simplices ejusdem generis; Candicantes, flavæ, rubræ, etc. diversi generis; variegatæ. _Column._ cap. 4. §. 2: _Reliqum Testæ_, (Buccini parvi) _variegatum, undosis candicantibus parum Lineis._ quàm mixtæ; _Clathratæ_ per rectum et obliquum, ut loquitur _Idem_: cap. 10. §. 4. 2\. i. e. Ipsæmet Striæ, utcunque prominulæ, Testamque exasperantes: _Idem_ cap. 5. §. 1: (Buccinum Exoticum parvum) _Tuberculis nigro-flaventibus, et Lineis elatis candida Testa exornatur_. Icon est talis: [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/005.png) _Lingua_: in Homine, Caro media Faucium, articulandæ vocis, gustûsque obtinendi organum; Geographis, Sinus, vel angustior Maris pars, oblongè inter Continentis flexus concavos angustiores excurrens; Mechanicis, pars Vectis anterior, obtusè aut subrotundè formata. In hâc Ostracologiæ parte autem, portio Carnis longa Stricta, intus concava vel canaliculata, ex sede faucium emergens, Aquæ hauriendæ et reddendæ inserviens, tam in _Purpuris_, quàm _Buccini_ specie. De _Purpurâ_ enim hæc habet _Autor_ noster, cap. 1. §. 4. et 25. ex Plinio: _Lingua Purpuræ, digitali longitudine, quâ pascitur, perforando reliqua Conchylia._ Quæ Perforatio quomodo capienda sit, ne in Regulas Mechanicæ impingamus, perspicuè jam supra (_Annotat. 12. §. 11. seq._) dictum est. Et de hydraulico potiùs Linguæ usu, vide _Columnam_ cap. 1. §. 34. De _Buccino Parvo_ autem, cujus Iconem etiam (cap. 4. §. 1.) dat, hîc loci paulò antè allatam, sub Voce _Limbi_, hunc in modum scribit: _Linguam habet, longam admodùm, canaliculatam, ex quâ Aquam haustam exspuit: et cum graditur, elatam gerit, et incurvam ex adverso_. Alia demum etiam est Vocis _Linguæ_ acceptio, ut pro Fossili quodam, Insulæ Maltæ ferè proprio, sumatur, quod _Glossopetra_, vel _Petroglossum_, Græcè effertur; et quia _S. Paulus_ Serpentem ibi in Ignem projecit, hodièque nulli Serpentes in Insulâ istâ versari perhibentur, quod _Divus Apostolus_ facto illo indignabundus maledixerit Serpentibus reliquis omnibus, illosque fulmine Banni procul inde fugaverit; vulgaris opinio, acutos illos, glabros, bilateres lapillos, diversæ magnitudinis, ex Terrâ alba, quæ in Trochiscos formatur, natos, latioreque suâ Basi plerumque eidem infixos, LINGUAS SERPENTUM nominat; utut Viperarum Linguis tam similes sint, quàm Ovum Anseris, Cornubus Venatorum. Lapideas tamen, et alterius naturæ esse, quam osseæ, _Columna noster_ negat, in peculiari _de Glossopetris Dissertatione_. Quam, cum Caput ultimū esse voluerit Tractatûs sui de Purpurâ, tanquam Appendicem laudati Opusculi; et verò _Glossopetræ_, sive Petrefactum quid sint, sive saltem Osseum, ad Rictum dentatum Carchariæ Canis spectans, placuit Doctrinam eam, tanquam cum Purpurâ et Testaceis reliquis parum connexam, planè divellere, et sub præsentem, _de Linguâ_, Lexici hujus portiunculam, referre. Sicque suam _Autor_ Dissertationem inscribit: FABII COLUMNÆ LYNCEI ### _De Glossopetris Dissertatio:_ _Quâ ostenditur, Melitenses Linguas Serpentinas, sive Glossopetras dictas, non esse Lapideas, ut quidam asserunt; sed osse as, et Carchariæ, Lamiæ, sive Canicularum, et similium dentes, Maris æstu olim Terrâ tenui et lutosâ obrutos. Plurima interim de Figuris Lapidum, Ossium Geniturâ, Gigantum Bustis, ac Ossibus, Maris et Terræ Mutationibus, Testis Saxo inclusis, adducuntur ac exponuntur. Lapideorum Fungorum natura declaratur, et nova Species proponitur._ Hic verò, qui nunc sequitur, est ipse Contextus Opusculi, de verbo ad verbum; cui _Columna_ Figuras has præfigit: [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/034.png) _Nituntur quidam arcanis Naturæ in medium adductis omni responsione seclusâ, Linguas serpentinas, aut Glossopetras, (sic illas appellant recentiores) quia non solûm locis mari propinquis et insulis, sed etiam longè dissitis copiosè reperiri traduntur, ab ipsâ formatrice Naturâ sic genitas; atque lapideas esse: vel qui dentes esse dicunt, non Carchariæ, Lamiæ, Malthæ, aut ejusdem generis Cetaceorum, sed illis similes spontè sic ortos; quin etiam id tantùm Naturam produxisse eo loci, quod ratione materiei aptum erat ad formam illam recipiendam affirmant. Hôc argumento in dubium revocare videntur, an unquam locis illis mare fuerit, quod probatissimi antiquiores Philosophi, et Historici affirmarunt. Nos quidem dicimus, hujusmodi concretionem non esse lapideam, ex ipso aspectu, effigie rei, et totâ substantiâ: at neminem censemus tam crassâ minervâ natum, qui statim primo intuitu non affirmârit, dentes esse osseos, non lapideos. Sed præter aspectum omnia, quæ ligneam, osseam, et carneam naturam habent, ustione in carbonem priùs abeunt, quàm in calcem, aut cinerem. Ea verò, quæ tophacea, vel saxea sunt naturâ, non in carbonem, sed in calcem abire, nisi liquentur propter vitream, aut metallicam mixtionem. Cùm igitur dentes hi statim assati transeant in carbonem, et tophus adhærens minimè, clarum, erit, osseos esse dentes, non lapideos. Addenda est fibrosa intùs compactio, et porosa, et externus lævor ab internâ materiâ varius, et exacta dentium effigies Lamiarum cum ipsâ radice, quæ omnia osseam naturam declarant. Nullus quidem lapis, aut gemma, quod viderimus, lævi superficie, et figurata naturaliter reperitur, nisi Crystallinæ, et similes concretiones, quæ nitri, aut salis modo sint concreta, quarum effigies angulosæ casuales ex naturâ succi, non ad idem figurandum tendentes, ut sunt hujusmodi dentium figuræ, ad quas exactè perficiendas Næturæ conatus observatur. Nec ut de Crystallinis et nitrosis quibus evenit angulosa superficies in ipsâ humoris contractione, ita dici potest de his dentibus, atque ab initiô eadem magnitudine sic fuisse procreatos, quâ effodiuntur: nam dentibus his incrementum ex radice ipsa, non coagulatione humoris in corpus solidum, sed per foris emissionem, et vegetam naturam accessisse paulatìm videretur dicendum, quemadmodum in Animalium dentibus, cornibus, et unguibus observatur, quæ omnia ab radice, et ex auctivo excrementô magnitudinem assequuntur longo temporis intervallo intercedente. Secùs verò in lapideis, Crystallinis, et nitrosis rebus, quibus in ipsa concretione perficitur magnitudo, et effigies: et hoc dato, quod dentes hi dicantur similes, (non ex Lamiarum maxillis detritis reliquiæ, ut verè sunt) quod expressè negatur. Nec etiam unquam observatuma est, inter subterranea, et fossilia, osseâ specie individuum aliquod naturam abdidisse, quod spontè vigeret, nisi ex cadaveribus, ut sunt dentes hi, ossa alia, Testacea, et similia, quæ casu obruta reperiuntur, immemorabili tempore abscondita, ut quædam cum ambiente terrâ in lapides sint immutata. Falsum omninò est, ossa in terrâ esse genita, ut Plinius ex Theophrastô refert; non enim natura quid frustrà facit, vulgato inter Philosophos Axiomate: Dentes hi frustrà essent, non enim dentium usum habere possunt, nec Testarum fragmenta tegendi, sicuti nec ossa ullum animal fulciendi. Dentes sine maxillâ, Testacea sine Animali, ossa unica (non nisi omnia conjuncta cum ipso animali) in proprio elemento Natura nunquam fecit, quomodo in alieno nunc potuisse, et fecisse est credendum? Ossa enim ex eodem seminali excremento ortum habere simul cum animali ipsa experientia, et Natura docuit, tàm in homine, quam in aliis animalibus sanguine præditis, et ex semine initium habentibus, ac etiam quibusdam aliis; quomodo in Subterraneis terrestribus semen hoc inveniri asseritur? qua experientiâ? Hoc si daretur, et hominem spontè oriri esset observatum, vel alia Animalia, ut bos, Equus, et similia, quod quantum sit dictu abhorrendum, et contrà naturalem observationem satis patet: sicuti, quæ fuerunt à Goropio dicta de ossibus humanâ specie enormibus sub terra inventis, quæ Gigantum fuisse vana hominum ingenia credidisse asserit. Et nos addimus tempore Catharinæ Pellegrinæ nobis Aviæ in Abellino agro, cujus domina fuit, repertum sepulcrum latexitium, in quo maximi hominis cadaver osseum erat, cujus tibiæ quatuor pedum longitudinem æquabant, illorumque unicam diu servasse, veluti rem enormem, ac insignem, quod non semel domesticis, atque exteris asseruit, nobis adhuc pueris et ignaris literarum. Puteoli quoque non pauca Gigantum ossa conspici asserit Scipio Mazzella, addiditque Pomponii Læti carmina de illis, ac etiā multa de Gigantibus ab antiquis dicta in lib. Italica lingua de Puteolorum antiquitate; omittimus quæ alii, et Plinius (l. 7. c. 16.) recitant: sed addere voluimus in Siciliâ frequentissima ossa Gigantum reperiri, velui Incolæ Insulæ fuerint antiqui viri præsertim Panormi, ut testatur doctissimus, et Clarissimus Vir P. Marianus Valguarnera in lib. de Orig. et Antiquit. Panormi impresso anno 1614. in eadem civitate Panormi, in quo doctissimè agit de illorum ætate, et staturâ, sive magnitudine. Sed quid dicendum de enormissimo Gigante a Jo. Boccatio relato in cap. 68. Genealogiæ gentilium Deorum, cujus dentes adhuc in Ecclesiâ D. Annunciatæ Drepani in Sicilia extare ait, et pondere centum unciarum esse, et quod etiam vix credibile mea sententia, tota Gigantis statura ducentorum cubitorum fuisse. Quare 105. ossa, quæ reperiuntur hominis ossibus, vel alterius animalis paria, non spontè, sed olim obruta, et aliquando eadem cum ipsa terrâ ambiente postmodum in saxeam ejus loci, vel aliam naturam ejusmodi conversa. Sed ad dentes redeundo, negatur quod intra saxa, vel tophos hujusmodi dentium materiei aptitudo inveniri queat, locis præsertim aridis tophaceis, cùm talis materia excrementitia, et nutitiva potiùs ex aliquo viventi animali proficisci debeat, quam intra terram quærenda, ut suprà diximus: et sic deficiente materiâ pro ipso animali, cujus dens, vel os, aut testa sit, nec dentem, nec os, nec testam oriri posse est asserendum. Attamen permissa spontanea vegetatione, quærendum est adhuc, an dentes hi ab initiô spontè sic fuerunt geniti, vel intrà tophos paulatìm accessit magnitudo, ut fit in animalium dentibus, quorum æmulantur speciem? Si dicatur sic genitos; instabimus, fuitnè tophus ex quo extracti fuerunt, antè concretus, vel post dentium perfectionem? Si tophus sit ante genitus quæritur, eratnè locus in topho dentis illius effigie, ac magnitudine? an dens ipse sibi locum paravit? et quidem si tophus erat ante concretus, et sine cavitate, non poteratvis vegeta dentis exorientis in topho jam duro, et solido sibi locum per vim facere: et si vis inesset, scindi oportebat tophum. Et si locus erat prius in topho; respondetur non ex vegetâ naturâ dentis ipsius in topho effigiem illius excavatam, sed tophum sua natura et cavitate præcedenti formam denti præbuisse. Si verè dicatur paulatìm vegetasse, et excrevisse, negabitur eadem ratione antedicta, scilicet, quia tophi durities non cessisset virtuti vegetabili, ut reciperet signum dentis, sed potiùs scissuram perpessa fuisset: aut quod potius tophus vegetasset, uterum dentis effigie gestans, in quo humor osseus per poros penetrans, uteri cavitate repleta, per coagulationem; deinde illius effigiem accepisset; ut in lapidibus ex fluore ortum habentibus observatur. Negatur utrosque vegetasse, cùm omnium dentium, quos viderimus, basis, sive radix fracta reperiatur, non uniformi fracturâ; sed varia in omnibus. Quod argumentum non parvi faciendum, declarat non adfuisse vim vegetandi, sicuti in aliis fossilibus figuratis observatum est, quæ nunquam in illorum matrice mutilata reperiuntur: et Natura illa formatrix in his defecisse videretur, cùm semper in reliquis fossilibus genera, et species uniformes, integras nec fractas reddere soleat. Nec intra tophos casu aliquo fractas radices, aut dentes fuisse, si dicatur, est credendum; cùm potiùs esset affirmandum casu obrutos fuisse, et in ipsâ obrutione tunc ex maxillis animalium fractos decidisse, cùm anteà integri in ipsis maxillis fuissent geniti, et deinde juxta casum et allisionem mutilati. Negatur etiam intra tophos potuisse hos dentes, humoris densatione fieri, tam rationibus ante dictis, quàm etiam, quia frustra illos natura fecisset tam eleganti specie serratos, nitidos, acutos, Lamiarum dentibus pares, nec ad usum illorum aptos, cùm aliorum sententia proprium censeatur vegetabile individuum naturæ; quam, ut verius est, pars et instrumentum animalis individui sensitivi, nodum vegetantis ad usum voracitatis explendæ genitum. Ad hoc affirmandum adducimus aliam observationem, quæ à naturâ inaniter esset elaborata, nisi verè dentes, non lapides, et pars animalis demortui fuissent: variam nempè humoris electionem, ut aliam in radice dentis, aliam in dente interno, aliam in superficie dentis fecerit: variam etiam dentium formam, magnitudinem, habitum, et aptitudinem: nam alii dentes ex tophis excepti, quos habemus, magni, et latiores sunt, et trigoni ferè, et alii angustiores, minores, et alii minimi angusti, qui pyramidales, alii recti, alii pronâ parte incurvi, alii supina, alii in sinistram, alii in dexteram inclinati, alii sunt serrati exiguis dentibus, alii magnis serraturis, quod in minoribus triangulis observatur, et interioribus, alii nullis, quod in angustis Pyramidalibus, quæ omnia in Lamiarum dentibus ab Auctoribus observata reperiuntur, à Piscatoribus et Naucleris observantur. Primi ordinis dentes extra os prominent, et in anteriorem partem inclinati proni conspiciuntur: secundi ordinis recti sunt præsertim adlatera oris, ubi trigoni, et latiores: reliqui ordines in interiorem oris partem supini procumbunt. Hæc omnia, qui observârit, quod facilè pluribus conspectis dentibus erit, vera esse, quæ modò retulimus, affirmabit, et postea dentes fuisse cum maxillà genitos, non autem spontè vegetasse intra tophos dicat: quod quisque recentes Lamiæ dentes si ejusdem, aut etiam minoris magnitudinis in maxilla adhuc hærentes comparabit, ipsos eruendo et frangendo, etiam interna eadem esse substantia, materiâ et compactione inveniet: ac si nequeat habere, Imperati nostri Muséum adeat, et integras Lamiarum cum dentibus similibus observabit. Quod a item olim supra montes omnes mare fuerit, aut saltem ab hominibus tunc viventibus occupatos non solùm Sacra Scriptura Christianis id affirmat; sed aliis Aristotele, cœterisque Philosophis, Historicis, aliisque Scriptoribus idem testantibus sufficeret, itemque à Poëtis, et inter cœteros Ovidio, (l. 15. Metamorph.) qui ait:_ Vidi ego, quod fuerat quondam solidissima tellus Esse fretum; vidi factas ex æquore terras, Et procul à Pelago Conchæ jacuere marinæ, Et vetus inventa est in montibus anchora summis. [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/035.png) _Certum est, Anchoram non potuisse vegetare, nec in montium jugis ad aliquem usum absque mari esse potuisse utilem. Id autem non modò accidisse universalis diluvii tempore, sed aliis seculis, aliis in locis mutatam tellurem, et mare, vicissimque alternasse, non minùs ex historiâ Plinii à c. 85. ad 92. lib. 2. colligi potest, sed ab aliis. Et nos oculati testes sumus in Castro vulgò dicto_, Torre della Nuntiata, _propè Stabii, ruinas quod olim Pompejanum fuisse putatur, egesto terreno solidissimo, quod taxum appellant, quasi naturale terrenum, altitudine pedum quadraginta propè mare, ad usum molendinorum ibi construendorum, inventos in imo juxta aquam ferè, nam arena erat jam reperta, carbones, et lateritia fragmenta, quæ ibi ante congestionem illius terreni dejecta fuisse est credendum, et forsan illa congestio facta fuit Vesuviani incendii tempore, quô Plinius obiit, cum anteà littus esset, nec dispari modo, mons novus Puteoli appellatur, montis specie egestio, ignis vi ex sulphurariâ dicta, loco illo dejecta: quare loca illa mutata non est dubium, possuntque sub illis multa reperiri obruta, quæ minimè vegetare potuissent, in testimonium congestionis desuper factæ longo tempore præterito. Objicitur postremo absurdissimum dictu, non esse credendum tot millia dentium, qui effossi sunt, et effodi possunt variis in locis, ex demortuis Cetaceis esse reliquias, cùm plures videantur numero hi, quàm qui ab origine mundi excidi potuissent ex maxillis universorum Cetaceorum: quasi faciliùs natura in siccis montibus singulos dentes procreare potuisset intra saxa, quàm in mari proprio elemento, et patre, sive matre rerum omnium ducentos simul dentes in maxillis innumerabilium Cetaceorum congenerum; quæ ab initio mundi usque ad diluvii tempus demortua potuissent ab æstu maris, variis in locis juxta animalium iter, dum viverent, et post demortua, juxta etiam ventorum impulsum elisa, et obtrita, limoque obvoluta cum aliis maritimis, et terrestribus rebus congeri, et deinde in sicco relicta propter recessum aquarum, in lapideam naturam aliqua cum ipso limô commutati, juxta loci aptitudinem, et limi, et succi speciem, alio verò loco etiamnum immutata reperiri, eo quod sicciori, et sabuloso sint obruta, ut in tophaceis locis et sabulosis. Apuliæ, Melitæ, et Neptuni, locis à nobis observatis. Id verum esse patet: nam in Melitensi topho simul cum dentibus hisce, sive Linguis dictis Conchæ, et Buccina, et eorum fragmenta testacea, atque etiam illarum repletiones ejusdem materiei tophaceæ observantur ac illarum impressiones; quare qui hæc omnia observârit, nostram sententiam approbare compelletur. Hoc facilè quispiam observare poterit, si ex Melitâ, vel simili loco mediocre tophum habere contenderit, in quo aliquid ex his adhæserit. Nec, ut quidam recentiores contra Philosophiæ præclarissimos scriptores ac Præceptores relictâ veritate, similes dentes, et Concharum varietates spontè intra saxa oriri amplius dicet, nisi mare eodem loco, eo temporis Intervallo constiterit, quousque suam naturam præbuerit monti, ut in eo possit oriri, et incrementum animal cum testâ, vel aliud accipere posit, non alio, quàm si in ipso mari esset genitum modo, sicuti et aquaticæ plantæ locis arte aquosis factis, vel casu solent eo loci etiam, ut in naturalibus palæstribus oriri. Nec ita natum, et enutritum poterit suam superficiem saxo, vel topho imprimere, ut in his, quæ obruta inveniuntur, sicuti nec inprimi unquam, nec enim potest Concha illa in argumentum, et exemplum allata, quæ intra saxorum cavitates, aliarumque rerum, ipsarumque testarum (in spondylorum testis observavimus externa parte, intra quandam cavitatem vix foraminulo apparente) sponte in mari, et rupibus maritimis, in quibus allidit unda oriens, quæ_ Cappa longa _dici asseritur à Goropio et aliis, vulgò_, Dattili, _à Piscatoribus, quia Dactylorum effigiem, et glandium, præseferunt; ab aliis_ Pholas, _ea ratione dicitur, quia occultè in cavernis oritur, et vivit, tamdiu incrementum capit, quousque intra cavernulam illam commodè hiare possit, alias periret; nec unquam in saxo, quo vixit, et periit, suæ formæ signum, vel striam aliquam, aut lineam reliquisse est observatum, cum nec potuerit, proptereà quod testa crescens extrema parte, qua hiat, tenerior est reliqua in omnibus testaceis, nec posset vim saxo, et non sibi ipsi inferre, ut impressio fieret saxo. Nec etiam in dictis cavernulis dimidia testa, vel pars illius, aut fragmentum tantùm spontè ortum fuit repertum, nec etiam ipsa testa integra, quæ per compressionem saxi, rimam, aut fracturæ signum passa sit: sicuti in montibus, et aliis locis extrà mare reperiuntur ferè omnes, ut vix paucæ integræ possint reperiri. Nos quidem non modò naturalium rerum ignarum, sed insanum putamus, qui frustulum, aut dimidiam testam, vel integram spontè editam eadem magnitudine ab initio, vel alio modo intra saxa sic genitam asseruerit, quæ etiam adeò cohærere saxo reperta sit, ut reperiuntur in saxis, quæ vix eximi possit, et non integra, et exempta impressionem sui relinquat, tanquam cuneum ejusdem. Non enim natura illas etiam cum nostro seculo procreare desusset, si alias procreasset, atque clarum est piscatoribus, nedum naturæ studiosis observatoribus, testas in ipso mari, quibus animal periit, illas, ingredi cancellos pro sua tutela, nec unquam testa illæ cum Cancello, aut sine, incrementum accepisse est observatum, sed contra, quod ob maris volutationem atteruntur: atque demum insanissimum, qui lapides Conchæ figuram integram, vel dimidiam, aut partem aliquam exprimentes illarum, sic vegetasse affirmaverit, cùm omnes illæ figuræ à Cadaveribus vegetantium, et obrutarum rerum originem traxisse non dubitemus. Qui verò non modò, quæ apud nos, sed quæ apud doctissimum nostrum Imperatum in suo Muséo servantur omnis generis testaceorum, aliarum rerum in lapides versa, vel repleta vario genere concretionis lapidea viderit, quin nostram, et antiquorum sententiam probaverit experientia non veremur. Lapides verò, qui spontè oriuntur figurati, nullam habent cum animalibus, vel partibus animalium, communitatem, sed propria figura, nec ita exactè reperiuntur, nec ejusdem generis ita sibi respondent, ut in supradictis rebus ex cadaveribus imaginem recipientibus. Sic etiam qui Fungi marini dicuntur lapidei, quia non ex Fungorum cadaveribus, sed propria vegetatione ortum ducunt, strias habent in superiore parte, non inferna, ut in terrestribus, et pediculo etiam ex leviore parte præditi reperiuntur, ut doctissimus Clusius l. 6. Exot. depinxit, suntque vegetabiles eodem modo, quo Coralii species porosæ à doctiss. Ferdinando Imperato l. 26. c. 3._ Madreporæ _denominatæ. Differunt, quia non ramosi, et statim in latera se expandunt, Clusius in Nilo oriri, qui petiolum habent, asseruit. Nos ex porosâ Coralii specie, et hos pyxid itos ortos proponimus, cujus iconem damus. Horum Dentium, aliarumque rerum intra candidam illam tophaceam Melitensem concretionem repertarum vires, easdem cum ipsâ terrâ Melitensi, quæ vulgò ab Empiricis circumfertur, et S. Pauli appellatur terra, esse asseritur. Caniculæ dentes allegati repentinos pavores tollere Plinius l. 31. c. 10. recitat. Rondeletius refert, dentes ab Aurificibus argento includi, quos Serpentis dentes vocant: hos è collo puerorum suspendunt mulieres, quia dentitionem juvare creduntur, ac etiam puerorum Pavores arcere. Confici etiam Dentifricia: nam etiam ignita duritiem servant; et Pulvis asperitate Dentes dealbat, illos detergendo. Bellonius verò: Lamias enim qui capiunt, ex earum Dentibus ac Maxillis magnum quæstum facere solent, quos ajunt, adversus Venena conferre: quamobrem Auro et Argento includere Vulgus eos solet. FINIS._ Quâ occasione potuissem quidem (et aliquantò forsan utiliùs) datæ _Autoris nostri de Glossopetris Dissertationi_, subjungere de simili Materiâ aliam; scilicet ea, quæ more suo, h. e. pereruditè ac curiosè disserit _Acutissimus hodie ac Celeberrimus Nicolaus Steno_, de _Canis Carchariæ_ dissecto _à Se_ Capite, Florentiæ quondam, penes Magnum Ducem Hetruriæ, annexa _Specimini Elementorum Myologiæ_, pag. 90. et seq. (edit. Amstelodamens.) ac imprimis pag. 110. usque ad 137. Sed quia Liber iste faciliùs obtineri in Bibliopoliis potest, quàm quidem _Columnæ_: ideoque insuper habito Transscriptionis labore, sufficit, _Lectori Benevolo_ digitum eò intendere; redeoque in viam, Brevis nostri _Lexici Ostracologici_ complendi. [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/036.png) _Lobus_: Auricula Hominis aliàs; vel extremæ angulosæ, et segmentis velut divisæ partes Hepatis aut Pulmonis, ventriculum aut Cor ambientes. Item in Plantis, omnis Folliculus aut siliqua, quibus Natura Semen earum reposuit. _Columnæ_ nostro autem, Majores, in angulum excurrentes portiones Testæ, quâ tegitur Concha altera Anomia Striata, Τρίλοβος Eidem (cap. 15.) dicta, quòd velut _ex tribus simul junctis Testis, mediâ magis extuberante, constructa_ videatur, hâc effigie: [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/015.png) _Lux_: Particulæ, Guttulævè nativi Fluoris Lucidi, copiosiùsque congregati alicubi in Testaceorum quorundam, adhuc viventium, Succo aut Carnibus. Cujusmodi Guttulas, suavi fulgore argenteo-viridi micantes in tenebris, quamsæpe Venetiis vidi in Ostreis, quæ illas, sibi diu relictæ, circa commissuram Testæ foris monstrabant, magnitudine Perlæ exiguæ; agitata verò, aut blandiùs quoque tacta, eandem agiliter retrahebant. **M\.** _Macula_: Confer, _Nota._ Maculæ, Inscriptiones Coloratæ 1. Testarum, tum foris, tum etiam intùs. _Column._ de Purp. cap. 1. §. 32: _Intus lævis est, etc. obliquè percurrentibus purpuro-nigris Maculis, ex oris magine, in internâ ventriosâ parte._ 2. Ipsius etiam Carnis. _Ibidem_ §. 33: _Animal_ (Purpura) _Carne flavicante, densis maculis, ex cœruleo purpurantibus depicta, aliis exiguis luteis immixtis, præsertim in Cervice_. Et cap. 10. §. 2. in Cochleâ Marinâ Exoticâ Marmoreâ Maculas _Carnis aut Cutis_ nigras, magnas, et inordinatas esse ait. Ac imprimis in _Maculis Testarum_, aut Corticis, quo Testa obducitur, insignis passim occurrit Varietas. Nam habentur Magnæ, Mediocres, et Parvæ; Rectæ, Curvæ, et Recticurvæ; Æquales, et Inæquales; Latæ et Strictæ; Quadrangulares, Triangulares, Rotundæ, et Irregulariores, rectè, transversim, et in obliquum positæ, e. g.: _Column._ d. Purp. cap. 3. §. 2: (Turbo Exoticus) _Maculis Obliquis, Roseo Colore variegatus tam Circa Umbilicum, quàm in reliquis Volutis_. Inordinatim item, aut parallelè dispositæ; vel etiam raditim tendentes à centro ad Circumferentiam, ut in Lepade Exoticâ variegatâ _Column._ c. 6. [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/006.png) Albæ denique, flavæ, rubræ, cœrulescentes, brunæ, aureæ, Virides, lividæ, et atræ; et ex his uno aliquæ ornatæ Colorum genere; vel diverso, et variegatæ. Argentopalinus fulgor verò longè latèque non ex Concavo solum, sed Convexo etiam Testarum multarum lætè emicat, si Cortex saltem ritè priùs dimotus sit. _Margaritæ_, Uniones: De his perspicuè actum vide in Annotat. 10. §. 12. et seq. _Margo_: Orificii, aliarumvè Partium Testæ, in aperturam aliquam diductarum, determinatio. _Column._ d. Purp. cap. 1. §. 28: _In extremâ Oris Margine, quâ Testæ Os definitur._ Et §. 30: _Statuto tempore quot annis latent Conchæ, Scopulis Oris Margine adhærente_. _Meatus_: Pars oblongè concava in Testis, aut Testaceorum carnibus, quam aliquid Fluidius permeat. _Meatus Excretorius_: vid: Anus. _Mecon_: (Μήκων) Papaver; unde Μηκώνιον, _Meconium_, Papaverculum; Succus, ex Papavere expressus. Tropicè dein idem, ac 1. Excrementum crassum ac nigricans, quod à recens-natis Infantulis primò excernitur. 2. Lentor tenax, viscidulus, fusci Coloris, in Ventre Purpurarum, aliorumvè Turbinatorum, situs, habitusque cæteroquin pro illarum vel Corde, vel Hepate, uti supra (Annot. 12. §. 18.) monuimus. _Membrana_, Cirris Nautili interposita: vide sub Voce _Cirri_. Pellicula videlicet tenuis, sed robusta, inter brachia Nautili, Polypum referentis, sita; quâ etiam, aurâ inspirante, velificare scribitur. _Mesenterium_: Corpus membraneum, in Hominis Ventre, quo Intestina colligantur, Venis, Nervis, Arteriis, ac aliis Vasis, Glandulisque intertextum. Purpuris etiam tale quid tribui, vide in _Annotat._ 12. §. 17. _Micæ_: Puncta aut Maculæ coloratæ in Testâ aut carne. _Column._ de Purp. cap. 4. §. 1: _Corpus variegatum obscuris Micis purpureis, et infernè parum ad cœruleum tendens_, (in Buccino parvo.) _Mucro, Mucrones_: Acuti processus Testarum tam univalvium, quàm ex bivalvibus, Conchæ Exoticæ; de quâ sic _Columna_, d. Purp. c. 17. §. 3: _In plures desinit Mucrones, totaque Margo mucronata. Quare Concha Μαχαιροραβδώτη apellari potest_. _Murices_: de hoc nomine abundè actum vide _Annotat._ 7. **N\.** _Nervus_: Accipitur in Ostracologiâ, sat propriè quidem, pro Re Tubulatâ, molli, tereti, firmâ, candicante, Spiritibus motoriis irradiatâ, in Mole carneâ viventis Animalis: sed juxta modum Existendi intercedit quædam diversitas. Nam tale quid exstare solet, vel Solitariè; habetque se, ut funiculus nerveus albicans, ex Anatome hominis aliàs sat notus; immediatum Motûs localis organum. Sociatim; habetque se, ut breve quoddam Corpus tendinosum aut ligamentosum, circa cardines Bivalvium præsertim conspicuum, album (interdum et coloris alterius) durum, latum, crassum, ac tenax. _Worm._ lib. 3. Mus. c. 7. p. 254. _Cardinibus non junguntur farctis invicem_ (Chamæ Piperatæ, Biveroni Italicè) _sed Nervo, ut Ostrea. Item Mytuli, Pectines_, etc. Aptiùsque _Nerveum Vinculum_ dicitur. _Nodus_: videtur idem esse, quod Ginglymus, vel Inarticulatio. _Column._ d. Purp. cap. 11. §. 2: _Ad differentiam earum_ (Concharum) _quæ brevi Nodo ligantur_. Idem cap. 15. §. 4. _Hæ omnes Anomiæ brevi Nodo ligantur, ob Cervicis angustiam_. _Notæ_: Maculæ. _Col._ de Purp. cap. 4. §. 2: _Circa Volutarum imum Castaneis Notis distincta_. Habenturque Muricum species Maculis virgatis, tanquam _Notis Musicalibus inscriptæ_; quales Clar. _Olearius_ (Tab. 30. Camer. Gott. ad num. 4. 5. 6. 7. pag. 66.) _Conchas Musicales_ nominat; ego verò in Testaceorum meorum Catalogo privatim appello eâ in parte, ubi de _Turbinatis muricatis_ agitur, _Conchas in superno spiræ ambitu Muricatas_, Muricum _serie simplici; lividas, Virgulis multis ruffis disruptis, et velut Lineis Musicalibus inscriptas, Marmoreas quibusdam dictas_: aut breviùs; _Murices Marmoreos lineis velut Musicalibus inscriptos; qualem etiam depingit Beslerus in_ Gazophylacio, Tab. 23. **O\.** _Oculus_: Propriè quid sit, vel citra Anatomen notum est: hujusque generis Partibus Testacea aliqua destitui, _Aristoteles_, ni fallor, putavit, 1. Hist. An. c. 9. Sed aliquibus utique emissitii sunt, et in corniculis siti; ast diversimodè. Eorum enim apici, in Limacibus, aut Cochleis terrestribus, circa medium verò in Purpuris siti sunt: _Column._ de Purp. cap. 1. §. 33: _Oculi non in summo, ut in Terrestribus, sed supra medium Corniculorum observantur, ubi Cornicula veluti resecta, per longum tenuiora efficiuntur_. Adde, quæ habet cap. 4. §. 1. _Onyx_: Operculum Conchylii palustris turbinati Indici, juxta _Dioscoridem_; à lævore Unguis sic dictum. Vid. _Column._ de Purp. cap. 1. §. 15. 17. et confer tit: _Operculum_. _Operculum_: in genere, Res, quâ aliquid tegitur; in specie verò, durus et planus (interdum utcunque incurvatus) Orbiculus, vel Crustaceum Congelamen (confer etiam Vocem, _Crusta_) ex Salivali viscositate et sordibus Terræ obnatum transversim, Orificio Testarum Univalvium, et occludens hoc pacto Testam, mollioresque Animalculi partes intùs defendens ab hybernis injuriis. _Nota est, Rugosa superficies orbiculatim_, ut ait _Column._ de Purp. cap. 1. §. 33. Præstaret, si pro voce, _Orbiculatim_, posuisset _Spiratim, aut spiraliter-convolutim_. _Onychem_ etiam dici, sub Voce præcedaneâ modò diximus. Estque Turbinatis omnibus commune. _Column._ cap. 18. §. 3: _Omnes Testas, quæ convolvuntur turbine, Operculum habere observatum est: nec nisi dimoto illo, Saxis adhærescunt. --- Saxum pro illo, cui adhærere pro tutelâ possint, tribuendum_. Illudque in aliis crassum, in aliis (ut in Cochleis quibusdam minoribus striatis Holsaticis) tenuius esse constat. _Column._ cap. 9. §. 1: _Geritque Operculum_ (Cochlea Terrestris Turbinata) _crassum et Cochleatum, ut in marinis observatur_. Et tale proin conjecturam Cochleæ Marinæ Exoticæ marmoreæ tribuit, cap. 10. §. 1. Cremata olim, in Usum Tincturæ, Opercula videntur. _Column._ de Purp. c. 1. §. 17: _Easdem vires crematis Operculis palustris Conchylii, Dioscorides reliquis marinis Purpuris tribuit._ _Orbes_: Ventriosæ Testæ Spirales Convolutiones _Column._ de Purp. cap. 7. §. 1: _Octo vel novem Orbibus definitur_ (Turbo Terrestris non descriptus.) Ex quibus aliqui Annorum numerum supputant; sed falso, teste _Eodem_, cap. 1. §. 28. ex Aristotele et Plinio: _Quibus_ (Orbibus) _totidem, quot Annos habent_: addente: _Non enim ex Orbibus, quibus claviculatim contorquentur Testæ omnes_ (intellige, Turbinatæ præsertim) _Anni carum observari debent, etc. Si Orbis nomine quamlibet orbiculatam ventricosam partem, claviculatim intortam Testarum, esse dicas._ Et hujus ipsius negativæ suæ rationem ulteriùs (§. 31. et 32.) deducit. [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/008.png) Hoc verò imprimis etiam ut addam, videtur operæ precium: Convolvuntur Orbes Turbinatorum plerorumque in sinistram partem. Contrà, ex sinistrâ in dextram, in Turbine Terrestri non-descripto (ab aliis nempe) et depicto apud _Column._ de Purp. cap. 7. §. 1. ut et in altero minore _Ejusdem_, depicto ibidem, cap. 8. Confer itidem titulum, _Voluta_. [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/009.png) _Orbium Anfractus_: vid. sub Lit. A. _Oræ_: Limbi extremi Aperturarum in Testis, præcipuè in convolutis aut Turbinatis protuberantes, et velut turgentes aliquantò plus, præ Testæ texturâ reliquâ; orti ab Humore Salivali impacto, quo Turbinata per Hyemem se ipsa Scopulis agglutinant, ut Humor iste in Eminentiam aliquam sensim crassescat, quoniam Testa ipsa, Orificium non undique Scopulorum superficiei parallelum habet. _Orificium_: Cavitas subrotunda, per quam aditus ad interiora est. Confer _Oræ_. _Os, Oris_: 1. Apertura amplior partis Carnosæ anterioris, quâ Alimentum intrò transmittitur; vel Fauces: quo sensu, de Ore Purpuræ, actum vide in _Annotat._ 12. §. 7. (2.) Idem, quod Ora, vel Ampliatio exterior Testaceorum univalvium, quâ Scopulis adhærent, aspera vel lævis, rotunda vel triangularis. _Column._ de Purp. cap. 1. §. 20. ex Plinio: _Mutianus Muricem esse latiorem Purpurâ, neque aspero, neque rotundo Ore._ _Ostrum_: Quid sit, et quænam circa hanc vocem consideranda veniant, jam supra prolixè, in _Annotatione_ 3. est actum. _Ova_: propriè quidem non sunt Partes, sed potiùs Fructus, et nova Individua Testaceorum, formâ Ovi se multiplicantium: communiter tamen pro Partibus habentur. Et ideò Vocem hanc nolui Silentio transmittere. Quin de Ovis Testaceorum, in _Annotationis_ 10. §. 24. et 25. actum vide: nec non _Annotat._ 11. §. 21. 22. et 23. **P\.** _Papaver_: Græcè Μήκων: vid. Annotat. 12. §. 18. et confer Vocem _Meconium_. _Perlæ_: vid. _Margaritæ_. _Proboscis_: Elefantis propriè proprius: h. e. Prominentia longa, teres, flexilis, ac retractitis, quâ vel alimentum, vel qualescunque alias res attrahunt, aut minimò degustant, et sic vulgò de Muscis etiam dicitur, quarum Proboscides duæ, sunt quædam quasi Linguæ illarum, et processus exploratorii, hinc inde flexiles. Sed istiusmodi Excrescentia etiam Buccinis, Purpuris, et Turbinatis aliis quandoque tribuitur; præsertim Purpuris: ut etiam Escas perforare dicantur illâ. _Processus_: Protuberantes testarum partes, tàm crassæ in acumen tendentes, quàm planiores ac tenuiores, et velut Apophyses. _Prominentiæ_: Partes Testarum exstantiores. _Pulpa_: Caro Testaceorum quorundam planè tenera, e. g. Balanorum. _Pyramides_: Concretiones Crystallinæ, conicæ, longæ in Conchâ lapideâ. _Column._ de Purp. c. 16. §. 3: _In plures angulosas connexas pyramides concreti_. _Pyxis_: Concavitas cavernulæ, in crassiore Testarum parte, e. g. _Col._ de Purp. cap. 17. §. 2. de Conchâ Exoticâ mucronatâ, Striis fistulosis donatâ: _Habeatque ternas Connexiones pyxidatas_. **R\.** _Rhabdus_: (ὀ ῥαβδος) Virga, Linea, Stria: unde ῥαβδωτός, virgatus; et inter Ostrea quædam ῥαβδωτὰ vocantur, quasi dicas Virgata, vel pectinatim divisa, aut Striata: et _Fabius Columna_, Concham suam Exoticam mucronatam, eo quod Striis eminentibus, in mucrones exeuntibus ornatur, μαχαιροραβδώτην appellari posse ait: de Purp. c. 17. §. 3. Confer etiam _Annotat._ 10. §. 4. _Rima_: 1. in aliquibus Apertura totius Testæ Strictior, e. g. in Conchâ Venereà, et Conchâ utroque latere se colligente _Col._ de Purp. c. 20: _Rimam pro Ore habet lævem_. Icon est hæc: [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/023.png) 2\. In Partibus Carnosis, Foramen oblongum acutangulum, ex commissurâ duorum laterum oblongorum ortum, aut strictus intercedens hiatus. _Col._ de Purp. c. 2. §. 2. _Rimam pro ore_ (habet Cochlea Iänthina) _in medio_ (Glandis carnosæ prominentis) _fœmininum ferè sexum referens, rubescente magis internâ parte_. Iconem iterum dedimus in hoc ipso Lexico sub titulo _Glandis_. _Rostrum_: 1. In Univalvibus, Productio Orificii Testæ, plûsminûs longa, recta, et repanda, angulosa, vel rotundior. _Column._ de Purp. cap. 1. §. 20. ex Plinio: _Neque_ (Muricem esse) _in angulos prodeunte Rostro, sed simplice Conchâ, utroque latere se colligente_. Rostro tamen aliquo, utut brevi et repando, Purpuræ Testam gaudere, ex Effigie, suis in locis datâ, patet affatim. Ast impossibile esse, ut illo Conchylia alia perforet, postmodùm in _Annotationis_ 12. §. 13. ostendimus. 2. In Bivalvibus Rostrum dicitur quoque Eminentia oblonga Testæ alterutrius, quâ alteri, (sociæ suæ) committitur, eique incurvatim superincumbit; e. g. in Conchis Anomiis _Columnæ_ de Purp. cap. 12. §. 5: _Omnes peculiari notâ sunt præditæ, quod Cervice prominente Rostratâ pertusâ oriuntur, quâ Turbinatorum more Aquam haurire et exspuere possunt_. Iconemque hanc _Autor_ addit: [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/014.png) 3\. Rostra in iisdem Bivalvibus dicuntur prætereà acutæ Cuspides aut Mucrones, quibus Limbus Conchæ Exoticæ exasperatur, descriptus â _Columnâ_ de Purp. cap. 17. §. 1. _Rugæ_: Eminentiæ Testaceorum in oblongum productæ, latiores, et velut Undæ, aut strictiores; profundiores, aut superficiales; obliquè, aut rectà ductæ; densiùs compactæ, aut laxiùs à se distantes; molliores (in Carne quorundam) aut duræ præsertim, in Testis multis conspicuæ, e. g. Chamarum, Pectinum, Cochlearum, Turbinum quorundam, nostræ Purpuræ, ac similium. Ita enim _Column._ c. 10. §. 4. de Cochleâ Marinâ Exoticâ: _Rugis obliquè profundioribus, ut quodammodo aspera sit tangenti._ Et cap. 2. §. 3. de Conchâ Πολυλεπτογίγγλύμῳ: _Obliquis densioribus Rugis exasperata._ Et cap. 12. §. 3. de Conchâ Anomiâ Rariore: _Concha parva est, --- obliquè parum additamentis Rugosa, sed non ob id aspera, sed lævis._ Icon inferiùs relata exstat sub Voce _Vertex_. **S\.** _Saliva_ Purpuræ: vid. _Annotat._ 12. §. 20. _Sanguis_: Propriè satis de Humore Vitali Testaceorum purpureo, præsertim Purpuræ, dicitur. _Column._ de Purp. cap. 1. §. 23. et 37. ex Martiali: _Sanguine de nostro tinctas, ingrate, lacernas_ _Induis._ --- --- Dicitur etiam Purpuræ Flos, Humor, Sanies, Lacryma: et confer Tit: _Ostrum_. _Sanies_: i. e. Sanguis vel Succus tingens Purpurarum. _Column._ c. 1. §. 36: _A nemine verô hucusque_ (conspicitur depicta Purpura) _interno Animali observato; nedum Purpuream Saniem fundente_. _Semen_, Seminale Principium Purpurarum, et aliorum Testaceorum. Vid. _Annotat._ 11. §. 16. seq. _Sinus_: Arcuata, et velut lunata Testæ Concavitas. _Col._ de Purp. c. 18. §. 1; de Conchâ Natatili Netritode: _Caret illo Lunato Sinu circa Columellæ summum, quo Lingua exseri possit, ut in Congeneribus._ _Spiræ_: vid. Volutæ. _Spondylus_: Ita Carnem Testaceorum Græcis dici, ait _Jonstonus_, de Aquatil. Exsang. pag. 36. b. _Spuma_: Humor viscidus, in Bullas dilatatus. _Column._ de Purp. c. 2. §. 3: _Copiosum extuberantem satis, atque veluti cartilagineam spumam vitream fundebant omnes_ (Cochleæ Iänthinæ) _non secus, ac Aquâ, diluto Sapone multo, et concusâ, atque paleæ vel alterius rei exiguâ fistulâ intinctâ, et inflatâ, paulatim evenit, ut puerorummos est Neapoli, etc._ _Stomachus_: confer _Ventriculus_. _Striæ_: Eminentiæ strictæ, sed in longum rectà aut obliquè, (per Convexum Testarum præsertim) ductæ. Confer, _Rhabdus_. Deque illis fusiùs paulò actum in _Annotat._ 10. est. Sunt videlicet magnæ, aut parvæ: eminentes, (dictæ _Exochæ_) aut compressiores. Et Eminentes quidem vel solidæ, vel fistulosæ, in Conchâ Exoticâ. _Column._ de Purp. cap. 17. §. 1. Vel latiores, aut strictiores: Læves, aut Asperæ: _Column._ de Purp. c. 1. §. 28. _Ab his dependent tuberosæ, atque parum muricatæ Striæ, Testam per longum exasperantes_. Juxta longitudinem Testarum dispositæ, ut jam dictum, vel transversim excurrentes, ut in Lepade parvâ, Myrti Morbus dictâ, et depictâ apud _Column._ c. 6. §. 2. hâc figurâ: [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/007.png) laxius disposiiæ, aut densiùs, ut in Conchâ Πολυλεπτογίγγλύμῳ _Col._ c. 11. §. 3: _Externè admodùm densè Striata._ (Testa.) _Striges_: Interstitia forsan depressiora ac plana Striarum eminentium, in Conchâ alterâ Anomiâ Striatâ _Column._ de Purp. c. 15. §. 1: _Senis Striis, totidemque Strigibus in singulis lobis, quibus margines denticulatæ fiunt_. Icon est talis, ibi exstans: [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/015.png) Certè non tam Strias duplicatas et fistulosas, quàm ab his distinctum quid esse, patet tum ex adducto loco _Autoris_; tum ex _Ejusdem_ etiam hoc, de Conchâ Exoticâ, cap. 17. §. 1: _Huic læves et latiores_ (Striæ) _duplo ferè sunt Strigibus_. E contrario _Wormius_ lib. 3. Mus. c. 7. p. 253. Striges habet pro Canaliculis, de Conchâ Echinatâ vel Aculeatâ sic scribens: _Notandum, quod aculei sint im Exochis tantùm, non verò in Canaliculis, (quas Striges quoque et Strigiles quidam vocant) siti._ _Strigiles_: idem quod Canaliculi, juxta _Wormium_ jamjam adductum; quod Striæ verò, juxta _Vitruvium_. _Succus_: Humor Testaceorum, triplicter se habens. Vel enim 1. intelligitur Succus inter concavum Testæ, et Convexum carnis natans, plerorumque Salsus; qui parum aliud, quàm mistura quædam Aquæ marinæ haustæ, cum Succo salivali proprio Carnis, transsudatione eò delato. Vel 2. Succus ipse jam dictus, Carni immersus, dulcis, et albescens utplurimùm, si exprimatur, aut animal vulneretur. Quamvis Coloratum in Cochleâ Iänthinâ observarit _Columna_, sic scribens, de Purp. cap. 2. §. 4: _Et paxillo vel acu sauciatâ Animalis Cervice, tres aut quatuor guttæ ex Testâ decidunt; et quicquid tangunt, inficiunt purpureo cœruleo colore admodùm hilari, ut nihil suprà commendari possit._ Vel 3. Succus Coloratus Carnis Testaceorum quorundam, maximè Purpuræ, in Venâ peculiari collectus; sicut et Cochleæ modò-dictæ Iänthinæ, de quâ proin ibidem: _Copiosum_, inquit, _sponte evomunt Conchæ istæ Succum purpureum Violaceum, ut se ipsas inficiant, et colligentium Manus._ De Succo Purpuræ homonymo, vide _Annotationem_ 12. §. 20. ad _Column._ Qui Succus, alias etiam dicitur _Flos_: et sic confer in hoc _Dictionario_ superiùs, Titulum _Flos_. _Sulcus_: Incisura simplex profundior, per medium (e. g. Conchæ cujusdam lapideæ Ferrugineæ) laxâ sui diductione excurrens. _Sutura_: Inscriptio, aut Linea profundior Testæ, ipsam apparenter magis, quàm verè in partes, aut duas Testas secans. _Wormius_ lib. 3. Mus. cap. 7. pag. 254: _Chamæ genus rarum, quod ad Peloridas referendum videtur. --- Oblongam, et intùs lævem testam habet, in duas quasi Partes sectam, junctamque per Lineam simplicem dentatam, instar Suturæ: quæ Sutura tamen exteriore parte non apparet._ **T\.** _Testa_: Durior pars Testaceorum, vel ὀστρακοδέρμων, per quam, forinsecus ipsis obnatam à Natitilibus teliquis, crustâ, pelle, membranuláve vestitis, distinguuntur: inserviens ipsis tam habitaculi, quàm munimenti loco. Et peculiariter de Purpuræ Testâ, hujusque partibus fusè est actum suprà, _Annotat._ 9. totâ. Cui adde verba _Autoris_ hæc, ex Præfatione: _Neminem ipsa Testis inhabitantia Animalia_ (Purpuram exhibentia) _considerasse, mirum sanè videri potest._ Et mox: _Exponere híc voluimus Purpuram, Testas simul, ipsaque Animalia in Physicam Contemplationem adducentes._ Et in ipsius Tractatûs Cap. 1. §. 7: _Testæ, Græcè ὄστρεα, ex ὀστέον, quod est Os, quia Ossium sit duritie Marina Concha._ Jam verò de voce Ostri, Ostracei, etc. ex professo actum vide _Annot._ 3. et de Voce Conchylii, _Annotat._ 4. _Testulæ Testarum_: de his in _Annotatione_ 10. §. 7 et seq; pertractatum est. _Trachàlum_: Græcè Τράχηλον. Muricum vel acutorum processuum in Testis summitates. Deque Voce hâc pluribus actum est in _Annotationis_ 9. §. 14. _Tubera, Tubercula, Tuberositates_: Eminentiæ subrotundæ, breves in Testis, Colliculorum instar, obtuso modo elatæ. _Column._ de Purp. c. 1. §. 27: _Illorum_ (Muricum) _vice brevioribus et crassioribus horret tuberculis._ Et cap. 5. §. 1. de Buccino Exotico parvo: _Tuberculis nigro-flaventibus, et Lineis elatis candida Testa exornatur._ _Tubulus_: Canalis, Productio stricta et corcava Testæ, ab ejus præcipuè orificio emergens. _Column._ de Purp. c. 1. §. 28: Brevi admodùm _Tubulo vel Canali, oris pars superior definitur._ Usus in aliquibus; Concedere Linguæ transitum, ut se proserat forâs. _Column._ ibidem: _Quæ anteâ Tubuli sive Canales, ex quâ Linguæ ad usum proferebatur, fuère._ _Turbo_: Accipitur hæc vox in modum vel Totius, vel Partis. _Priori modo_ denotat Univalvium species, ex Columellâ intùs, tanquam axe, firmatam gerentes Volutam, vel spiram, ex amplo orificio in tenuem apicem, breviùs longiusvè tortam: deque Turbinatorum istiusmodi charactere distinctivo aliquid dictum est in _Annotat._ 4. §. 5. _Posteriori modo_ denotat spirales istas Volutæ revolutiones, abstractim à Columellâ suâ interiore spectatas; h. e. illam Testæ Partem, quæ foris præsertim conspicua, ex amplâ sui concameratione ventriositateque paulatim desinit, usque dum in centrum exile terminetur. Confer etiam Tit: _Voluta, Orbis, Spira._ **V\.** _Valvæ_: Testæ Testaceorum. Specialiter illæ, quarum non una aliqua sufficit, ad Animalculi partes, intùs absconditas, protegendas; sed duæ plerumquæ, aut plures sibi conjunguntur. Unde Testacea ad summum in Univalvia, Bivalvia, et Plurivalvia, superiùs in _Tabulas_ distributa sunt. _Column._ de Purp. c. 15. §. 1. de Conchâ Anomiâ Striatâ (quæ bivalvis est) loquens: _Cujus obesa Valva minor est, atquæ tribus simul junctis Testis constructa videtur._ Et cap. 17. §. 2: _Ut clausa testa se tangat cum alterius Valvæ cervice._ _Vena Purpuræ_: de hâc vide _Annotat._ 12. §. 19. _Venter_: 1. Pars Carnosæ Testaceorum substantiæ concava, alimentis recipiendis inserviens, circa Meconium vel Papaver sita, in Turbinatis, et utcunque respondens Avium Ingluviei. 2. Testæ pars amplior, concava, et velut formicata, distincta in Turbinatis à Turbine eorum strictiore, vel angustiore Collectione in Spiram. A Ventre _Ventriosus_, vel _Ventricosus. Column._ de Purp. c. 1. §. 27: _Quod non sit ita ventricosa._ Et §. 32: _Ut ventriosiores efficiantur, non longiores._ Et §. 33: _Maculis, in internâ ventriosâ parte._ _Ventriculus_, à Ventre jam-dicto parum discrepat: inque Turbinatis Ori continuò jungitur, magnitudine discrepans; in plerisque tamen exiguus. De Ventriculo Purpurarum etiam actum vide _Annotat._ 12. §. 17. _Verrucæ_: Eminentiæ Orbiculares, breves, obtusæ, aut _Tubercula_, (de quibus etiam in præcedentibus actum, sub Lit. T.) muricibus vel aculeis mediocribus breviora, Testam forinsecùs inæqualem reddentia, e. g. in Purpurâ, apud _Column._ cap. 1. §. 27. ut et in Buccino parvo Exotico, (cap. 5. §. 1.) cujus Iconem, huic Dictionario illatam, vide sub titulo: _Linea_. _Vertex_: Retorta aliquorsum subrotunda et strictior Testæ pars. In specie verò 1. Cardinis acutior Eminentia in Testis bivalvibus, quâ parte colligantur, aut mutuò sibi committuntur. Unde _Concha Anomia, Vertice Rostrato_, describitur ac depingitur apud _Column._ de Purp. cap. 12. hâc figurâ: [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/013.png) 2\. Processus corniformis anomalus, in Conchâ quàdam Exoticâ _Ejusdem_, cap. 19. §. 2. 3. Iconque ibi habetur talis: [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/022.png) _Villi_: Languo muscosa, Testis aliquibus adnascens. _Col._ de Purp. c. 1. §. 30: _Non paucas habuimus Testas, villosas omnes_. Confer Tit. _Fibræ_. _Vinculum Nerveum_: vide _Nervus_. _Umbilicus_: 1. Latior Columellæ pars, in Turbinatis, pone quam eorundem Orificium incipit, suâque tortuo sitate spirali, in Testæ intimiora se abdens, et ipsa latior Columellæ basis; quale quid imprimis conspicuum est in Testâ Turbinis Exotici, apud _Columnam_, qui cap. 3. proin Umbilicatum nominat, datâ hâc figurâ: [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/003.png) nec non in Cochleâ Terrestri turbinatâ et Striatâ _Ejusdem_, de quâ cap. 9. §. 1. sic scribit: _Umbilicum ferè relinquens in Centro, et eodem Orbium Ordine striantur Orbes, etc._ Figura est talis: [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/010.png) 2\. Centrum, etiam concameratum, vel medium Testæ Lepadum, quoad concavam earum superficiem spectatarum. Vide _Column._ de Purp. cap. 6. §. 1. _Unda_: Rugarum Testæ structura minùs stricta, aut acutangusa; sed amplior potiùs, et in rotundum oblongè elata; qualis est Concha Anomia rarior _Columnæ_ de Purp. c. 12. cujus Icon paulò antè adducta hîc est, sub voce _Vertex_. Item Concha Anomia 4. margine Undosa ab _Ipso_ dicta, cap. 14. _Unio_: vide Tit. _Margarita_. _Volumina_: idem quod _Volutæ_ (de quibus mox) vel Turbinum Curvaturæ, in Spiram redeuntes. _Column._ de Purp. c. 3. §. 3: _Quinque Voluminibus_ (Turbo Exoticus) _inter quæ veluti Linbus apparet._ _Volutæ_: à Volvendo, vel revolutione spirali dictæ, Volumina aliàs, Orbes, Circuitiones, aut Helices Turbinatorum, circa columellam; præcipua, et distinctiva illorum pars, aut character universalis; in aliis simplex, in aliis duplex, triplex, etc. Simplicis enim exemplum _Autor noster_, de Purp. c. 10. §. 2. nobis suppeditat, scribens de Cochleâ marinâ Exoticâ: _Differt etiam, quia unicâ tantùm Volutâ sive Circuitione definitur, illâque vix conspicuâ_. De duplici hæc notat, cap. 18. §. 5. circa Concham quandam Natatilem rariorem: _Volutas duas, quibus Testa contorquetur_. Ac de triplici, c. 2. §. 4: _Volutis tribus tantùm Constructa est Testa Cochleæ Iänthinæ_. Indifferenter verò, ex Numero Volutarū an numerus Annorū sit colligendus, vide _Annot._ 11. §. 2. seq. **Z\.** _Zona_: cum _Fasciâ_ ferè coincidit, de quâ superiùs, sub lit. F. _Column._ de Purp. c. 18. §. 5. de Conchâ Natatili Neritode: _Zonis distinguitur flavis et cinereis_. Iconemque hanc dat: [Figura](https://cdn.solaranamnesis.com/FabioColonna/purpura/021.png) Et hic esto DICTIONARII OSTRACOLOGICI FINIS.